Op 15 mei bracht Paradise Lost zijn zestiende studioalbum uit. Waar er na meer dan dertig jaar op menig band wat sleet begint te komen horen we daar op het veelzijdige en fris klinkende Obsidian niets van. Het aanbod van Nuclear Blast om gitarist en songschrijver Greg Mackintosh te interviewen namen we dan ook met beide handen aan. Het werd een aangenaam en door het intelligente relaas van Greg soms ronduit fascinerend gesprek over de bijzondere manier waarop hij muziek schrijft, het belang van de volgorde van songs op een album en de schoonheid van een ingehouden gitaarsolo. Maar ook de – mogelijk blijvende – gevolgen van corona voor onze geliefde concerten en festivals kwamen aan de orde.
Ha Greg, het nieuwe album Obsidian is door zowel muziekpers als fans bijzonder goed ontvangen. Altijd fijne berichten voor een band neem ik aan, maar is dat bij het maken van een album ook op enige manier een doel?
Helemaal niet! Dat soort zaken komt simpelweg nooit in ons hoofd op wanneer we een album schrijven. Uiteindelijk zijn reviews en hoe mensen – ja, zelfs de fans – tegen een plaat aankijken allemaal erg subjectief. Daarbij komt dat je nooit echt kunt inschatten wat mensen leuk zullen vinden en wat niet. Zou ik het wel kunnen, dan nog zou ik het niet doen want dat zou ik een zeer cynische manier vinden om (het maken van) muziek te benaderen. Nee, we doen gewoon wat ons op enig moment in tijd bezig houdt. Elk album dat we gemaakt hebben is daardoor in de basis een momentopname uit ons leven en dat is bij Obsidian niet anders.
Dat dacht ik ook al niet, maar het is mooi om het je te horen zeggen. Het album is in zekere zin een greatest hits met alleen maar nieuwe songs. De plaat laat immers veel van de verschillende stijlen horen die het geluid van Paradise Lost door de jaren gekend heeft. Er is de zwaardere metal maar ook een terugkeer van het meer gothic geluid.
Toen we begonnen met schrijven wisten we dat we een gevarieerder album wilden maken dan de vorige paar platen. We wisten alleen nog niet hoe we dat dan zouden gaan doen. We wilden gewoon wat veelzijdiger klinken. We startten het proces en namen het dan maar song voor song. Toen ik met twee of drie van de songs bezig was, ging ik door een periode waarin ik echt aan het mijmeren was over die oude goth-clubs uit de jaren ’80, over de tijd dat we daar altijd naartoe gingen en over al die muziek die we daar hoorden: Siouxsie and the Banshees en dat soort bands. Ik had echter nooit de bedoeling om die muziek na te maken of weer relevant te maken, want dat gaat gewoon niet. Laten we het maar onder ogen zien: er zijn er nog weinigen die zich die tijd en muziek nog echt goed herinneren. Het ging mij er dan ook veel meer om om eens na te gaan wat ik leuk vond aan die stijl van muziek en wat ik er opwindend aan vond. Ik ontleedde de mechaniek van de muziek en wat ik leerde is dat ik met name leuk vind dat – in tegenstelling tot metal – gothmuziek vooral bas- en drumgedreven is. De gitaar is de hagelslag die erover heen gaat. Een accent hier, een riedeltje daar. De songs werden opgebouwd in structuren en lagen. Dat heb ik vervolgens geprobeerd te doen op die twee of drie songs op de plaat. Ik heb dat door de jaren heen natuurlijk eerder geprobeerd. Al in 1990 heb ik een poging gedaan op het Gothic-album. Een paar nummers van dat album en van Icon zijn op die manier opgebouwd. Maar, inderdaad, we hebben het al een aantal jaren niet gedaan en ik dacht dat het interessant was om dat weer eens op te pakken.
Je hebt ook wel gelijk met de opmerking over een greatest hits-gevoel. Zo hebben we het tevoren zeker niet bedoeld, maar toen alles klaar was en ik ernaar luisterde, bekroop me de gedachte dat het album wel iets heeft van een muzikale biografie van de band. Als ik er wat verder over nadenk, vermoed ik dat het komt doordat het dezelfde groep mensen is die songs spelen die dezelfde soorten emoties verwoorden. Van zelfplagiaat is geen sprake. We duiken simpelweg onze invloeden in en dit is wat eruit komt. Op geen moment denken we eraan om Draconian Times opnieuw maken of een andere periode uit de geschiedenis van de band nog eens over te doen. Die albums waren hits in hun tijd, ook vanwege de tijd waarin ze uitgebracht werden. Twee jaar eerder of twee jaar later uitgebracht, dan zou het misschien heel anders gelopen zijn voor die platen.
Foto Nuclear Blast, Credit by Anne C. Swallow
Het album lijkt een zorgvuldig uitgekiende opbouw te hebben. Zo lokt het rustige intro van Darker Thoughts de luisteraar op een prettige manier het album in en komt in de afsluiter Ravenghast nog eens het volledige arsenaal van Paradise Lost voorbij. Besteedden jullie veel aandacht aan de “flow” van het album of viel het gewoon goed in elkaar?
Daar denken we altijd heel grondig over na. We besteden misschien wel net zoveel tijd aan het bepalen van de volgorde van de songs als aan het arrangeren van de songs zelf (! – red.). Een album is als één grote song. In een nummer heb je pieken en dalen nodig, crescendo’s, stukken om mensen naar je toe te lokken en passages om het juiste gevoel over te brengen. Datzelfde geldt voor een heel album. In de tracklist heb je de hoogten en diepten nodig voor een goed evenwicht. Je kunt niet een heel album heavy “recht in je gezicht”-metal brengen. Tenminste, niet naar mijn mening. Of je moet Slayer zijn natuurlijk!
En zelfs die band heeft een nummer als Seasons In The Abyss…
Precies! Om de zware stukken echt zwaar te laten klinken moet je ook stillere passages hebben. Dingen moeten een referentiepunt hebben. Hetzelfde geldt voor de sferen en spanning op de plaat. Dus tracklisting is voor ons net zo belangrijk als de akkoordenprogressies in een song.
Er staan ook behoorlijk sterke melodieën op de plaat.
Dat hangt natuurlijk vooral af van de track en van de passage. In de laatste jaren hebben we onze manier van songschrijven veranderd. We schrijven nu op een willekeuriger manier waarbij ik hele korte stukjes muziek schrijf, vaak van niet meer dan een paar seconden. Dat kan dan een pianomelodie, een baslijn of een gitaarstuk zijn. Die stukjes stuur ik dan naar onze zanger Nick en vraag hem om er vijf of zes verschillende vocale stijlen en melodieën overheen te leggen. Wanneer hij zijn werk aan mij teruggeeft haal ik alle muziek eronder vandaan en bouw het vandaar weer op als een soort van puzzel. Zo komen we tot interessante resultaten, dingen waar we niet aan gedacht zouden hebben als we een meer lineaire manier van songschrijven zouden aanhouden. Het geeft een hele snelle en intuïtieve manier van schrijven, maar het moeilijke komt wanneer je de songs in elkaar gaat zetten en je de akkoordenprogressies, links en hooks goed wilt krijgen.
De reguliere manier van songschrijven – van het begin naar het eind toe – heeft een probleem. Het heeft ons maar dertig jaar gekost om dat te begrijpen (lacht). Het probleem is dat zekere delen die je hebt geschreven te dierbaar worden. Je wilt ze niet opofferen, terwijl een compromis soms goed is. Om dat toe te lichten: op mijn harddrive heb ik vijf of zes verschillende versies van Obsidian staan die totaal verschillend klinken van de versie die is uitgebracht.
Zijn die versies alleen voor thuisgebruik of zou je die ook kunnen gebruiken om een eventueel gat gat tot de volgende tour te vullen?
Ik denk niet dat we die gaan uitbrengen. Ze laten meer zien hoe wij onze songs tegenwoordig schrijven. Er zijn redenen dat we die versies niet hebben uitgebracht (lacht)!
Ook hier geldt weer dat het een mooi contrast is voor onze zwaardere muziek. Ik zou Ghosts echter ook weer geen blij nummer willen noemen. Ik probeer me verre van “happy songs” te houden. Maar er is een verschil tussen melancholie, bitterzoet en je totaal ellendig voelen. In sommige van onze songs kiezen we voor bitterzoet met een klein streepje licht. Dat is dan bijna reinigend, zo tussen alle ellende. Ik praat overigens vooral in dergelijke termen van sfeer over muziek, nooit in termen van muzikaliteit. Wanneer ik naar andere bands luister denk ik altijd aan stemmingen en de beelden die de muziek oproept. Zo denken we ook over onze eigen muziek.
Devin Townsend, die te zien is in een van de promotrailers voor Obsidian, zegt zelfs dat hij muziek in kleuren ziet.
Ja, maar zijn muziek is ook veel kleurrijker dan de onze. Onze muziek is meer tinten grijs!
Het is niet iets dat mij is opgevallen. Ik weet wel dat ik op drie, misschien wel vier van de songs de gitaarsolo wilde gebruiken als crescendo waarin de muziek opbouwt naar een hoogtepunt waarna de gitaar weer verdwijnt in de zang of een andere passage. Ik ben niet zo van de leadgitaristen die spelen om te laten zien wat ze technisch kunnen of van (bijvoorbeeld) drumsolo’s. De solo komt als je op een bepaald punt in de song bent gekomen. Je werkt toe naar dat moment en als je op dat punt komt leidt de solo vanzelf weer ergens anders naartoe. Het kan dus wel zo zijn dat ik de solo best een aantal keer als crescendo heb ingezet voor deze plaat,
Je lijkt die ruimte voor je gitaarwerk zonder enige moeite te vullen. Het zal toch niet eenvoudig zijn met al die leads en solo’s op de proppen te komen. Hoe pak je dat aan?
Bizar genoeg door gewoon mee te neuriën met de song. Ik neem flink wat tijd om delen van songs terug te luisteren en dan neurie ik verschillende melodieën mee om te zien wat natuurlijk aanvoelt. Soms voelt dat als een zanglijn, soms als iets anders zoals een partij voor strijkers, maar het kan eigenlijk van alles zijn. En dat interpreteer ik op de gitaar, waarna ik een en ander verder uitwerk. Dat is eigenlijk alles. Er zijn geen lange outtakes waar ik wagonladingen leads neerleg en daar dan uit kies. Het werkt eigenlijk meer zoals een zanger met een zanglijn op de proppen komt.
Je hebt als gitarist een zeer eigen geluid. Zijn er na een carrière van meer dan dertig jaar nog gitaristen die je van de sokken blazen of die een invloed zijn?
Niet echt. Ik let eigenlijk niet zo op gitaristen, wat natuurlijk een beetje vreemd is voor een metalgitarist. Natuurlijk heb ik door de jaren wel mooi of smaakvol gitaarwerk gehoord, maar ik heb nooit kunnen zeggen dat ik van een bepaalde gitarist houd. Het gaat me allereerst om de songs. Ik ben niet echt van de bands en zelfs niet echt van de albums. Ik ben meer een mixtape-type. Misschien heeft het wel iets van doen met een korte aandachtsboog. Ik houd ervan om dingen regelmatig af te wisselen. Maar één van mijn favoriete solo’s van alle tijden is die in Crystal Ball van het debuut van Candlemass. Dat is echt een mooi stuk leadgitaar. Ik houd van “underplaying”. Dat je weet dat de gitarist zich inhoudt en die Crystal Ball-solo is een prachtvoorbeeld daarvan. Gitaristen die overdrijven storen me dan juist weer.
Over naar de productie van het album. Ik las dat jullie de plaat als band geproduceerd hebben. Hoe werkt dat in de praktijk als ieder zijn zegje mag/moet doen?
Ach, we weten wat we willen en waar we van houden. De voorgaande twee platen werden ook al in zekere mate door ons mede-geproduceerd. Het wordt ons gewoon steeds duidelijker dat we dat kunnen. En als je naar de discografie van Gomez (producer Jamie “Gomez” Arellano die ook bij de opnames betrokken was – red.) kijkt, dan weet je dat geen van de platen waar hij aan werkt hetzelfde klinkt. Dat is omdat hij druk bezig is het geluid van de band te vangen. En zo moet het ook zijn. Het moet nooit zo zijn dat een producer zijn eigen geluid aan een band opdringt. Dat is precies verkeerd om. Obsidian is dus een co-productie in de zin dat wij weten wat we willen. Wij weten hoe de band klinkt! Een andere reden dat we er dit keer voor hebben gekozen te zeggen dat de band de plaat mede-geproduceerd heeft, is dat ik de meeste gitaren in mijn eigen studio heb opgenomen. En ik was erbij toen de effecten, keyboardpartijen en basstukken opgenomen werden. We hadden in ieder geval niemand nodig om te vertellen dat we misschien dit of dat eens zouden moeten proberen.
Je zegt dat Gomez niet echt zijn eigen geluid op een productie drukt. Hij heeft er wel een handje van om in specifieke passages juist die instrumenten naar voren te schuiven die daar de aandacht verdienen. Dat is iets wat we ook op Obsidian denken te horen.
Waar dat gebeurt, voelt het gewoon goed voor het nummer. We hebben het er inderdaad over gehad toen we de plaat aan het mixen waren. Als iets de hoofdrol heeft in een passage, ongeacht wat het is, dan moet dat naar voren worden geduwd. Maar het heeft ook te maken met wat ik eerder zei over de goth-invloeden: bas- en drumgedreven met inkleuring door gitaren. In bepaalde nummers zijn de gitaren niet erg riffgericht. Ze geven eerder structuren en lagen aan de songs. In die nummers horen ze dus niet de meeste aandacht te krijgen. Ook hier geldt dus dat we doen wat de song vraagt en Gomez is daar heel goed in. Nogmaals, kijk maar eens naar zijn discografie. Daar zit behoorlijk wat veelzijdig spul in. Het klinkt steeds verschillend maar het werkt allemaal erg goed. Dat is omdat hij echt de moeite neemt om naar de stemmingen van de plaat te luisteren en daarbij te bekijken wat de nadruk moet krijgen.
Dat is echt enorm. Zoals je weet worden festivals zelfs belangrijker dan touren. Het waren niet alleen de zomerfestivals meer. Het was jaarrond. Er zijn zoveel festivals dat het een wekelijks ding voor ons werd. Elk weekend deden we twee festivals, bijna het hele jaar door. De impact kan dan ook niet worden overschat. Voor mij persoonlijk is het ook een vreemde ervaring want vanaf dat ik achttien was heb ik, denk ik, niet meer dan drie of vier weken gehad zonder op een podium te staan of op reis te zijn om te spelen. Mijn lifestyle is dan ook op een vreemde manier veranderd.
Daar komt nog bij dat het echt eng wordt als je nu met mensen uit de muziekwereld aan de praat raakt. Ik probeer optimistisch te blijven, maar er worden echt pessimistische vooruitzichten geschetst. Promotors en managers die ik wel spreek zeggen zich ook voor te bereiden op een meer blijvende verandering waaraan wij ons allen zullen moeten aanpassen. En dat is best een verontrustend vooruitzicht. Als het nu zo was dat we shows moeten uitstellen tot de herfst of tot de volgende zomer, dan weten we dat maar en kan iedereen de schouders eronder zetten tot de betere tijden aanbreken. En dan heb ik het niet alleen over de bands, maar ook over de fans en de promotors en iedereen in de muziekbusiness. Een beetje geduld en we komen er wel. Maar als je luistert naar de geluiden uit de muziekwereld dan is men best pessimistisch over een volledige terugkeer naar hoe we het ons herinneren.
Het is echt een onwerkelijke situatie. Ik begrijp bijvoorbeeld dat die online gestreamde optredens plaatsvinden, want er is niet veel anders dat je op dit moment kunt doen als band. Maar … het is geen echt concert. Het mist het hele punt van de beleving en het contact tijdens een concert. We kunnen alleen maar hopen en ons voorbereiden alsof shows binnenkort weer mogelijk zullen zijn.
Daarover gesproken, op jullie Facebookpagina zag ik een albumreleaseshow in Leeds op 17 september 2020. Die staat nu nog op de planning. Wat is de kans dat die show ook echt zal plaatsvinden?
Jouw gok is net zou goed als de mijne. De regering hier lijkt echt geen flauw benul te hebben en zelfs de medici lijken (vanaf een afstand bezien) nog niet alles te weten. En daar komen ook nog eens allerlei economische aspecten bij kijken die maken dat, zelfs als het virus op een of andere manier wordt overwonnen, nog niet alles bij het oude zal zijn. Ik weet het dus net zo min als jij, maar alles wat we kunnen doen is optimistisch blijven en voorbereiden en oefenen en zorgen dat we klaar zijn voor als het weer kan. Op het moment dat we dat niet meer doen dan geven we feitelijk op.
Foto Nuclear Blast, Credit by Anne C. Swallow
Hebben jullie er al over nagedacht welke songs van het nieuwe album de setlist zullen halen als live optreden weer mogelijk wordt?
Nou, dat was eigenlijk het idee achter de show in september. We weten dat elke song op de plaat live gespeeld kan worden en live misschien ook wel goed werkt. Dat wilden we in die show gaan uittesten, juist om te zien welke songs naar ons gevoel het beste werken in een live-situatie. Ik sluit namelijk niet uit dat een aantal nummers toch vooral het beste werken als studiotracks. Ik zelf denk daarbij bijvoorbeeld aan Ending Days. Maar ik kan me vergissen. We hebben ons daar in het verleden ook wel eens op verkeken. Andere tracks als Ghosts lijken een zekerheidje voor concerten, maar je moet het altijd maar zien. We hopen dat de show in september door kan gaan en dan kunnen we de proef op de som nemen.
Onder andere omstandigheden zouden jullie binnenkort de baan op gaan met het nieuwe album. Behalve interviews, wat ga je nu doen in de komende maanden?
Dat is iets waar elke band vermoedelijk op dit moment de hersenen over kraakt. Als gezegd: ik houd niet van gestreamde optredens, maar het kan iets zijn waar elke band zich op enig moment aan toe moet geven. Ons enige probleem is dat wij een drummer hebben die in Helsinki woont, dus tot er weer gereisd mag worden kunnen we in die zin ook niets. Voor dit moment richten we ons daarom vooral op promotie van de plaat, terwijl management en platenmaatschappij ook hard nadenken over andere manieren om dingen te doen.
Het is best ironisch voor iemand als ik, want ik roep al twintig jaar dat internet en streaming de muziekbusiness slopen en nu is internet het enige dat ons in de lucht houdt. Zonder zouden we helemaal geen verbinding met de fans meer hebben. Dus iemand als ik zal zich echt moeten aanpassen. Ik heb niets met social media. Ik heb geen persoonlijke socialmedia-accounts, ik bemoei me ook niet met de social media van de band (ik begrijp het wel vanuit een oogpunt van promotie) maar dit zou zo maar eens een gebeurtenis kunnen zijn die je een schop onder de kont geeft en je dwingt om je een beetje aan te passen.
In november vorig jaar bracht Rockpalast Paradise Lost Live at Rockpalast 1995 uit. Hebben jullie nog bemoeienis gehad met deze release anders dan de show 25 jaar geleden gespeeld te hebben?
Niet veel. Ze zeiden gewoon: “we gaan dit uitbrengen, wil je er eerst nog even naar luisteren?” En dat was het zo’n beetje. Maar we staan daarin niet alleen. Dit soort dingen gebeurt van tijd tot tijd. Het is waarschijnlijk niet eens zo’n slecht ding voor de fans. Afhankelijk van de kwaliteit van dit soort releases kan het vervelend voor een band zijn of juist iets dat je naam onder de aandacht houdt. In dit geval was het een beetje van beide. Rockpalast promoot het in ieder geval heel behoorlijk voor een dergelijke release. Ik zou er zelf niet voor gekozen hebben het uit te brengen, maar nu het er is, is het prima. Wel is een dergelijke release een beetje een “legacy”-ding en ik wil niet graag in het hoekje van een band met een nalatenschap maar geen heden of toekomst terecht komen. Dat is mijn grootste vrees (lacht)!
Is er nog iets dat je onze lezers wil vertellen, iets dat in dit interview nog niet aan de orde is gekomen?
Ik wil alleen nog benadrukken dat we geduld moeten hebben, want ik weet dat dat moeilijk is. Het vraagt veel van een mens. Wachten tot zaken weer ietwat normaler worden en er weer wat optredens mogelijk zijn. Tegelijkertijd zijn er veel dingen die kunnen helpen. Ik heb veel muziek geluisterd, films gezien en boeken gelezen tijdens deze lockdown en ik hoop dat ons album ook iets kan doen voor een ander gedurende deze lockdown. Laten we het beste er maar van maken!
Links: