Het was weer tijd voor een feestje: Graveland Festival dag 1 met een ijzingwekkende afsluiter

Wie een heel eind rijdt en dan nog een stukje verder gaat, komt aan in Hollandscheveld. Daar, niet ver van Hoogeveen, ligt een fraai recreatiegebied. Omgeven door bomen mag Graveland Festival aanspraak maken op de titel ‘mooiste festivallocatie van Nederland’. Gelukkig was er op het podium ook nog het een en ander te genieten. Op dag 1 bijvoorbeeld Borknagar en Mgła. Zware Metalen was present met schrijvers Black Swan, Pim Kastelein en Remco Faasen. Frido Stolte slofte rond met een camera.

Hollandscheveld is dus écht een eind rijden en dus sloot het schrijvende deel van de Zware Metalen-equipe op de eerste dag pas aan bij band drie op het programma: Schizophrenia. Gelukkig loopt fotograaf Frido Stolte rond op geboortegrond en was hij gewoon present.

(Purgatory)

(Massive Assault)

Schizophrenia (Pim)

Niet alleen de lange weg naar Hoogeveen draagt bij aan een verlate aankomst, maar ook een bejaarde hoteleigenaar die dolgraag wil praten over Marokkaanse boeren op tv gooit roet in het eten. Na semi-verplicht een ontbijt voor de volgende ochtend gereserveerd te hebben, scheurt de bescheiden Hyundai i10 van het schrijversteam naar het festivalterrein. Daar eenmaal aangekomen, verwelkomt een rozekleurige banner met daarop de leus “het is weer tijd voor een feestje” de louter in het zwart geklede bezoekers. Zo is het, want ondanks de logistieke perikelen liggen er nog achttien kwaliteitsbands in het verschiet. Te beginnen met Schizophrenia, dat als nieuwkomer prijzenswaardige vooruitgang boekt.

De heavy ingeschoten deaththrash van het onlangs verschenen debuutalbum Recollections Of The Insane vormt de blauwdruk voor dit overtuigende optreden en het is duidelijk dat de band met Evil Invaders de nodige podiumervaring opgedaan heeft. De combinatie van gillende gitaarsolo’s, skinny jeans, lange haren en witte high-tops is wellicht wat te plezierig voor de doorgewinterde bezoekers, maar de opgesnelde riffs glooien gemoedelijk over het gezellig drukke festivalterrein. Ideale achtergrondmuziek voor tijdens het halen van munten en het consumeren van het eerste biertje. Naarmate het optreden vordert, wordt het aanvankelijk wegwaaiende gitaargeluid wat minder ielig en spelen de Belgen met meer urgentie. Het afsluitende hitnummer Structure Of Death eist vervolgens de aandacht van de hele weide op.

Officium Triste (Black Swan)

Ik kijk om me heen en constateer dat het best wel een lieflijk plekje is zo tussen de bomen, dit mooie en intieme festivalterreintje waar Graveland plaatsvindt. Tussen het brute geweld van de eerste bands door was er nog niet veel tijd om bij de omgeving stil te staan. Maar Officium Triste is inmiddels begonnen met soundchecken en dat betekent dat we een uitstapje maken naar weliswaar evengoed pessimisme en verdoemenis, maar dan verpakt in een doomy jasje.

‘This inner twist it’s getting worse… Is there a reason to exist or am I cursed…’ om maar meteen met een paar existentiële twijfels te beginnen. We luisteren naar This Inner Twist van het album Reason. Afkomstig uit 2004 alweer. Grappig detail: het programmaboekje van Graveland vermeldt dat de band is gevormd in 2014. ‘Tel daar maar 50 jaar bij op ofzo’, stelt frontman Blankenstein droogjes. Na het mooie World in Flames hebben de mannen van Officium Triste een nummer over oorlog (‘niet eens elke oorlog’) voor ons in petto: The Wounded and the Dying. Dit laat te denken hoe een lied opeens zo actueel kan voelen. En vrijheid, zoals met gelijkgestemden genieten van al het goede dat ons geliefde genre ons te bieden heeft op een veldje in Hollandscheveld, is allerminst vanzelfsprekend.

‘Het volgende nummer ga ik niet eens aankondigen’, aldus de frontman. ‘Als je het niet kent, laat je verrassen. Of koop een cd. O nee, die hebben we niet eens mee.’ Na My Charcoal Heart is er helaas nog maar ruimte voor één nummer. De veertig minuten zijn weer omgevlogen. Met Like a Flower in the Desert keert het gezelschap terug naar het meest recente album The Death of Gaia. Pim Blankenstein richt zich halverwege tot het publiek en neemt alvast afscheid. Het tweede deel van het nummer is namelijk instrumentaal, het podium is volledig aan de muzikanten die een fijn einde breien aan dit mooie optreden in de middagzon.

Demonical (Pim)

Op de navolging van het strakke tijdschema wordt sterk toegezien, waardoor bands haast niet de volle speeltijd durven te benutten. Demonical plukt er de vruchten van en start vijf minuten eerder dan gepland. Terecht, want het is de eerste spelende band die langer dan drie uur rijden van huis weg is. Of is het toch niet zo terecht? Entombed is gelukkig zo’n goede band dat het miljoenste aftreksel ervan nog steeds lekker klinkt, maar van een bij Agonia Records getekende band die sinds 2006 zeven platen uitgebracht heeft, zou je meer mogen verwachten. Tot overmaat van ramp wordt afgesloten met een vertolking van Wolverine Blues. Het eerbetoon aan wijlen L-G Petrov lijkt gepast, aangezien de beste man in 2019 met Entombed A.D. op Graveland speelde, maar moet het dan zo routinematig gedaan worden? Zelfs het publiek reageert bekoeld, terwijl met deze kraker doorgaans succes gegarandeerd is (zie bijvoorbeeld Converge tijdens Roadburn 2018).

Kort gezegd, Demonical is wat je krijgt als je netjes het instructieboekje van IKEA voor het maken van Entombed-nummers volgt. Is er dan niets onderscheidends aan de Stockholm-style death metal van deze Zweden? De melodische gitaarlijnen tussen het professionele kettinggezaag door leveren een opzweping à la Heaven Shall Burn en Amon Amarth die Duitse festivalweides kan bespelen. Wat betreft het hogere tempo en de epiek gaat het dus wel goed, maar het totaalgeluid schreeuwt om een Asphyxerige vertraging en op het podium is geen bezieling te beproeven.

Whoredom Rife (Remco)

Noorse black met een Zweeds melodieus tintje. Mijn eerste kennismaking met de immer boos kijkende zanger K.R en zijn band (multi-instrumentalist V. Einride en een aantal inhuurblekkies) is een prettige. Whoredom Rife heeft al drie volwaardige albums op zijn naam staan en bandleider V. Einride leerde het vak bij Keep of Kalessin dus aan ervaring geen gebrek. De mannen weten wat ze moeten doen en hebben in K.R een geweldige voorman die rondloopt alsof hij elk moment iemands strot eraf wil bijten en het publiek constant opjut. Volgens goed blackmetalgebruik spelen de gitaristen en bassist stoïcijns hun partijen en kan de zanger zich extra uitleven. Met zijn longinhoud zit het gelukkig ook goed al zijn er wat extra hulpmiddelen voor een versterkend effect.

Nummers als From Nameless Pagan Graves en Beyond the Skies of God (ook nog eens vergezeld gaand van een vingervlug gitaarintro) zijn lekker lang en hier en daar komt er fraai gitaarwerk voorbij. Een publieksband zal Whoredom Rife niet snel worden maar de liefhebber hoort voldoende kwaliteit voorbij komen. En hoewel het geluid op dit festival bijzonder indrukwekkend is, ben ik wel benieuwd hoe deze Noren tussen vier muren klinken. Voor nu in ieder geval een fijne toevoeging aan het lijstje in mijn hoofd met daarop bands om eens verder te beluisteren.

Grave Miasma (Pim)

Op een festival met maar één podium krijg je alle productietrucjes van de spelende bands mee. Bij Grave Miasma is dat de galm op de microfoon (oon, oon, oon). Tijdens de nummers waan je je verlaten in een donkere, dampe grot, maar tijdens de aankondigingen ervan komt het wel erg suf over (des te meer door de zomers schijnende zon). Het is slechts een kleine smet op een kwalitatief hoogstaande vertoning van deze Britten. Mijn waardering loopt echter niet synchroon met het bredere publiek. Het in 2021 uitgekomen en gelauwerde Abyss Of Wrathful Deities heeft mij nog niet weten te overtuigen, maar vandaag word ik overrompeld door een old-school deathmetalmasterclass. Voor de overige aanwezigen lijkt dit vooral het uitgelezen moment te zijn om de dorst te lessen en de honger te stillen.

Grave Miasma maakt het zichzelf dan ook niet makkelijk, want de dissonante tonen zijn haast iets te vooruitstrevend om als old-school aangemerkt te worden. De verrassende tempowisselingen, waar het drumwerk al voor loopt op het gitaarspel, doen mij schuimbekken en het geluid staat perfect afgesteld. Deze complexe materie had zomaar tot een brij kunnen versmelten, maar de ongezelligheid dringt dermate goed binnen dat een kind op de schouders van zijn vader spontaan in huilen uitbarst. Bewijs genoeg dat dit optreden beter is dan alles wat ik een maand geleden bij Netherlands Deathfest gezien heb. Of dat aan Grave Miasma of aan het deathmetalfestival ligt, laat ik in het midden.

Deströyer 666 (Remco)

De band van wandelende middelvinger K.K. Warslut bestaat alweer sinds 1994 maar heeft maar schrikbarend weinig albums uitgebracht. Slechts vijf en de laatste stamt alweer uit 2016 maar met Never Surrender is een nieuw werkstuk van Deströyer 666 dan toch eindelijk in aantocht. Ondertussen trekt de Australiër zich nergens wat van aan en lukt het hem zelfs ruzie te maken in een lege kamer. Zware Metalen vertrok al eens voortijdig bij een optreden, op internet buitelen zogenaamde blackmetalliefhebbers over elkaar heen om de band af te zweren en Bandcamp heeft de heren onlangs van het platform afgegooid (pech als u aangeschafte nummers niet heeft gedownload). Zelfs haters zullen echter moeten toegeven dat de als Keith Bemrose geboren zanger/gitarist/bassist weet hoe hij pakkende nummers moet maken. Vanaf A Breed Apart wordt alle subtiliteit aan de kant gezet: de wolven zijn gearriveerd en ze vreten u op met huid en haar.

Na Wildfire gaat we volle kracht vooruit met een nieuw nummer waarin de zongebruinde frontman ons voorgaat in het veelvuldig roepen van het refrein: ‘What the hell happened to my country’. Volgens de setlist gaat het hier om een track met als titel Guillotine. Hounds at Ya Back is vervolgens ‘a quick one, like a teenage fuck’, aldus Warslut: ook Deströyer 666 moet de selectie nummers in veertig minuten proppen. Het maakt de Motörhead van de black/thrash echter niet zoveel uit: dan maar gewoon wat harder rammen. Zoals in het monsterlijke I Am the Wargod (Ode to the Battle Slain) dat de rillingen over je rug doet lopen. Het nummer opent de pit en dat is niet zo gek want het zou zomaar eens kunnen dat het meer lammen heeft doen besluiten toch weer te gaan lopen dan Jezus ooit met zijn trucjes voor elkaar heeft gekregen. De festivalweide van Graveland is bescheiden, maar is nu massaal op de hand van de duivelse vernietigers. Het testosterongehalte op het podium én het veld blijft hoog. Tijdens Trialed by Fire (Warslut heeft Abraham inmiddels gezien maar laat horen dat hij nog als de beste kan gillen) vliegt het bier massaal in het rond en dat is met deze prijzen toch ook geen goedkoop grapje meer.

Borknagar (Black Swan)

Man, wat heb ik uitgekeken naar het volgende optreden. Éindelijk weer een keer Borknagar live en dat nog wel tijdens het vallen van de avond op zo’n mooie, idyllische plek. Het betekent dan ook een fikse domper als tijdens de eerste nummers blijkt dat de kwaliteit van het geluid nogal te wensen overlaat. En dan druk ik mij zachtjes uit. En dat terwijl Graveland, wat uw redacteur van dienst betreft, zich tot nog toe absoluut onderscheidt door een zeer aangename geluidskwaliteit met een dito intensiteit. Zelden heb ik de bas zo goed kunnen horen bij zoveel verschillende bands, zonder dat het ook maar ergens uit balans raakt in de mix.

Maar we zijn bij Borknagar dus. Aan het enthousiasme en de professionele houding van de Noren ligt het niet: zij laten in elk geval niet merken gehinderd te worden als ze stug doorspelen tijdens opener The Fire that Burns en opvolger Frostrite. Gelukkig voor hen en voor het publiek wordt het geluid langzaamaan steeds iets beter, waardoor er zeker genoeg te genieten valt van de overige mooie nummers als The Rhymes of the Mountain en Up North. Zanger/bassist ICS Vortex is duidelijk in zijn element en staat als een losgeslagen, onbeholpen veulen achter de microfoon. Het heeft ergens iets aandoenlijks. Zijn jullie lekker aan het kamperen en hebben jullie het koud? Up North is het pas koud!’, grapt hij. Voor mijn gevoel zijn we veel en veel te snel alweer bij afsluiter Winter Thrice. De bandleden nemen uitgebreid afscheid van het publiek. Een enkeling heeft het geluk als aandenken een zwaar gehavend drumstokje mee naar huis te kunnen nemen, als stille getuige van het vuur dat op het podium wel degelijk brandde.

Mgła (Remco)

Met een toegeworpen drumstokje veilig opgeborgen sta ik klaar om te zien hoe de anoniempjes van Mgła dag 1 van Graveland mogen afsluiten en daarvoor ruim een uur de tijd krijgen. Het duurt de mannen nog geen tien seconde om te laten horen hoe perfectie klinkt. De geluidsman heeft de juiste knopjes gelukkig weer ingedrukt en dus staats niets een verwoestende blackmetalvoorstelling in de weg. Dat doet de band in Mgła-stijl. Kalm staand en volledig bekleed de vleermuizen uit hun holen spelen dus. Alleen drummer Darkside laat de armen en benen zwiepen. Binnen de kortste keren is het publiek onder hypnose gespeeld en golft de zwartgeblakerde machine over het veld van… Hollandscheveld. M. en The Fall zijn goed bij stem, de nacht is gevallen, de podiumverlichting fraai, de bandcatalogus rijk en het publiek enthousiast. Het lijkt godverdomme wel een hippiefestival: alles is alleen maar fijn. Al hadden de crowdsurfers achterwege mogen blijven.

Mgła speelt ijzingwekkend. Beheerst en tegelijk vernietigend. Ogenschijnlijk kalm en beheerst maar hallucinerend goed. Welke superlatieven moet je gebruiken om aan te geven dat je getuige bent van perfectie? Wat kan er beter zijn dan hier, op dit moment, op deze locatie naar Mgła te kijken? Niets. Het uur gaat als in een vingerknip voorbij en had rustig met vijf uur verlengd mogen worden. Een enkele nieuwsgierige Hollandschevelder die wellicht is komen kijken zou zich hebben afgevraagd wat er nou zo bijzonder is aan de headliner. Dan zou hij nog een punt hebben ook, want er zit niet eens zo heel veel variatie in de nummers. De Polen bewandelen nu eenmaal een nauw pad dat ook nog eens in een rondje gaat in plaats van dat het zich uitstrekt als een lang lint. In elk nummer komen dezelfde elementen terug. Maar wie oor heeft voor de subtiliteiten herkent een topband, zeker als de mannen spelen zoals vanavond. In Hollandscheveld of all places.