Geen idee wat de achterliggende gedachte is van de naam Vltima Ratio Fest (laatste middel, laatste toevluchtsoord om een doel te bereiken) waar de tour van vijf rondreizende metalbands naar is vernoemd, maar wat doet het er ook toe. Als het beestje maar een naam heeft. En daarom melden Moonspell, Insomnium, Borknagar, Wolfheart en Hinayana zich 16 oktober in de Ronda-zaal van TivoliVredenburg in Utrecht om hun rondgang door Europa af te sluiten. Voor Remco Faasen waren de namen aantrekkelijk genoeg om een kijkje te gaan nemen en te noteren wat hij zag en hoorde. Seth Abrikoos bekeek alles door haar lens.
Helaas zit het wat vervoer betreft niet mee en dus ontbreekt voor het Amerikaanse Hinayana een geschreven verslag en moeten we het maar doen met de prijzende woorden van collega Cor Vos in zijn review van Death of the Cosmic een extreem overtuigende EP herkende. Gelukkig hebben we de foto’s nog!
We komen dus niet alleen te laat voor Hinayana, het Finse Wolfheart is zojuist aan diens set begonnen. We laten de blastbeats van drummer Joonas Kauppinen maar al te graag over ons heen komen. Met King of the North is er net een smakelijk nieuw album uit, maar na twee nummers daarvan krijgen we al snel een oudje. Ghosts of Karelia is afkomstig van debuutplaat Winterborn en klinkt nèt iets rauwer dan het nieuwe materiaal.
Specialiteit van Huis Wolfheart is het combineren van agressie en melodie en dat komt fraai tot uiting in een nummer als Breakwater. Het goed gevulde Ronda heeft er zin en lijkt vandaag vastbesloten elke band van dit rondreizende circus even enthousiast te ontvangen. In het geval van Wolfheart is dat in ieder geval terecht, want de nummers luisteren lekker weg. The Hammer sluit de set van de Finnen alweer veel te vroeg af. Het nummer is afkomstig van het vorige album, Wolves of Karelia: de vijfde sinds de formatie van de band in 2013. Een snelle rekensom leert dan dat er in nog geen tien jaar zes albums zijn uitgebracht. Deze band wil er dus wat van maken en waarom niet? Alles klopt. De grunts van Tuomas Saukkonen zijn goed verzorgd, de Griek Vagelis Karzis (ex-live gitarist van Rotting Christ) is een aanwinst op gitaar en cleane zang. De nummers zijn fel maar toegankelijk en pakkend. De toekomst is rooskleurig voor Wolfheart, dat bij een volgend Vltima Ratio zomaar eens een plekje op de bill gestegen zou kunnen zijn.
Nu is het natuurlijk terecht dat daar het instituut Borknagar staat. Van King of the North gaan we naar True North, want ook deze Noren lachen om temperaturen ver onder het vriespunt. De laatste keer dat we Borknagar zagen, ging de band als enige gebukt onder een werkelijk abominabel geluid op het Graveland Festival en moesten we de muziek er zo’n beetje zelf bij denken. In TivoliVredenburg is daar uiteraard geen sprake van: het geluid stelt hier zelden teleur. En dus worden we heerlijk ondergedompeld in de mix van progressive folk/viking/blackmetal en wenen we van binnen als er nummers langskomen die door Vintersorg in de studio zijn ingezongen en live worden opgepakt door toetsenist Lars ‘Lazare’ Nedland en bassist ICS Vortex. Natuurlijk is een nummer als The Rhyms of the Mountain ook zonder de inbreng van de vertrokken zanger ronduit geniaal, maar het gegeven dat die fijne zanger noodgedwongen geen deel meer uitmaakt van deze band is bijzonder spijtig.
ICS Vortex is vandaag goed bij stem, het keyboard van Lazare staat perfect afgesteld en het gitaarwerk van de heren Jostein Thomassen/Øystein G. Brun is prima in orde. Het is allemaal prachtig, prachtig, prachtig. Up North wordt door ICS Vortex uitgeroepen als liefdesliedje voor alle bands deze tour en daarna krijgen we een werkelijk adembenemende uitvoering van Voices waarbij de spotlight het hele nummer op Lazare staat gericht. Thomassen onderscheidt zich daarna in Colossus en Winter Thrice sluit de set af. Borknagar heeft even laten zien wat het in huis heeft als het geluid meezit en dat is heel wat.
Eigenlijk zouden nu de Meesters der Miserie aan de beurt zijn, maar uit het kamp van My Dying Bride regent het al maanden afzeggingen. Als vervanger zijn de Finse slapelozen van Insomnium opgeroepen en over de vraag of dat een logische vervanger is, zullen de meningen verschillen (het korte antwoord: nee). Maar hé, de heren zijn er en ze worden als oude vrienden onthaalt. En eerlijk is eerlijk: er valt wat te zeggen voor de vervanging van My Dying Bride omdat de muziek van Insomnium weliswaar melodieuze deathmetal is, maar er wel degelijk een melancholisch randje om zit die het geheel prachtig neerslachtig maakt. Jammer dat de toetsen vanaf tape komen: Borknagar heeft net laten zien hoe het ook kan. Aan de ander kant spelen ze bij Insomnium een veel minder prominente rol, dus we vergeven het de heren.
Creatief zijn ze wel, daar in Joensuu: de stad doe ooit door een Russische tsaar is gesticht en net zo ver van Helsinki af ligt als van Sint Petersburg: acht platen en drie EP’s zijn er sinds de eeuwwisseling uitgebracht en van Shadows of the Dying Sun komt het epische Revelation. Het nummer wordt gevolgd door Down with the Sun (het zijn geen liefhebbers van die vuurbal in de ruimte, de heren van Insomnium, maar humor hebben ze ook want Ville Friman introduceert het nummer met het tijdloze gitaarriedeltje van Richie Valens’ La Bamba uit 1958 omdat de band het publiek laat weten met ‘een oudje’ te komen) en het heerlijk opzwepende Mortal Share. Het tempo gaat iets omlaag met And Bells They Toll, maar waar de cleane zang van Friman en grunts van Niilo Sevänen elkaar mooi opvullen.
Pale Morning Star wordt opgedragen aan alle bands en de crew van deze tour die in achttien dagen door negen landen trok en krijgt een sublieme uitgevoering. Niet zo gek wellicht: als je de nummers na deze dagen nog niet in de vingers hebt gaat het nooit meer lukken. De band geeft alles bij While We Sleep: Ville Friman moet zelfs even uitblazen als zijn gepriegel op de vierkante millimeter erop zit. Heart Like a Grave sluit deze verrassend goede set af. Een terechte vervanger van My Dying Bride of niet, Insomnium is in ieder geval een waardige vervanger.
Na alle Noordelingen (en de Amerikanen uit het bloedhete Texas, maar die hebben we niet gezien) sluit het Latijnse temperament van Moonspell het laatste optreden van het Vltima Ratio Fest af onder aanvoering van zanger Fernando Ribeiro die tegenwoordig als een grijzige heer door het leven gaat. Het geluid is voor het eerste deze avond niet best: erg schel met een wel erg prominente plek voor de drums van Hugo Ribeiro (geen familie van overigens). Ook de toetsen van Pedro Paixão mogen wel een tandje minder. Gelukkig worden na enkele nummers de juiste instellingen gevonden en komt de gothic metal volledig tot zijn recht.
Moonspell wil niet onderdoen voor collega’s en heeft de hardere nummers uit het repertoire uit de kast getrokken. Ribeiro (de zanger) grunt er naar hartenlust op los en laat fijntjes vallen dat zijn band dit jaar dertig jaar bestaat. Er wordt dan ook gretig teruggegrepen op nummers van meerdere platen en tracks als Finisterra, het fraaie In and Above Men en het furieuze From Lowering Skies komen langs en iedereen weet al hoe het tweede deel van de set eruit ziet. Met Opium, Herr Spiegelmann, Mephisto (de metalhoorns gaan tot op het balkon de lucht in) en Full Moon Madness is het tweede album Irreligious uit 1996 (nog steeds een dijk van een plaat: all killers, no fillers) het beste vertegenwoordigd van alle dertien werkjes. Het spetterende Breathe (Until We Are No More) zit tussen het Irreligious-geweld in en past daar prima tussen. De band speelt het zó fel dat het haar van de zo goed gesoigneerde Ricardo Amorim ervan in de war raakt.
Ook meezinger Alma Mater van de heerlijke debuutplaat Wolfheart heeft zoals vanouds een plek in het laatste deel van de Moonspell-show gekregen, maar die andere kraker ontbreekt. Inderdaad: er is geen tijd meer voor Vampiria. De merch is inmiddels alweer ingepakt en Fernando Ribeiro geeft aan dat iedereen vanavond nog terugkeert naar huis en er dus een vlucht gehaald moet worden, maar kom op zeg: geen Vampiria spelen is natuurlijk ongehoord. Heel fijn dat Ribeiro uitgebreid bedankjes over heeft voor iedereen die ook bij de tour betrokken is geweest, maar stuur ze dan lekker een kerstkaart en speel gewoon dat nummer. Dan maar meebrullen met afsluiter Full Moon Madness. Gelukkig is dat nummer ervoor gemaakt.
Datum en locatie
16 oktober 2022, TivoliVredenburg, Utrecht
Foto's:
Seth Abrikoos (Linktree)
Link: