Bergen in Noorwegen is een stad waar enorm veel geschiedenis is geschreven. Het was het epicentrum van de tweede golf van black metal in de jaren negentig. De debuutalbums van Mayhem, Emperor en Enslaved werden er opgenomen in de Grieghallen Studio van Eirik “Pytten” Hundvin. Het was ook de bakermat van Immortal en Gorgoroth. En wat te denken van de verbranding van de Fantoft staafkerk? De rol van Bergen in de geschiedenis van black metal is cruciaal geweest voor de vorming van het genre zoals we dat vandaag de dag kennen. Het is dus zaak om dit te vieren en in leven te houden. De rol van het festival Beyond the Gates is daarin ook cruciaal.
Georganiseerd door Silje Wergeland (onder andere de huidige zangeres van The Gathering) en Torgrim Øyre (voormalig tourmanager van Behemoth), biedt Beyond the Gates sinds 2013 heil aan liefhebbers van het extreme genre. Liefhebbers uit alle windstreken, want meer dan de helft van alle bezoekers komt uit het buitenland. Net als ik! Vier dagen lang ga ik me onderdompelen in al het trve ende kvlt dat Bergen te bieden heeft. Want de line-up van deze editie is om duimen en vingers bij af te likken. Ik reis helemaal met de auto naar Noorwegen om er nog een uitgebreide vakantie achteraan te plakken, maar je kunt er natuurlijk net zo goed een stedentrip van maken met het vliegtuig. Of dat de moeite waard is, lees je in dit verslag.
Lees hier ook het verslag van woensdag en donderdag!
Lees hier ook het verslag van vrijdag!
De natste stad van Europa laat zich helaas niet van zijn meest zonnige kant zien vandaag. Geen wandeling naar of op een van de zeven bergen dus, maar een museumbezoek voordat de concerten in de Grieghallen van start gaan. We kiezen zonder een moment te twijfelen voor KODE, waar een indrukwekkende collectie van Edvard Munch te bewonderen is. Een schilder die iedere metalhead toch moet aanspreken. Waarom? Munch portretteerde zichzelf als rebel. Hij die de andere kant van de menigte op loopt. Zijn minst favoriete dier moet de lemming geweest zijn. En waarom zijn werk kunstliefhebbers uit de hele wereld aantrekt? Hij schildert over universele emoties: the Frieze of Life. De thema’s angst, liefde en dood beschildert hij vanuit eigen ervaringen in de meest prachtige composities in donkere golven, alles met elkaar versmeltend.
Met een hoop stof tot nadenken gaan we vervolgens naar de Vinmonopolet, de enige winkel waar je in Noorwegen wijn kunt scoren. De wijn die we willen scoren? De wijn van Gaahl! Uit een interview dat ik vijf jaar geleden met hem voer over de debuutplaat van Gaahl’s Wyrd begreep ik al dat hij groot wijnliefhebber is, maar na een bezoek aan Galleri Fjalar, gerund door zijn geliefde, begreep ik dat hij zelf ook wijnen uitbrengt. En wat is nu een mooier souvenir uit Noorwegen dan een wijn van Gaahl? Precies, twee wijnen van Gaahl! Want die middag geniet ik ook van een wijnproeverij met de beste zanger. Enthousiast en vrolijk als ik ben, kom ik hiervoor opeens terecht in een donkere ruimte, compleet gehuld in rood fluweel, die alleen door een aantal kaarsen wordt verlicht. Er klinkt onheilspellende muziek, gevolgd door het nieuwe album van Trelldom (klinkt goed!). Terwijl ik me afvraag wanneer er een geit wordt geofferd, heten Gaahl en zijn compagnon op timide wijze iedereen welkom. We gaan vier wijnen proeven. Drie van Gaahl zelf en de vierde van een dame die hij een heks noemt. Heks op positieve wijze. Hij was namelijk diep, diep onder de indruk van haar ambacht (zijn complimenten maakten haar aan het huilen) en wil ons daarvan laten meegenieten. Gaahl spreekt liever niet voor de gehele groep, bestaande uit zo’n veertig wijnliefhebbende blackmetalfans, maar komt liever bij je tafel langs om eventuele vragen te beantwoorden en een gesprek aan te knopen. De drank vloeit rijkelijk en de tijd vliegt, dus ik moet helaas plotsklaps de knusse boel verlaten om te rennen naar de Grieghalllen ten einde geen seconde van Vemod te hoeven missen. Enigszins buiten adem geraak ik er nèt op tijd…
En Vemod komt hier ook om je adem weg te nemen. Deze muziek is simpelweg gemaakt om in de Grieghallen gespeeld te worden. Zelden heeft muziek mij zodanig geroerd. Ik krijg gewoon weer kippenvel als ik hieraan terugdenk. Het drietal is in staat om de schoonheid van natuur te sublimeren met eenvoudige doch magische klanken. Schoonheid die ik nu ik op vakantie in de Noorse bergen en fjorden ben, steeds beter begrijp. Dit optreden is niets minder dan een transformerend ode dat krachtig resoneert in de beroemde concerthal én in de ziel van iedere toeschouwer.
De band uit Trondheim heeft nog maar twee albums op zak. Als je Vemod nog niet kent, is het goed dat je op onze site bent want hier kun je de prachtige recensie van collega Tom lezen over het laatste album, The Deepening. Het meeste werk vanavond is hiervan afkomstig. De korte intro Mot oss, en ild maakt plaats voor Der guder dør (‘waar goden sterven’). Een dertien minuten durend epos waarin je een muzikale tocht maakt met de band als reisleider in storm en sereniteit, in strijd en vrede. Elke noot een ster, leidend naar het onbekende om ons uiteindelijk terug te brengen naar onszelf. Want de golven kalmeren en de wind gaat liggen. Het is werkelijk fantastisch hoe de heren een multidimensionale rust weten te creëren en op welke wijze sereniteit vorm krijgt.
True North Beckons volgt als een immersie in ruimte, tijd en de vier elementen en als laatste van The Deepening komt Inn i lysande natt aan bod. Een woordeloze hymne, gedragen in het licht van de legendarische Grieghallen. Kristalheldere, beheerste drumaanslagen zorgen voor een onvergetelijke intro op dit bloedmooie, instrumentale nummer. Venter På Stormene van het gelijknamige album uit 2012 is de afsluiter van wat het meest memorabele optreden van Beyond the Gates 2024 zal worden. Bedankt, Vemod.
Verbluft verlaat ik de zaal om naar mijn verloofde te gaan, die me heel lief buiten staat op te wachten voor het diner. En dan blijkt maar weer hoe irritant het kan zijn dat een mens moet eten. Vreid speelt en ik dacht daar – heel eerlijk gezegd – aanvankelijk maar weinig mee te missen. Maar ja hoor, spelen ze toch twee covers van Windir. En eindigen ze met Journey to the End. Man man man, wat een gemis. Hoe kom ik dit ooit te boven? Gewoon door de tweede set van Satyricon te zien.
Tijd voor deel twee van “Horns and Diadems”! Pech voor de haters, er is vanavond minder ruimte voor oud werk in de setlist en er wordt meer ‘gerockt’ met maar liefst vier nummers van Now, Diabolical. Sinds dit album in 2006 uitkwam, is er voor mij letterlijk geen week voorbijgegaan zonder dit te hebben gedraaid. Ik ervaar dus een explosie van euforie wanneer het gelijknamige nummer wordt ingezet. Yes! En dan volgt nóg een explosie van euforie met Black Crow on a Tombstone. The Age of Nero uit 2008 komt later ook met Die by My Hand even voorbij. De Satyricon-hitmachine draait op volle toeren! Maar ze brengen eveneens nieuwer werk met een fragment van Satyricon & Munch (vet!) en twee nummers van Deep Calleth Upon Deep. Satyr etaleert zijn stem prachtig tijdens To the Mountains en ik geloof niet dat we op deze site nog hoeven uit te weiden over de drumkunsten van Frost.
Dertienjarige Marleen zou ook volledig uit haar dak zijn gegaan met het drieluik waar het residentieorkest mee eindigt. Het eerste deel? Mijn oude ringtone, The Pentagram Burns! Dan vraagt Satyr -geheel terecht met dit overwegend tamme publiek- om een moshpit. Maar bij Fuel for Hatred kun je toch ook niet anders dan losgaan?! Ik word er zowel extatisch als nostalgisch van, terugdenkend aan deze allereerste kennismaking met Satyricon dankzij mijn grote broer. Kroon op de speciale “Horns and Diadems” set is natuurlijk K.I.N.G.. En zo komt er een einde aan imposante muzikale gebeurtenis die ik voor geen goud had willen missen.
Maar Beyond the Gates heeft nóg meer voor ons in petto! Iets wat je waarschijnlijk slechts één keer zult mogen meemaken in je leven: het eerbetoon aan Quorthon en Bathory genaamd “Blood Fire Death“. Voorafgaand aan deze tribute is nog maar weinig bekend over de anticiperende muzikanten. Dus mijn mond valt open als ik het podium zie volstromen met fantastische blackmetalmuzikanten zoals Apollyon, Blasphemer, Faust en Ivar Bjørnson. De haren gaan recht overeind staan wanneer Gaahl opkomt om A Fine Day to Die te zingen. Dit moet Walhalla zijn!
De vocalen voor The Rite of Darkness en Possessed neemt Apollyon vervolgens voor rekening. Voor een fantastische cover van Enter the Eternal Fire komt niemand minder dan Erik Danielsson het podium op gestormd. Mijn hemel, het is moeilijk te bevatten wat zich hier allemaal voor mijn ogen afspeelt! Alsof mijn gebeden zijn verhoord, voegt Satyr zich ook bij het feestje voor Raise the Dead. En dan doet de oorspronkelijke bassist Frederick Malander ook mee. Het blik fantastische blackmetalmuzikanten kan nóg verder worden opengetrokken. Want Wraath volgt voor The Return of Darkness and Evil en Grutle Kjellson voor Call From the Grave. Laatste klapper komt van Kvitrim, van mijn geliefde Vemod. Hij zingt het allesvernietigende Total Destruction. De kers op de taart wordt verzorgd door weer Erik Danielsson. De beste man zingt met alles wat hij in zich heeft Blood Fire Death. Kip-pen-vel! Superlatieven schieten te kort. Het zal me niet verbazen als hier nog een livealbum van wordt uitgebracht, zo legendarisch dit is. Het ontroert me, met wat voor respect de muziek, die inmiddels tot gemeengoed is verworden, wordt gedenkt en geroemd.
De hel barstte vanavond los en tijdens mijn korte wandeltocht naar het hotel breekt de hemel open. Bergen blijft de natste stad van Europa. Maar Noorwegen, wát een land. En Beyond the Gates, wát een festival. In die donkere harmonie van geschiedenis en muziek, van natuur en kunst, voel je de onuitputtelijke kracht van het genre. Zoals Satyr tijdens de tweede set van Satyricon zei, gaat black metal niet over corpse paint. Nee, black metal wordt gedefinieerd door een gevoel. En dat voelde werkelijk fantastisch tijdens Beyond the Gates. Van 30 juli tot en met 3 augustus vindt de volgende editie plaats. De early birds tickets zijn natuurlijk meteen uitverkocht. Dus wacht niet te lang en ga volgend jaar mee op deze ultieme blackmetalbedevaart!
Lees hier ook het verslag van woensdag en donderdag!
Lees hier ook het verslag van vrijdag!
Datum en locatie
3 augustus 2024, Grieghallen, Bergen, Noorwegen
Foto's:
Jarle H. Moe / Beyond the Gates Festival
Link: