Sleep in de Helling? Tivoli, gedraag jezelf! Sleep in de Pandorazaal? Tivoli, doe niet zo mal! Sleep in de Rondazaal? Dat is ongeveer juist, en uitverkocht. Een monumentale opgave, het beschrijven van een optreden van Sleep. Zo’n beetje de helft van de redactie van Zware Metalen is vanavond aanwezig in het megalomane complex van TivoliVredenburg, maar de eer is aan uw scribent om de pen ter hand te nemen. Extra nerveus word ik van het feit dat collega Usurperofthetyrants naast me staat, die het op 20 april uitgekomen The Sciences beloonde met een ongekende monsterscore. Negatieve woorden hebben daarom geen plaats in dit verslag, maar gelukkig is er totaal geen drang om die te gebruiken.
Sleep in het echt, die kans krijg je niet vaak. Zelfs de meest doorgewinterde doom-/sludge-/stonerfanaat slaakt een kreet van opwinding wanneer een concert van dit trio in de nabijheid aangekondigd wordt. Na al die jaren luisteren naar metalmuziek doet nog maar weinig écht het gevoel terugbrengen van het uitpakken van cadeautjes tijdens Sinterklaas, maar Sleep heeft die X factor. Dat merkte je op de afgelopen editie van Roadburn toen op de vrijdag de nieuwe plaat uit de hemel kwam vallen en ik op de camping zag hoe iedereen om me heen zocht naar een smartphone om The Sciences te beluisteren. Diezelfde enthousiaste paniek is vandaag ook voelbaar in en rond TivoliVredenburg. Buiten wordt er in groepen nog wat gerookt en binnen is er bij de merchtafel bijna niks meer te halen. De zenuwachtige anticipatie hangt in de lucht en iedereen verwacht iets speciaals mee te gaan maken.
Bij binnenkomst schalt de radiotransmissie van de maanlanding over de intercom. Sleep maakt alvast duidelijk dat er een odyssee door het heelal aan zit te komen. De verzwikkende hitte van deze meedogenloze zomerdag maakt loom, zodat er geen groene kruiden gerookt hoeven te worden om in de juiste stemming te komen voor de riffcentrische muziek. Het ruimteschip staat alvast klaar op het sober beklede podium: een ontelbare opstapeling van versterkers en gitaarspeakers. De aankomende riffs zullen ons waarnemingsvermogen verbuigen en ons een andere dimensie in slingeren. Matt Pike, die we laatst nog zagen in Haarlem met High On Fire, treedt aan als piloot tijdens de eerste noten van opener The Sciences, maar al snel blijkt dat hij vanavond niet aan het roer zal staan. Hij is eerder dat kleine kind op de achterbank dat met zijn speelgoed mag spelen (lees: op vrije wijze zijn partijen brengt), terwijl zijn ouders (in dit geval bassist en zanger Al Cisneros en drummer Jason Roeder) achter het stuur zitten en de koers bepalen. Het uiterst beheerste slagwerk van de Neurosis-drummer tilt het totaalgeluid omhoog: precisie zonder robotisme, op een traag tempo rond de wedergalm van de snaaraanslagen heen, en met veel variatie en onvoorspelbaarheid via plotselinge snaresalvo’s en ridetintelingen. Hierboven plant bassist Al, met dubieuze middenscheiding en Windstein-baardje, een heerlijk bungelende solo op het kleine lichaam en de lange nek van zijn instrument tijdens Marijuanaut’s Theme. Het ritmische duo steelt in de aftrap ongetwijfeld de show.
Matt Pike kan dit natuurlijk niet op zich laten zitten en reageert met zijn eigen gitaarsolo, en niet veel later baant een wietgeur zich een weg door de ellipsvormige zaal. Voor de gelegenheid heeft de legendarische riffmeester zijn favoriete shirt aangedaan (bedankt daarvoor, collega Niels) en zijn bilspleet is even charismatisch als altijd. Het afstraffende gebeuk van Holy Mountain komt vervolgens onverwachts hard aan. Het rumoerige publiek kan van enthousiasme niet stil blijven wanneer de blikkerige vocalen door de speakers knallen en de drie bandleden in een cirkel samenkomen voor de jams. The Clarity, het eerste teken van leven dat Sleep na al die jaren post-Dopesmoker-stilte gaf, klapt er nog harder op. Het gitaarvolume wordt opgeschroefd en het monolithisch op de vierkwartsmaat voortstuwende geheel komt even primitief als Conaniaans binnen (al is het natuurlijk zo dat Conan eerder klinkt als Sleep). Het optreden lijkt alleen wat in te kakken wanneer het drumvolume afneemt, het tempo daalt en er wat onbeduidend op de gitaarhals gepriegeld wordt. Helaas zijn vandaag ook veel stoere mannetjes aanwezig die hun bek niet kunnen houden en misbruik maken van zulke momenten van relatieve rust.
Maar wat maakt het ook allemaal uit wanneer opvolger Sonic Titan aantreedt als middelpunt van deze intergalactische onderneming. Alles wat hiervoor kwam, was niets meer dan een introductie. Nu begint het optreden pas echt, want de riffs werken op het publiek in als de neerwaartse stortvloed aan podiumrook. “Look onto Zion, though it can’t be seen / Man on the moon cannot help me see”, daar plast iedereen toch van in z’n broek? Dat specifieke, grommende gitaargeluid is verbluffend goed en een spaarzame verfysiekering van een genrefundament. Met het gitaarspel tijdens de hyperdynamische introductie van Aquarian en die plotselinge vertraging schiet een elektrische sfeer door de zaal die hoort bij een genredefiniërend optreden, evenals de realisatie dat de vertoning legendarisch is. Het is werkelijk verbluffend hoeveel kleur beide gitaristen weten toe te voegen aan het totaalgeluid.
Waar de kenmerkende spraakzang van Antarcticans Thawed en het gillende gitaarwerk van The Sciences-slotstuk The Botanist, dat overslaat in een jazzy fade-out, mij weet te imponeren, wordt Dragonaut door het volledige publiek warm onthaald. Deze Black Sabbath-verering slaat in de middensectie zelfs over tot hysterie en leidt tot een mosh-pit. Maar wanneer de bassist alleen wordt gelaten en hij uiteindelijk ook het podium verlaat, gaat alles om de toegift. Sleep speelt ‘m niet altijd, maar vanavond wel: een uitsnede van Dopesmoker. En wat voor één. Aan het gezicht van Matt Pike is af te lezen dat hij weet wat voor effect zijn introducerende riffs gaan hebben. Knielend voor de gitaarpedalen, een paar stappen achteruit, de benen bij elkaar, als een stokstaartje gestrekt, en gáán. Dit ruim twintig minuten durende epos is zijn eigen, losse concertverslag waard. Sleep verplaatst de Rondazaal letterlijk naar een andere ruimte met “Drop out of life with a bong in hand / Follow the smoke toward the riff filled land”. Het escapisme is compleet met de oergalm “Proceeds the weedian – Nazareth”. Met dit weergaloze concert is de vraag niet meer of Sleep op Roadburn 2019 zal spelen, maar eerder hoeveel concerten Sleep op Roadburn 2019 zal spelen. En omdat het lastig is om in die tussengelegen maanden door te trippen van enthousiasme over dit concert, stapt de halve redactie van Zware Metalen richting de Sleepover afterparty, waar Walter Roadburn en Brent Tivoli in de foyer van de Pandorazaal voor de ontnuchterende bestraling van uiterst dubieuze Turbonegro-hitjes zorgen.
Foto’s:
Koen de Gussem (Visual Violence)
Datum en locatie:
26 mei 2018, TivoliVredenburg, Utrecht
Link: