Begin 2019 spraken we Devin Townsend naar aanleiding van Empath, zijn wonderlijke album dat op het punt stond uit te komen. Toen al gaf hij aan dat hij het live heel anders wilde doen dan voorheen: de backing tracks hadden een te voorname rol gekregen en stonden in de weg van de livebeleving van zowel fans als artiest. Dat kon zo niet langer, maar het zou een hele tour worden om de rijke muziek volledig live te gaan brengen. Eind 2019 hebben de fans in Europa met eigen ogen kunnen aanschouwen wat de vriendelijke Canadees bedoelde. Recent volgde met Order of Magnitude: Empath Live Volume 1 een fraaie liverelease van die tour. Het leek een mooie aanleiding om eens met Devin te spreken over de nieuwe manier van werken. Het kostte hem bij aanvang echter zichtbaar enige moeite om te praten over een show van een jaar geleden, temeer nu er al lange tijd geen concerten gespeeld worden. De man leeft eenvoudigweg teveel in het “nu”. En meer “nu” dan corona wordt het niet. Maar eenmaal los praat Devin ook honderduit over zijn visie op muziek (energie), humor, zijn voortdurende zoektocht en het nieuwe The Puzzle, een album dat – vergezeld door een film en een beeldroman – over een paar maanden al op de wereld wordt losgelaten.
Goedenavond Devin, toen we elkaar de laatste keer spraken vertelde je al dat je de livesituatie volledig op de schop wilde gooien. Je wilde opnieuw beginnen met akoestische solo-optredens en dan stapsgewijs mensen toevoegen totdat je een band hebt staan die heel Empath kan brengen op de wijze als jij voor ogen hebt. Hoe moeilijk bleek dat te zijn?
Nou, het is veel moeilijker geweest om het dit jaar voort te zetten (lacht)! Het lijkt alsof we in een heel ander universum leven dan een jaar geleden. Maar goed, veel van wat ik doe is op een of andere manier wel ambitieus en dit was geen uitzondering. Deze tour was niet echt ambitieuzer dan Ziltoid Live At The Royal Albert Hall, het werken met het Plovdiv-orkest (Ocean Machine – Live at the Ancient Roman Theatre Plovdiv – red.) of dat soort optredens. Die shows waren ook allemaal belachelijk veel werk. Maar ik neig ernaar niet al te veel aandacht te besteden aan de inspanningen die het kost iets gedaan te krijgen: die horen er gewoon bij.
De tour heeft geresulteerd in Order of Magnitude: Empath Live Volume 1 en die klinkt logischerwijs anders dan je vorige live-releases, juist vanwege de andere insteek.
Jazeker! Ik doe dit al een heel lange tijd en ik raak heel gemakkelijk verveeld. Dus in zekere zin was de hele motor achter het spelen van de Order Of Magnitude-concerten met de nieuwe band dat ik verveeld was met wat ik aan het doen was. En het kostte zoveel moeite en geld om het voor elkaar te boksen dat het absurd zou zijn om het niet te filmen.
Het is ook een beetje een cyclus in je discografie: studioalbum, live-release, studioalbum, live-release.
Wel, nu niet meer! (schiet in de lach)
De nieuwe aanpak liet je meer vrijheid in de set. Er wordt zelfs gejamd.
Ja, bij die jam begonnen we elke dag wat te spelen en zagen wel wat er gebeurde. Het hele proces van Order Of Magnitude en zaken als jams zaten er natuurlijk al jaren aan te komen. Ik geloof dat als ik op enig moment in mijn carrière zou hebben vastgehouden aan één ding of richting, ik misschien veel succesvoller geweest zou zijn. Maar daarvoor hou ik te veel van de zoektocht, van het proces en zelfs van het struikelen.
Ik hou ervan om iets te proberen dat de kans in zich draagt dat het niet werkt. Dat is voor mij veel belangrijker dan succes dat zou voelen als een baan. Kijk naar AC/DC. Die brengen elke paar jaar een solide AC/DC-plaat uit en zij zijn de nummer één band in de wereld. Ik zeg niet dat ik dat had gekund (dat kan ik niet, want ik heb niet dezelfde aantrekkingskracht), maar ik denk wel dat de samenleving in het algemeen houdt van consistentie. En ik helaas … niet (lacht)! Hoewel, ik houd er wel van als persoon: ik heb graag dat mijn relaties en mijn mentale gezondheid redelijk stabiel zijn. Maar muziek is voor mij het bijproduct van mijn leven en niet de focus. En dat maakt dat het verandert en wisselt en dat zorgt er dan weer voor dat mijn baan er steeds meer op neer komt dat ik mezelf moet uitleggen (lacht). Maar ik houd van alles wat ik doe, dus ook van het uitleggen van waar mijn gedachten zitten
Zeker wel. Dat ik steeds verander is niet alleen vanwege de sleur van het touren, ik raak ook wel eens verveeld met mijn eigen materiaal! Vorige maand deed ik een Halloween-special. Ik speelde allemaal oude songs, waarvan ik de meeste nog nooit live had gespeeld. En om eerlijk te zijn vond ik die niet erg goed meer. Nog terwijl ik ze aan het instuderen was had ik iets van: pfff, yegh!
Dat je je afvroeg wat je in hemelsnaam dacht …
Nou nog niet eens dat, want ik weet precies wat ik dacht toen ik die songs schreef. Maar ik denk nu gewoon niet meer zo. Dus om dat nu opnieuw neer te zetten … Misschien zijn er artiesten die hun vroegere werk kunnen zien als klassiek materiaal, maar ik niet. Voor mij is het vaak een “load of garbage”. Ik focus me vooral op wat ik nu aan het doen ben. Met het besef overigens dat ik over tien jaar waarschijnlijk op dezelfde afkeurende manier kijk naar wat ik nu aan het maken ben.
Dus als je het hebt over het aanbrengen van nieuwe nuances in oud materiaal, dan vind ik dat prima. Ik speel die nummers en denk: oké dit oude varken! Wat kunnen we hiermee doen om het interessant te maken? En wat ik meteen herkende bij de Order Of Magnitude-band – nog even los van het feit dat sommige songs meteen werkten en andere niet – is het niveau van deze muzikanten. Dat was zo hoog dat het mijn verwachtingen van de muzikanten waar ik mee speel stevig omhoog heeft gejaagd. Zodanig zelfs dat ik hoop dat dit vol te houden is. Want als je werkt met mensen van dit niveau, dan voelt het niet goed om een stapje terug te doen. Als je met een andere drummer of gitarist gaat spelen die niet dat niveau heeft is dat echt, zal dat echt irritatie geven.
Dus toen ik met deze mensen werkte en één van hen een idee had, dan zei ik al vrij snel: “dat klinkt goed. We gaan ervoor”. Maar ik houd wel de controle. Ik word niet luchthartig en zeg niet zomaar dat alles kan. Nog even los van de vraag of mensen van een song houden of zelfs of ik zelf van een song houd: ik heb wel een visie op de essentie van de song. En die visie stelt me in staat om echt te begrijpen hoe ik het gevoel op de juiste manier kan overbrengen. De songs hebben een emotionele component die ik moet blijven herkennen. Dus als mensen improviseren en nieuwe dingen toevoegen is dat cool tot een bepaald punt. Daar voorbij voelt het niet meer goed en dan halen we het weer wat terug. Maar daarbinnen is er veel ruimte voor muzikanten om hun eigen ding in te brengen.
Kun je een specifiek moment noemen dat één van de muzikanten je echt versteld deed staan over wat er mogelijk is met je materiaal?
Morgan (Ågren, speelde ook met Frank Zappa – red.) , van wie ik overigens denk dat hij de beste drummer is waar ik ooit mee gewerkt heb, speelde de drums op Lucky Animals op een manier dat ik de song niet meer haatte (lacht). Het ding klinkt als een lagere schoolsong, maar hij geeft het een “shuffle” op een manier dat ik het toch weer cool vond.
In het persbericht staat het concert beschreven als een reis door het donker om weer bij het licht uit te komen. Daarbij gaat men vooral in op de aankleding van het podium (met een tiki bar!) maar de muziek volgt deze verhaallijn ook. Dat deed je onder meer door maar liefst vier songs te spelen van Ki.
Dat is het best uit te leggen door in te gaan op de omstandigheden in mijn leven die hebben geleid tot die verzameling songs. Ik stond op een omslagpunt in mijn leven. We hadden net kinderen gekregen en ik was klaar met Strapping Young Lad. Plots moest ik volwassen worden. Ik moest ineens van een kind dat net aan in staat was zijn woedebuien te rationaliseren als een passend antwoord op alles groeien naar een persoon met verantwoordelijkheden. Mensen die kinderen hebben zullen dit herkennen: als je kinderen op een verantwoorde manier wilt opvoeden, dan vraagt dat iets van je. En dat is soms even schrikken. Ik had niet eerder de drive om mijn houding – waarvan ik dacht dat die onveranderlijk was – te verbeteren. Achteraf beschamend natuurlijk…
Daarmee was het niet zozeer een donkere periode als wel een periode waarin het onbekende veel schaduwen wierp. Niet per se negatief, maar dat was dus wat ik probeerde weer te geven met de muziek op Ki: het gevoel van het onbekende. Er is een stille vorm van vijandigheid in die muziek die echt past bij het middenstuk van het (concert)verhaal. Het begin is duidelijk gedefinieerd: je bent op een feestje of op vakantie. En op het eind is er een gevoel van (bij gebrek aan een beter woord) verlichting: je herkent wat het doel was (en misschien ook niet) maar je bent in staat om erop terug te kijken. In die zin heeft het materiaal van Ki heeft voor mij altijd gestaan voor het midden van iets.
Daarmee klinken die songs behoorlijk zwaar, zij het niet op een heavymetalmanier.
Vlak voordat Ki uitkwam deed ik interviews en vertelde gelijk maar: het wordt vreemd (lacht). Toen de plaat uitkwam waren er best wat mensen die het een goede plaat vonden, een paar fans die er echt helemaal weg van waren, maar heel veel meer personen die dachten: “dude, really?”. Maar het paste gewoon bij die periode die een gevoel van ernst en zwaarte had. Het beste om dat te omschrijven in de muziekis als volgt: het zijn heavy riffs gespeeld op een cleane gitaar. Er is veel woede en veel angst, maar het moet zachtjes want de baby slaapt (lacht). Toen de plaat klaar was dacht ik: of mensen het nu begrijpen of niet, deze plaat klopt. Nu twaalf jaar later, is het voor mij veel duidelijker waar Ki over ging en voor staat.
Nu we het toch over door de duisternis komen hebben, de live-versie van Spirits Will Collide is van een uitzonderlijke schoonheid, die bij menigeen het kippenvel op de armen zal zetten.
Oh, ook bij ons hoor!
Is dit nu een nummer waar mensen over met jou in contact willen komen?
Ik ben er achter gekomen – dit jaar is een heel goed jaar voor introspectie geweest, want we zijn in een scenario geworpen waarin je je niet voor jezelf kunt verstoppen – dat ik niet veel weet over wat ik doe. Ik geloof dat ik functioneer op instinct of intuïtie. Er zijn mensen die vragen waar een song over gaat, die willen discussiëren over een nummer of zelfs vinden dat ik een mening moet hebben over politiek, maar ik weet het gewoon niet. En dat is niet omdat ik oogkleppen op heb en al helemaal niet omdat ik ervoor kies om weg te kijken … Ik weet het gewoon echt niet!
Bij het schrijven is de enige manier waarop ik het wel weet, dat ik iets voel. Maar dat betekent nog niet dat ik het kan uitleggen … dat ik kan uitleggen waarom ik me op een bepaalde manier voel. Door de jaren heen worden die vragen natuurlijk wel gesteld en dat is ook echt goed, want zo werd ik gedwongen om onder woorden te brengen waarom ik dingen doe. Het is daardoor dat ik nu wel kan uitleggen dat Spirits Will Collide een anti-zelfdodingsboodschap heeft en dat ik mensen in mijn leven had die zichzelf gedood hebben of mensen in mijn leven heb die lijden aan depressie. En het kost echt moeite om met zo’n antwoord te komen, want mijn echte antwoord is: ik weet het niet!
Het was een drang omdat ik me verdrietig of bang voelde en ik bleef schrijven totdat ik zelf op de song reageerde op een manier die past bij een dergelijke emotie. En daar voorbij is mijn enige reden om de bedoeling uit te leggen te voorkomen dat mensen het op de verkeerde manier uitleggen. In het verleden heeft mijn gebrek aan wil of mogelijkheden uitleg te geven er wel eens toe geleid dat mensen aannames over mijn muziek deden waarvan ik vond dat die ongezond waren of juist het compleet tegenovergestelde van wat ik voelde. Dus ik kan oprecht zeggen dat het mijn reactie is op mensen die suïcidaal zijn of op ervaringen met depressie waar ikzelf of mensen die ik ken doorheen gaan. En ik zeg dat alleen maar om te voorkomen dat mensen zeggen: “hé het is een song over de illuminati!”(lacht). Daar gaat het niet over! Maar eigenlijk is het al prima als mensen weten dat het komt van een plaats die niet negatief is. Dan kunnen ze er verder hun eigen invulling aan geven.
In interviews lees je wel eens dat fans muzikanten benaderen om te vertellen welke betekenis een song in hun leven heeft gehad, soms zelfs dat een song hun leven heeft gered.
Mensen benaderen me wel eens op die manier. Dat geeft me toch een wat ongemakkelijk gevoel. De manier waarop ik naar muziek kijk is dat deze door muzikanten komt. Dus als mensen dat uit het nummer hebben gehaald, dan is dat niet door mij. Het is door wat ik gekregen heb. Er is in de samenleving al eens de neiging om helden te maken van acteurs en muzikanten. Maar we doen alleen maar ons werk. Weet je, als je met iemand staat te praten over wat dan ook en zij zeggen iets dat je helpt dan heeft dat vaak meer te maken met wat jij nodig had om te horen. Veel meer dan dat de ander nu zoiets briljants heeft gezegd. En dus probeer ik als artiest en muzikant mijn muzikale intuïtie niet te veel in twijfel te trekken. Ik probeer zo open mogelijk te staan voor de energie die muziek creëert. En als mensen er dan iets uithalen, dan komt het door die energie, niet door mij. Ik heb alleen maar mijn werk gedaan. En ik vind het prima als mensen zeggen: hé goed werk (lacht)! Maar als mensen zeggen: hé, je hebt me geholpen met mijn mentale gezondheid, dan heb ik dat niet gedaan. De energie heeft dat gedaan, want ik ben zelf een zooitje (lacht)!
Geheel in lijn met het verhaal van uit het donker naar het licht, een lichter onderwerp. Er is heel veel humor in je shows en dat is op Order Of Magnitude nu niet anders. Hoe belangrijk is dat? Gaat het om de balans of is er iets anders aan de hand?
Als ik eerlijk ben, dan gebruik ik het vooral als bescherming. Ik voel me niet geheel comfortabel in mijn rol. Muziek en de kracht van muziek is zo extreem, dat het niet echt goed voelt om het middelpunt te zijn van iets waarvan ik denk dat het alleen energie is. Dus ik gebruik humor in de vorm van mezelf klein maken. Ik ben altijd heel onzeker geweest. Als mens ben ik veroordelend, arrogant en boos en al die dingen. Als iemand me erop wijst dat ik muziek heb geschreven die hij of zij leuk vindt dan ga ik van: wakka wakka wakka, hier is een grap!
Op een podium staan voelt dus nog steeds vreemd voor mij en humor is verdediging. Ik voel me daar heel dom over. Als ik de dvd aan het editen ben denk ik vaak: Devin, gast, echt waar? En als je dan steeds terug moet naar hetzelfde stukje om wat microfoongeluiden weg te halen of iets dergelijks dan ben je aan het eind echt wel een meer dan beetje klaar met jezelf. De humor is dus niet per se wie ik ben, maar iets dat ik in de afgelopen vijftien jaar heb opgedaan om met een ongemakkelijke situatie om te gaan.
Dat mag sowieso nooit gebeuren. Als dat gebeurt ben je echt klaar. Als je ook maar iets van die dingen aan je laat komen – zoals mensen die je brieven sturen over songs – dan ben je niet langer in staat om te schrijven. Ik in ieder geval niet want, dan zit ik daar te denken: oh, ik doe hier toch wel echt iets heel erg nobels. Dat is het niet: het is gewoon iets wat je doet.
Je creativiteit staat nooit stil (ten minste niet in de piekjaren) en we zien ook al wat nieuwe dingen voorbij komen. Broeit er al iets dat er eigenlijk niet moet zijn omdat het verhaal van Empath (Live Volume 2 en 3 bijvoorbeeld) nog niet helemaal uitverteld is?
Dat maakt me helemaal niets uit. Laat het de boel maar door elkaar gooien. Ik ben nu bijna klaar met een plaat die ook een film is. Hij heet The Puzzle en is heel, heel abstract. Het begon als een ambient jam waar ik vervolgens ongeveer twaalf briljante muzikanten bijhaalde. Elke nacht kwamen er nieuwe bijdragen binnen en elke morgen stuurde ik die twaalf muzikanten een nieuwe mix met die bijdragen, waarna zij weer met nieuwe stukken kwamen. Ik improviseerde en arrangeerde dan weer wat en zo bleven we heen en weer zenden. Uiteindelijk is het een “stream of consciousness”-verhaal geworden waar ik een concept bij bedacht. Dat verhaal werd geanimeerd door een aantal tekenaars en vervolgens beginnen we te werken aan een beeldroman. Zoals het er nu voor staat komt het geheel in maart of april 2021 uit.
Het is één van de favoriete dingen die ik in de laatste tientallen jaren heb gedaan. De mensen die dat horen zullen misschien denken dat het geweldig wordt met fantastische songs en gruwelijk heavy, maar dat is niet zo. Het is gewoon een gek abstract “stream of consciousness”-ding. Ik schrijf over wat er gebeurt in mijn leven. Als The Puzzle iets anders zou zijn dan abstracte chaos, dan zou ik geen knip voor de neus waard zijn, want abstracte chaos is wat dit jaar is! The Puzzle is de realiteit. De heavymetalgemeenschap zal er misschien een bloedhekel aan hebben, maar dit is wat 2020 was. Ik probeer – net als iedereen – door een realiteit te navigeren die niet eerder gezien is. Een realiteit die onze gevoelens van onzekerheid, onze angsten en onze gedachten over waar we staan als soort voedt. Als we eerlijk voor onszelf zijn is het essentieel dat we in staat zijn om nu naar onszelf te kijken en te laten zien wie we echt zijn in plaats van al die facades op te werpen. Dat is wat er gebeurt op The Puzzle en het resultaat is iets super “fucking” vreemds. Dus tadaaaaa!!!
Op 23 december 2020 speelt Devin Townsend onder de naam A Very Devy Christmas een online akoestische show, in opzet vergelijkbaar met de akoestische solo-optredens die hij vorig jaar in Europa deed. Geheel in de geest van kerstmis gaat de helft van de opbrengsten van de show naar voedselbanken.
Links: