De oudste extreme Nederlandse metalband Thanatos, werd 35 jaar geleden opgericht. Dat wordt gevierd met een jubileumconcert in thuishaven Rotterdam, een compilatiealbum en een serie interviews over verleden, heden en toekomst van de band rondom zanger/gitarist Stephan Gebédi met Zware Metalen. Deel 2: over terugkerende kriebels in 1999, onfortuinlijke platendeals en het succes van Hail of Bullets.
Stephan, wat gebeurde er daarna?
Ik ben wel actief gebleven, maar was de undergroundscene wel een beetje zat. Ik ben wel de grote bands blijven volgen: Death, Morbid Angel, Slayer… Op een gegeven moment begon het toch weer te kriebelen. Toen heb ik met met gitarist Erwin de Brouwer van Thanatos, drummer Dirk Bruinenberg (ex-Elegy -G.) en een lokale bassist Church of Indulgence gevormd. Ik zong alleen en het was niet de bedoeling om death metal te maken, maar wel harde metal. Een beetje een crossover van Slayer, Pantera en Paradise Lost. Langzamerhand werden de nummers die ik aandroeg echter sneller en harder, totdat ik me op een gegeven moment realiseerde dat ik net zo goed weer verder kon gaan met Thanatos. Mijn vrouw, toen nog mijn vriendin, werd er ook gek van dat ik het nog vaak over Thanatos had en vond dat ik er gewoon maar weer moest beginnen. Ik zou toen nog één plaat te maken… en dat was twintig jaar geleden. Dus achteraf heeft ze wel flink spijt gekregen dat ze toen heeft gezegd dat ik de draad weer moest oppakken, haha.
Ook Hammerheart Records speelde een rol in de heroprichting van Thanatos. Ik had destijds eindelijk de rechten van de eerste twee platen terug kunnen kopen en die wilden zij opnieuw uitbrengen, maar dan wel gevolgd door een nieuwe plaat. Omdat ik nog geen band had, ben ik die gauw bij elkaar gaan zoeken. Zo begon ik in 1999 opnieuw met Aad Kloosterwaard en Theo van Eekelen die destijds beiden in Houwitser zaten. Ik wilde alleen echte metalheads in de band en geen geneuzel meer met mensen die met allerlei ‘B-muziek’ bezig waren. Geen jazzrock- of world music-invloeden, alleen metal, met mensen die op dat vlak helemaal met mij op één lijn zaten. Toen kwam Aad met Paul Baayens als tweede gitarist op de proppen en is het balletje weer gaan rollen.
Thanatos in 2000, met links Paul Baayens en tweede van links Stephan Gebédi
En toen verscheen in 2000 Angelic Encounters, het eerste Thanatos-album in acht jaar.
Angelic Encounters was niet dé comebackplaat die ik had willen maken, vooral het drumgeluid had beter gekund, maar het zette ons wel weer op de kaart. Aad en Theo gingen vervolgens uit de band, maar toen kregen we een bezetting die heel lang bij elkaar is geweest, met Yuri Rinkel op drums en Marco de Bruin als bassist. Dit is de bezetting gebleven tot twee jaar geleden. Zestien jaar, al was Yuri er even uit toen hij bij Melechesh ging drummen, maar we hadden een prima verstandhouding, met allemaal mensen die voor de muziek gingen. Precies wat ik me had voorgenomen toen ik de band weer oprichtte.
Heeft het gegeven dat je zo lang met hetzelfde team werkte nog gevolgen gehad voor de muzikale koers?
Ja. Omdat we allemaal mensen met dezelfde visie hadden kreeg de band het donkere in de muziek en de teksten. Maar we zijn wel altijd blijven hangen tussen death en thrash in. Het is nooit pure thrash geweest, nooit pure death.
Is dat ook iets dat de ontwikkeling van de band heeft geremd?
Misschien wel. Je kunt zeggen dat we tussen wal en het schip in zijn gevallen, maar het kan ook zomaar gaan lopen voor een band als de tijd goed is, kijk maar wat er nu bijvoorbeeld met Necrophobic gebeurt. Ik ben nu eenmaal niet iemand die zijn stijl aanpast aan de smaak van het jaar. Soms past een band beter bij een bepaalde periode. Bovendien hou ik gewoon van allebei, van death en van thrash. De thrash metal maakt onze death metal wat agressiever en opgefokter, terwijl het dankzij de death-invloeden niet zo blij en vrolijk wordt als de hedendaagse thrashbandjes.
Thanatos in 2004: Paul Baayens tweede van links, Stephan Gebédi rechts
Is uitgekomen wat je in 1999 voor ogen had, nu we terugkijken in 2019?
Mijn eerste droom toen ik een band startte, was om een eigen lp uit te brengen. Dat is gelukt. Ik wilde optreden voor meer mensen dan in het lokale buurthuis. Dat is ook gelukt. Ja, ik had best op meer gehoopt en misschien had er meer ingezeten, maar terugkijkend ben ik niet ontevreden. We zijn er nog steeds, vieren straks dat we 35 jaar bestaan en doen nog steeds leuke shows. Dus ik kan niet zeggen dat ik vreselijk ontevreden of gefrustreerd ben. En ja, ook wat ik sinds 1999 voor ogen had is uitgekomen. De tijd was niet altijd gunstig en we hebben teveel tijd tussen de platen in gehad en ja, we hebben over het algemeen matige labels gehad, buiten Century Media dan, waar de laatste plaat op uitkwam. Maar bij Justified Genocide in 2009 ging het label failliet toen we in de studio zaten. Zaten we daar met half opgenomen materiaal.
Maar hoe kan het dan dat een band die platen maakt die louter goed worden ontvangen niet gewoon bij een label als Nuclear Blast terechtkomt?
Geen idee. Op de een of andere manier hebben we altijd de boot gemist. Vorig jaar hebben we nog contact gehad met Metal Blade, die vonden de nieuwe nummers helemaal te gek, maar dan krijg je te horen dat Thanatos een oude band is, die moeilijk te marketen is en geen grote tours doet en blablabla, maar dan breng je, met alle respect, Siege of Power uit, dat waarschijnlijk nooit live gaat spelen! Ook Nuclear Blast, Century Media en Relapse vinden dat wij gave nummers hebben, maar ze verwachten dat het moeilijk zal verkopen. Terwijl dat in de praktijk best wel meevalt. Zelfs van onze laatste plaat zijn er nog zesduizend verkocht, wat tegenwoordig best wel goed is. Angelic Encounters verkocht tussen de tien- en twintigduizend stuks en elke keer als de eerste twee platen opnieuw worden uitgegeven gaan er weer een paar duizend weg.
Angelic Encounters (2000) en Undead. Unholy. Divine (2004)
Justified Genocide (2009) en Global Purification (2014)
Maar met het uitbrengen van Angelic Encounters zaten jullie bij Hammerheart Records. Hoe komt het dan dat opvolger Undead. Unholy. Divine. in 2014 dan weer bij een ander label verscheen?
Bij Hammerheart kwamen er toch wat problemen kijken wat betreft niet betaalde royalties en dus zijn we verder gaan zoeken. Toen kwamen we bij het Griekse Black Lotus, dat in eerste instantie een prima budget gaf voor opnames van Undead. Unholy. Divine. en daarbij verliep alles eigenlijk wel prima. De mastering werd zelfs gedaan door Attie Bouw, die bijvoorbeeld ook de mix heeft gedaan voor Painkiller van Judas Priest! Het leek alsof ze alles op de rit hadden, maar bij de tweede plaat voor Black Lotus ging het dus toch weer mis.
Toen werd je gek?
Nogal ja.
De meeluisterende gitarist Paul Baayens: er speelde wel meer in die tijd. Yuri Rinkel vertrok plots naar Melechesh, tijdens de opnames van Justified Genocide vonden er heiwerkzaamheden plaats rondom de studio, er ontstonden scheuren in het dak… we hadden zoveel pech!
Stephan Gebédi: op een gegeven moment probeer je erin te berusten en verder te gaan, maar het was natuurlijk de zoveelste keer dat er iets tegen zat. Maar er zijn ook momenten geweest dat we dachten dat het klaar was met Thanatos. Bijvoorbeeld bij Justified Genocide in 2009, daarvan dachten we écht dat het de laatste plaat zou zijn. Het zou een goede, vette laatste plaat zijn geweest die ook nog eens was gemixt door Dan Swanö. Hail of Bullets kwam toen ook op, waar we heel druk mee waren. We hadden echt het idee dat we Thanatos zouden laten liggen om later weer op te pakken, maar toen kwam Century Media in beeld en die wilde de oude platen op vinyl en later ook op cd uitbrengen.
Wij kregen weer de kriebels om voor Century Media nog een vette plaat te maken, dus toen zou Global Purification in 2014 de laatste plaat worden, ook dus omdat Yuri ermee ophield. Maar met Martin Ooms kwam er toch een vervanger en zijn we toch weer nieuwe nummers gaan schrijven en nu zijn we aan het schrijven voor de volgende plaat… Het mooie aan Century Media was dat we echt merkten dat we bij een groot label zaten. Met Hail of Bullets vielen we onder Metal Blade en je merkt dat dat soort labels gewoon goed werken, met mensen die uit de scene komen en minstens zo integer zijn als al die mensen die bij al die underground-labeltjes bezig zijn. Van die pure underground-labels ben ik trouwens ook wel een beetje teruggekomen. Dat is alleen leuk tot op een bepaalde hoogte. Maar vaak zitten er ook mensen tussen die hun zaakjes niet op de rit hebben, financieel altijd in de problemen zitten, afspraken niet nakomen… als dat ook underground is, heb ik daar niet zoveel mee.
Tekenen bij Century Media voelde ook als het krijgen van erkenning. Eindelijk bij een normaal label, eindelijk daar waar we al veel eerder hadden moeten zitten. Zij hebben goed hun best gedaan, de platen hebben het goed gedaan, eindelijk zoals het hoort. Alleen een beetje te laat.
Daar zat Hail of Bullets ons dus erg in de weg. Die band liep nog een stukje beter. En omdat Paul ook nog eens in Asphyx ging spelen werd het voor Thanatos nog lastiger om plekjes in de agenda te vinden. Beide bands speelden voor flinke gages en deden grote shows. Veel tours en grote optredens zijn er dus niet geweest. We deden wel leuke dingen tussendoor, maar als we alleen Thanatos hadden gehad, hadden we een stuk verder kunnen komen. Maar ja, met Hail of Bullets hebben we een te gekke tijd beleefd.
Was het niet gek, dat je eindelijk erkenning had voor Thanatos maar dat je dan de andere band voor moest laten gaan?
Hail of Bullets (dat de platen …Of Frost and War, On Divine Winds en III: The Rommel Chronicles uitbracht -G.) was ook min of meer mijn geesteskind. Heel veel mensen denken dat Hail of Bullets de band van Martin van Drunen of Ed Warby (drummer, -G.) was, maar dat was niet zo. Het was een idee waar ik al heel lang mee rondliep en toen Thanatos zo lang bezig was met het uitbrengen van Justified Genocide dat dat niet eens meer leek te gaan lukken, is dat idee eindelijk een keer ten uitvoering gekomen.
Ik speelde met Thanatos in 2006 in Hengelo en ons voorprogramma was Death by Dawn met Martin van Drunen op zang. Die had ik al sinds de jaren ’90 niet meer gesproken. De laatste keer had ik een middelvinger en een grom gekregen toen hij nog in Pestilence zat en het niet zo boterde tussen die band en Thanatos. Dus ik vroeg me vooraf af hoe hij zich zou gedragen. We kwamen aan en Van Drunen en de rest van de band stond te wachten en hielpen ons uitladen. Na het optreden zaten we aan het bier te babbelen en vertelde ik dat ik al een paar jaar met een idee in mijn hoofd liep: een band oprichten met een aantal mensen uit de Nederlandse metalscene. Met Ed Warby op drums, Paul en ik op gitaar en ja, als zanger is Martin toch wel de absolute nummer één in Nederland. En dan old school death metal maken, daar was geen discussie over mogelijk. We hadden allemaal Autopsy, Death, Massacre en Bolt Thrower als helden. Ed was toen nog wel druk met Gorefest, maar hij wilde wel meedoen. Als bassist hebben we Theo van Eekelen erbij gehaald. Paul en ik zouden de nummers gaan schrijven. Ed zou eigenlijk helemaal geen tijd hebben, maar die kwam opeens met een hele zooi nummers aanzetten, waardoor wij ook maar snel aan de slag gingen. Toen mensen daar lucht van kregen, stonden de labels in de rij. Nuclear Blast gaf aan meer te willen betalen dan welk label dan ook, maar we kozen voor Metal Blade, voor mij gezien het verleden toch hét metallabel. Toen ging het heel rap, in 2008 stonden we al overal op festivals te spelen en daarna werd het echt een gekkenhuis.
Paul Baayens: terwijl we dachten dat het gewoon een studiobandje zou worden!
Stephan Gebédi: tot en met 2016 hebben we daar veel tijd aan besteed. Tussendoor was er gelukkig nog wel tijd voor Thanatos, dankzij die deal met Century Media.
De laatste line-up van Hail of Bullets, met centraal Dave Ingram
Hoe is Hail of Bullets eigenlijk tot zijn einde gekomen?
Eerst waren er wat strubbelingen met Martin van Drunen. Daarnaast zat Ed Warby al een tijdje niet lekker in zijn vel, die had er allemaal niet zo’n zin meer in. Het werd een beetje trekken aan een dood paard. Met Dave Ingram in de plaats van Van Drunen hadden we nog wel een kleine opleving, maar er kwamen bijna geen nieuwe nummers meer en als er al nieuwe nummers kwamen, leverde dat weinig reactie op bij Ed. Terwijl het uitgangspunt juist was dat we het samen zouden doen, we moesten op één lijn zitten met deze band. Als er dan iemand inzit die niet meer gemotiveerd is, wordt het lastig.
En een andere drummer was geen optie?
Daar hebben we wel over nagedacht, maar Ed was toch wel één van de belangrijkste songschrijvers in de band en we hadden ook al een andere zanger, waardoor het hele idee van een Nederlandse… tja… kutnaam maar toch: supergroep, wegviel.
Wat is nu de status van Hail of Bullets?
Dood als een pier. Wat mij betreft wel.
Thanatos in 2019
Toch stonden op Stonehenge afgelopen zomer drie van de originele bandleden samen op een podium…
Paul Baayens: en voelde het toch alsof het niet helemaal afgesloten was…
Stephan Gebédi: wat mij betreft is het goed zo. Anders wordt het ook een beetje geforceerd. Soms moet je dingen laten rusten. Er zijn drie goede platen uitgebracht, we hebben een mooie tijd beleefd. Laat het toch rusten. We worden toch ook ouder… maar ja, als er een godsvermogen wordt gegeven voor een aantal reünieshows, dan zou ik het nog wel eens overwegen. Alleen voor die shows.
Paul Baayens: het gevaar is dan toch dat je weer doorgaat.
Stephan Gebédi: ja en ik weet niet of dat zo goed is. Vaak is bij bands dan toch de magie verloren. Ik vond de derde Hail of Bullets-plaat al wat minder als ik eerlijk ben. De eerste twee vind ik echt geweldig… Bij Thanatos zie ik daarentegen wél een stijgende lijn. Sinds de herstart in 1999 is elke plaat beter dan de vorige. Wat het ook wel weer moeilijk maakt voor de volgende plaat. Dan moeten we wel Global Purification zien te toppen, anders is het ook zinloos. Ook omdat mensen vaker geïnteresseerd zijn in oude klassiekers dan in nieuw materiaal. Al hebben we wel gemerkt dat nummers van Global Purification live erg goed aanslaan. De mooiste graadmeter was toen we in 2014 met Obituary in Baroeg speelden en er een pit begon bij het – toen nog niet uitgebrachte – titelnummer. Dat was leuk om te zien, omdat we eerst drie oude nummers speelden en het ging los met het nieuwe nummer dat nog niemand kende. Dat was een goede graadmeter. Ik merk dat het bij ons niet zoveel uitmaakt, oud of nieuw materiaal. Wat dat betreft zijn we geen Venom, waarbij mensen alleen werk van de eerste platen willen horen. Dat is wel fijn.
Lees ook:
- 35 jaar Thanatos, deel 1: van de middelbare school naar het einde met Shark Records en Gorefest (1983-1993).
- 35 jaar Thanatos, deel 3 (slot): blik op de toekomst.
Links: