Nieuwe blackmetalbands: ze schieten eigenlijk onafgebroken als paddenstoelen uit de grond. Het valt me namelijk op hoeveel zwartmetalen debuutalbums we binnenkrijgen op onze redactie. Of ik daar een probleem mee heb? Absoluut niet. Meer nog, een debuut is altijd een kans om iets nieuws te ontdekken. Met zijn eerste album wil een band zichzelf namelijk op de kaart zetten, een niche innemen in dat weidse blackmetallandschap, en soms resulteert dit in een frisse, nieuwe kijk op het genre. En laat ik daar toch altijd wel weer wat naar op zoek zijn.
In het geval van Derhead (zoals bij zovele bands trouwens) is het debuut echter allerminst het beginpunt. Dit Italiaans solo-project bestaat namelijk al sinds 2001. Een eerste demo werd uitgebracht in 2003, een tweede pas tien jaar later. In 2016 werden beide releases ook nog eens netjes samengebracht op de EP Via. Gezien de stijl van deze band in die tien jaar danig is veranderd, is dit een EP met twee gezichten (wat de vraag oproept of deze compilatie wel een goed idee was, maar dat laat ik maar in het midden). Persoonlijk hou ik dan toch nog iets meer van de loodzware industrial blackmetalstijl met epische riffs, subtiele synth-ondersteuning en hier en daar progressieve elementen van de eerste demo (2003), dan van de wat lichtere fijnzinnigheid, helderheid en scherpte van de tweede demo (2013).
Dit moet ik wel even terdege kaderen, want het is geenszins de bedoeling om afbreuk te doen aan “Derhead nieuwe stijl”. De 2013 demo blonk namelijk uit in melodische spitsvondigheidjes, een mooie gelaagdheid in de gitaren, veel aandacht voor de leadgitaar en heel wat onverwachte sfeer-, ritme- en tempowissels. Het geheel had een overwegend modern geluid, wat niet helemaal leek te stroken met de old-school agressie die met name de overuren presterende drums en overstuurde vocalen uitademden. Experimentatie stond duidelijk centraal hier, maar eigenlijk is dat wel een constante in het oeuvre van Derhead.
Nu lijk ik mezelf wat tegen te spreken, want als ik eerst aangeef dat ik voornamelijk op zoek ben naar een frisse, nieuwe kijk op black metal en één alinea verder dan toch kies voor het meer traditionele geluid van de eerste demo, dan levert dit zeker een paar gefronste wenkbrauwen op. En toch… Eerst en vooral moet ik toegeven dat ik die oudste demo persoonlijk ook echt gewoon uitzonderlijk sterk vind. Ik hou wel van dat dikke, pompeuze geluid en industrial black heeft sowieso een speciaal plekje in mijn hart veroverd. Wat me minder aansprak in de 2013 demo waren in zekere zin de wat vrijblijvende toegankelijkheid die er soms insloop, maar vooral een manifest gebrek aan richting: de nummers bleven enerzijds soms te vaak hangen in dezelfde ideeën of probeerden anderzijds teveel ideeën door elkaar te gebruiken, zonder duidelijk doel. Het had zo wel iets van de blackmetalversie van een oude barokcompositie (met name in het nummer Piombo viel me dit op)…
In 2020 lag er dan plots een tweede, spiksplinternieuwe EP in de rekken: Irrational I. En ja, opnieuw was er gesleuteld aan de stijl van de band. “Derhead 3.0” werd een terugkeer naar de industrial black, mét verpulverende blastbeats, maar ook met een nóg meer uitgesproken hang naar experimentering. Irrational I bestond uit twee lange nummers, die moeilijk in een paar zinnen samen te vatten zijn. Je hoorde atmosferische black metal met prachtige gitaarharmoniën, maar evengoed overweldigend snelle industrialvernietiging met metalcore-allures. Een enorm veelzijdige release dus.
En dit jaar komt het brein achter deze muzikale waanzin, Giorgio Barroccu, met een eerste volwaardig studio-album op de proppen: The Grey Zone Phobia. Het is vooral een filosofisch, contemplatief werk geworden, dat zijn inspiratie voornamelijk put uit het werk van de Franse filosoof Henri-Louis Bergson. Centraal staat de relativiteit en complexiteit van het bestaan, de positie van de mens in de tijd, gekoppeld aan herinneringen als representatie van het onstoffelijke. Zware kost dus, maar dit soort moeilijke, diepzinnige onderwerpen zijn al lang geen uitzondering meer binnen black metal.
Derhead blijft op The Grey Zone Phobia toch vooral experimenteren. De muziek op deze plaat valt naar eigen zeggen onder de noemer van avantgarde black metal, en daar kan ik me gerust wel in vinden. Giorgio Barroccu wandelt niet op platgetreden paden, maar plaveit een eigen fijnzinnige, kunstzinnige weg waarin de leadgitaar in al zijn melodieuze creativiteit centraal staat. Met de 2003 demo heeft dit niets meer te maken, maar vreemd genoeg ligt dit wel weer dichter bij de demo uit 2013 dan bij Irrational I, de EP van 2020.
De sfeer slaat met This Chaos Is for You Only al meteen om. Ondanks de stuwende snelheid van de drums is dit toch een slepend, wat mistroostig, nihilistisch klinkend nummer dat zich wentelt rond, alweer, een aantal prominente thema’s op leadgitaar. Het doet Amerikaans aan, en dat geldt dan niet alleen voor het instrumentgebruik en de opgeroepen atmosfeer, maar ook voor de wat heiig depressief klinkende vocalen. Het nummer mist wat richting vind ik, maar die chaos wordt op het einde van het nummer (na een heldere, melancholische solo) dan ook letterlijk uitgezongen: “This chaos is for your only. This music is for you only”. In 2021 recenseerde ik het eerste album van het tevens Italiaanse Iscuron, en de gelijkenis in klankkleur, melodiegebruik en algemeen aanvoelen is frappant.
Over gelijkenissen gesproken: heel vaak hoor ik toch ook parallellen met de muziek van het Sloveense Kamra, vooral ten tijde van hun EP Conversing with Ghosts, want ook The Grey Zone Phobia brengt ons melodierijke, hypnotische en unheimische atmosferische black metal met een mysterieuze en spookachtige atmosfeer. Van alle nummers op dit album is The Death of Now daar het beste voorbeeld van. Het toevoegen van een sample is een techniek die hier door Derhead gebruikt wordt om net díe specifieke sfeer op te roepen.
Atmosferische black metal zei ik? Dan verwacht u uiteraard ook lang uitgesponnen tremolo riffpassages. Met het eerste deel van Kingdomless wordt u op dat vlak alvast op uw wenken bediend. We horen verder vooral weer dezelfde combinatie van energieke drums en hypnotisch-slepend gitaarwerk als op This Chaos Is for You Only, maar met nog iets meer nadruk op de (pakkende, meeslepende) centrale melodie. Het is dansen op een dun koord tussen het sensitief-esthetische (melodie, sfeer, soleerwerk) en het agressieve (drums en vocalen), maar dat evenwicht lijkt toch wel gevonden te worden. Jammer genoeg heb ik opnieuw het gevoel dat dit nummer niet goed weet waar het naartoe wil, waardoor het ook iets te lang lijkt aan te aanslepen. In die zin is het wel een goede beslissing geweest om de leadgitaar voor een emotief, open einde te laten zorgen.
Op Drops of Storm ontbindt Giorgio Barroccu zijn duivels helemaal. De intensiteit, de furie en de woede bereiken hier een hoogtepunt, terwijl er in het middenstuk toch nog even ruimte gemaakt wordt voor rust en contemplatie. Trillerige synths, maar met name ook de vocale uitingen van de heer Barroccu, geven het nummer een wat griezelig, nachtmerrie-achtig karakter. In die zin maakt Drops of Storm na Kingdomless toch weer een mooi bruggetje met The Death of Now. Giorgio Barroccu verstaat heel goed de kunst van het auditief en structureel uitbalanceren van een nummer, en dat komt hier bijzonder mooi tot uiting. De twee gitaarlagen zijn beiden relevant, waarbij de leadgitaar af en toe terecht het voortouw neemt. De basgitaarlijn is diep verscholen maar toch hoorbaar aanwezig en de drums zijn hier fundamenteel maar toch niet dominant. In termen van productie (door Giorgio Barroccu zelf uitgevoerd) vind ik dit gewoon geweldig.
Het laatste wapenfeit is voor Containing the Whole, dat start met een mist van statische ruis, waaruit de gitaren met hun schurend geluid langzaam opdoemen. Het is een mooie synthese van waar The Grey Zone Phobia precies voor staat: welluidende muzikaliteit, scherpe agressie, een sublieme atmosfeer en hier en daar wat experimentering. Het nummer mist ondanks zijn vuige vocale manifestaties en theatrale synths hier en daar wat kracht, voornamelijk door iets te vaak te kiezen voor een mid-tempo aanpak. Ook het gebruik van een klaaglijke zangstijl zorgt voor een daling van de intensiteit, terwijl het dan weer wel een nieuwe toevoeging is.
The Grey Zone Phobia is een hoogst interessant album dat veel te bieden heeft aan de luisteraar. Toch is de evenwichtsoefening tussen experimentatie/agressie/melodiciteit niet voor de volle honderd procent geslaagd vind ik. Het is niet altijd duidelijk waar de nummers heengaan en dus mis je al gauw een houvast en een duidelijke structuur. Er zijn heel wat boeiende elementen, maar die worden niet evenwichtig gebruikt. Dat zorgt voor chaos en ondoordringbaarheid, terwijl net de transparantie van het geluid op zich wel een talent is van Giorgio Barroccu. Door de veelheid van geluid (snelle drums met veel cimbalen, twee lagen gitaren die elk een heel notenrijk palet gebruiken, extreme vocalen…), is deze muziek ook vaak wat te druk en nerveus.
Het is een klassieke fout bij soloprojecten van getalenteerde muzikanten: men wil veel te veel in de muziek steken, de lat té hoog leggen en teveel detaillering toevoegen. De mate van filosofische diepgang waar dit album thematisch op steunt wordt teveel gereflecteerd in de muziek, terwijl dit in feite onmogelijk te bewerkstelligen is. Trop is teveel. Jammer, want qua geluid, sfeer en instrumentgebruik zit dit heel goed in elkaar.
Uitgebracht via Brucia Records. En ja, ook het label is eigendom van meneer Barroccu…
Score:
72/100
Label:
Brucia Records, 2023
Tracklisting:
- The Missing Stars
- This Chaos Is for You Only
- The Death of Now
- Kingdomless
- Drops of Storm
- Containing the Whole
Line-up:
- Giorgio Barroccu – Alles
Links: