Zware Metalen stuurde de jonge moeder Black Swan naar het al maanden uitverkochte concert van Wardruna in TivoliVredenburg voor een avond waarop veel samenkwam. Gevoel, nieuw leven, een even eenvoudig als doeltreffend schouwspel, een zoon en vooral: subliem uitgevoerde muziek.
Twee jaar geleden, grofweg omstreeks dezelfde tijd van het jaar, verkeerde ik in de gelukkige omstandigheid om het indrukwekkende optreden van Wardruna in Utrecht te kunnen bijwonen. Afgelopen woensdagavond keerde het Noorse muzikale project – iets wat voor velen onder ons waarschijnlijk aanvoelde als een eeuwigheid – eindelijk terug op Nederlandse bodem, opnieuw in TivoliVredenburg. Deze fijne locatie heeft daarmee inmiddels veel weg van een tweede thuisbasis. En dan was er begin dit jaar natuurlijk nog het fenomenale optreden van Ivar Bjørnson (Enslaved) en Einar Selvik met begeleidingsband op dezelfde plek, wat het wachten op de terugkeer van Wardruna enigszins verzachtte.
Het is woensdagavond 27 november 2019. Veel is hetzelfde gebleven maar tegelijkertijd is alles wezenlijk anders. Ook ik ben veranderd. Niet in de laatste plaats omdat ik mij sinds elf weken moeder mag noemen van een prachtige zoon. Vanavond is de allereerste avond dat ik hem volledig aan de zorg van zijn liefhebbende vader toevertrouw om enkele uren van huis te gaan. En ik kan mij geen betere reden voorstellen om uit mijn cocon te treden en de dagelijkse realiteit binnen te stappen dan de komst van deze Noren.
Tijdens mijn zwangerschap bleek de muziek van Wardruna van grote betekenis. Helend, op een bepaalde manier. En ook nu na de geboorte brengen mijn zoon en ik vele uren door met het luisteren naar de sfeervolle folk met donker randje. Hij lijkt het zelfs te herkennen. Heen en weer wiegend in de schommelstoel op zijn kamertje, laten we ons meevoeren op de wonderlijke, organische klanken van de Oudnoorse instrumenten en het krachtige stemgeluid van Einar Selvik en Lindy Fay Hella. Ik staar door het slaapkamerraam naar de bescheiden golfjes in de Oude Rijn, terwijl de kleine man langzaam in slaap valt op mijn schoot. Het zijn bijzondere, intieme momenten waarvan ik nu al weet dat ik ze altijd zal blijven koesteren. Maar laten we vooral terugkeren naar het hier en nu.
Het hoeft niemand te verbazen dat ook deze keer de tickets voor Wardruna weer ruim van tevoren zijn uitverkocht. Bij aankomst staat er al een lange sliert met mensen voor de ingang. Evengoed lost de rij snel genoeg weer op als we even na zevenen naar binnen mogen. Er is gekozen voor zit- en staanplaatsen deze keer en de plaatskeuze is vrij. Ik kies voor een zitplek aan de zijkant van het podium: een uitstekende keuze, zo blijkt. De grote zaal vult zich langzaam, totdat vlak voor aanvang alle hoeken en gaten bezet zijn. Ook op de trappen die naar boven leiden staan mensen. De sfeer is verwachtingsvol en uiterst gemoedelijk, zoals eigenlijk altijd het geval is bij een optreden van Wardruna. Rond half negen dimmen dan eindelijk de lichten. Er is deze keer geen voorprogramma, het podium is geheel en al aan de Noren, die onder luid applaus worden onthaald. Vooral als Einar Selvik opkomt barst de zaal los in een salvo van applaus en gejoel. De multi-instrumentalist en vocalist lijkt nu al de held van de avond.
Bij de eerste tromslagen is het snel weer zo stil dat je een speld kan horen vallen. De blaashoorns zorgen voor een bijzonder en mysterieus schaduweffect op het grote doek achter het podium en luiden daarmee het indrukwekkende licht-en schaduwspel in dat de hele show zal voortduren. De eerste tonen van de instrumenten die Tyr inluiden klinken en we zijn los. Na Tyr volgen Wunjo met de betoverende fluit en het bezwerende Bjarkan waarin de aanlokkelijke en wervelende stem van Lindy Fay Hella een belangrijke plaats inneemt. Heimta Thurs en Thurs doen het bloed sneller stromen en laten onze harten krachtig kloppen. De getoonde lichteffecten zijn angstaanjagend en geheimzinnig tegelijk. Om kippenvel bij te krijgen. Wanneer Runaljod aanvangt zorgt dit voor enkele vreugdekreten vanuit het publiek. Een enkeling begin fanatiek mee te dansen – voor zover dat gaat en er sprake is van enige bewegingsruimte. Ik kies ervoor zo nu en dan een kort moment de ogen te sluiten om de muziek te kunnen voelen in alle vezels van mijn lijf. Nooit te lang, want het schouwspel op het podium is ook alleszins de moeite van het bekijken waard.
De vertolking van Völuspá (skaldic version) van het album Skald uit 2018 is werkelijk prachtig. En over verhalende muziek gesproken: Selvik is bij uitstek een verhalenverteller (ik denk in dit verband weer even terug aan het concert in januari dit jaar dat grotendeels in het teken stond van de muziek op Hugsjá en Skuggsjá en waar de meesterverteller uitgebreid het podium tot zijn beschikking nam om het publiek te vertellen over de achtergronden en betekenis van de muziek) Echter, tijdens een optreden van Wardruna blijven verklarende woorden achterwege. De muziek spreekt: het is uitvoeringskunst in haar meest pure vorm. Totdat het tijd is voor dat ene nummer: Helvegen, de eerste toegift. Het is dit moment waarop Selvik het stilzwijgen doorbreekt.
Het is niet voor niks dat de muziekkunstenaar, ook vanavond weer, de kracht van het scheppen van rituelen benadrukt. Muziek maken en zingen is een fenomeen dat mensen samenbrengt en verschillen (al mogen die er zeker zijn) naar de achtergrond doet verdwijnen. Helvegen is een nummer over loslaten na de dood. Want: ‘Who is singing us across the way when we die?’ En precies dát is waarom we nieuwe muziek nodig hebben. Nieuwe vormen, waarin het oude weliswaar resoneert. Dat maakt een avond als deze ook zo waarachtig. Alles is aan verandering onderhevig, maar dankzij oude gebruiken vinden we nieuwe wegen om het leven te leven. Het geeft betekenis en richting aan ons bestaan.
Na dit prachtige nummer is het publiek echter vast nog niet van plan te vertrekken. Er is nog één lied nodig ter afscheid, voordat onze wegen kunnen scheiden. Althans, voorlopig dan. Selvik blijft op het podium achter om Snake Pit Poetry voor ons te spelen. Een klein en intiem lied, een laatste stukje poëzie voor het verscheiden.
Het was een sublieme avond. Zoals elke keer was ook dit optreden een unieke ervaring. En toch, huiswaarts te kunnen keren voelde nog nooit zo fijn.
Setlist:
- Tyr
- Wunjo
- Bjarkan
- Heimta Thurs
- Thurs
- Runaljod
- Raido
- Völuspá (skaldic version)
- Isa
- UruR
- Solringen
- Dagr
- Rotlaust tre fell
- Fehu
- NaudiR
- Odal
Encore:
- Helvegen
- Snake Pit Poetry (skaldic version)
Datum en locatie:
27 november 2019, TivoliVredenburg, Utrecht
Link: