Op 5 maart bracht Witherfall zijn derde album in vier jaar tijd uit. Curse of Autumn is weer een ware fijnproeverij geworden voor de liefhebber van expressief gezongen, soms complexe heavy metal met donkere melodieën. Dat is in ieder geval onze eerste indruk van de plaat, maar we laten Jake Dreyer (gitaar) en Joseph Michael (zang) natuurlijk graag aan het woord om hun eigen visie op het album, de band en de wereld te geven. Daarbij zijn we overigens bewust – je zit toch op een muzieksite – niet al te zeer ingegaan op de persoon en ideologie van de producer van Curse Of Autumn, maar zijn naam (Jon Schaffer, Iced Earth) valt natuurlijk wel. Omdat Joseph met een papier met verkeerde tijden voor zijn snufferd zat, was het eerste deel van het gesprek alleen met Jake. Na wat appjes van Jake sloot echter ook de zanger aan om zijn zegje te doen. En zo kwamen we te spreken over muzikale achtbanen, LaVey-aanse wensen, tijd verspillen aan negatief geklets, hacken van algoritmes en het bijzondere businessmodel van Witherfall.
Eerst maar eens door een zure appel heen bijten, Jake. Deze week lazen wij een artikel over de nieuwe Megadeth-plaat waarin David Ellefson stelde dat het niet logisch is voor een band om een heel nieuw album uit te brengen midden in een pandemie om de plaat vervolgens niet te kunnen promoten. Waarom is dit toch de juiste tijd om Curse Of Autumn op de wereld los te laten?
Jake: Tsja, als je een band als Megadeth bent dan kun je dat soort beslissingen nemen (lacht). Een band als Witherfall moet echter constant nieuw materiaal uitbrengen om in beeld te blijven. David Ellefson kijkt ernaar vanuit het perspectief niet te kunnen touren en touren is natuurlijk waar het geld wordt verdiend. Ik begrijp dus wel waar hij waarom hij dat zegt, maar voor ons … Wij hadden alles al gepland. Aan het einde van 2019 hadden we de hele plaat al geschreven, we hadden de studio geboekt en alle andere afspraken (productie, mix) waren allemaal al gemaakt. En toen we de opnames begonnen hadden we ook geen idee dat deze hele situatie zo lang zou duren. We hadden de studio geboekt voor april. In die tijd werd verteld dat de COVID-situatie ongeveer zes weken zou duren. Maar hier zijn we dan, een jaar later en de pandemie heeft de wereld in zijn greep. En vergeet niet dat wij sowieso niet zoveel touren. Wij brengen vooral veel video’s uit en proberen andere manieren te vinden om onze platen te promoten.
Uitstel past misschien ook niet bij jullie hoge werktempo. Vanaf 2017 bracht Witherfall drie albums en de Vintage-EP uit.
Jake: Ja, Joseph en ik stoppen eigenlijk nooit met schrijven. Elke keer als we elkaar zien drinken we rode wijn en werken we aan een volgend album. We houden ervan om te proberen elk jaar een nieuw album uit te brengen. Een beetje als de bands begin jaren ’70, die er soms zelfs in slaagden twee LP’s in een jaar uit te brengen. Curse Of Autumn zou eigenlijk ook al vorig jaar uitkomen, maar vanwege de pandemie werd dat toch wat later. De vinylfabrieken draaien door de pandemie vaak maar de helft van hun normale productie. Het wachten was dus daarop.
In de commentaren onder een van de video’s die jullie recent uitbrachten stelde een fan dat alles rond Curse Of Autumn de plaat doet aanvoelen als een “make-or-break” album voor Witherfall. Een echte onderbouwing troffen we niet aan, dus vragen we het maar eens aan jullie zelf: is de nieuwe plaat erop of eronder?
Nee, niet echt. Joseph en ik blijven toch wel muziek schrijven en uitbrengen, los van hoe goed de plaat het doet. Sterker nog, we werkten vandaag nog aan nieuwe muziek. Toch is de derde plaat vaak wel een belangrijke voor bands. Het is de plaat waarop menig band zijn geluid definitief vindt. Met Curse Of Autumn hebben wij vooral wat nieuwe, andere takken aan de Witherfall-boom toegevoegd. We hebben ons geluid nog wat verbreed. Toen Joseph en ik onze samenwerking ooit begonnen was het altijd de bedoeling geen grenzen te stellen wanneer wij schrijven. Een beetje als een band als Queen waar je niet simpelweg een genre kan pakken om de band te labelen. Op Curse Of Autumn hebben we die diversiteit nog wat verder kunnen trekken, ook omdat we door de jaren beter zijn geworden als schrijver, of in ieder geval in het proces van songschrijven.
Als je spreekt over nieuwe takken bedoel je dus niet zozeer dat je stukken op de plaat kunt aanwijzen die we eerder niet op een Witherfall–plaat zijn tegengekomen. Het zit meer in de wijze waarop de songs zijn geschreven?
Ja precies. Soms kiezen we er bewust voor om iets nieuws te doen, zoals op de Vintage-EP. Daarop trokken we volledig de akoestische kaart. Maar in dit geval verkennen we vooral genres die we ook eerder wel speelden. We zetten ze alleen anders in. We hebben ze bij wijze van spreken voor deze plaat onder de microscoop gelegd om er meer detail uit te halen.
Juist omdat we altijd schrijven, stellen we ons echter geen specifieke doelen voor een album. De songs komen gewoon heel natuurlijk. Dat daarbij die verschillende genres naar voren komen, komt vooral doordat we zelf van veel verschillende soorten muziek houden. We luisteren naar alle soorten muziek, en dat vindt zijn weg naar onze muziek. Als Joseph en ik gaan zitten om te schrijven stellen we ons nooit als doel een rocksong te gaan schrijven of een radiovriendelijke track. Het is gewoon de muziek die wij “horen”. Zelfs bij de langere songs gaat het heel natuurlijk. En als een song korter uitvalt zoals The River is dat ook prima. Dan gaan wij daar echt niets meer aan doen om de song meer gangbaar te maken. Dat is gewoon niet hoe wij over muziek denken.
Nu je dat zo zegt, wil ik het even hebben over het middenstuk van Curse Of Autumn, waar toch wel wat opvallende zaken gebeuren. De titeltrack is een vrij kort, hoofdzakelijk akoestisch stuk, dan volgt een instrumentale track, waarna met The Other Side Of Fear een langere song volgt. Het voelt een beetje als een zorgvuldig uitgedachte opbouw naar de finale.
Jake: Kijk, daar kijken we altijd wel heel zorgvuldig naar! Zelfs als we een song beginnen te schrijven vragen we ons al af waar de track op zijn plaats zou kunnen zijn. We besteden dus veel aandacht aan de volgorde van de songs. We houden ervan als een album zich van het begin tot het einde laat luisteren.
De songs die jij nu noemt zien wij eigenlijk als de Curse Of Autumn-suite. Curse Of Autumn, dan de instrumentale track die overgaat in The Other Side Of Fear. Die songs zijn echt geschreven met die suite-gedachte voor ogen. Ze zijn bedoeld om in elkaar over te vloeien, maar voor de plaat hebben we ze uit elkaar gehaald. Dus als je goed luistert dan hoor je die “short sequencing”, een beetje als Queen deed, waarin de stukken in elkaar overvloeien. Het was dus echt wel onze bedoeling om de tweede helft van de plaat zo op gang te trappen.
Het is ook altijd ons doel geweest dat onze platen pieken en dalen kennen. Voor mij is het saai om een hele plaat dezelfde track te horen. Dat verhaal is al verteld en dat hoeft niet nog eens. Ik heb dan liever een achtbaanrit. Je legt een plaat op en luistert hem van het begin tot het eind. Dat willen wij ook graag bereiken met onze platen.
Joseph is inmiddels in het scherm verschenen en dat lijkt een prima moment om het eens over de teksten te hebben. De titel Curse Of Autumn deed mij denken aan ouder worden en niet meer kunnen doen wat je eerder nog wel deed. In het persbericht lezen wij echter dat de rode draad door de plaat een andere is.
(Voor in te gaan op de vraag verontschuldigt Joseph zich uitgebreid voor het late aansluiten en bedankt lachend dat ik hem niet verrot scheldt voor zijn vergissing).
Joseph: Het overkoepelende thema is een soort van Anton LaVey-aanse wensvervulling: de fantasie waarin je iedereen die je ooit in de weg stond of het slecht met je voor had van de oppervlakte van de planeet pleurt. Het gaat over haat, woede, maar ook een beetje over verdriet. Er staat ook een song over mijn vader op de plaat en die valt in de laatste categorie. Maar het is veel minder een rouwplaat dan A Prelude To Sorrow en meer een vergeldingsplaat gericht tegen alles waar je doorheen moet in het leven zelf. Dat betekent trouwens dat je tot op zekere hoogte de titel ook kunt zien zoals jij hem interpreteerde.
Joseph: (lachend) kwamen die duimpjes van Kevin Hart (Amerikaanse komiek die legendarisch bang is voor huisdieren, red.)? Maar serieus, zo zijn de teksten ook niet bedoeld. Om mensen die negatief over mij of de band zijn, geef ik helemaal niets. Het gaat hier om de mensen die je actief tegenwerken, die je proberen te saboteren. Het heeft niets van doen met negatief geklets. Kun je je voorstellen hoeveel tijd je verspilt als je daar allemaal aandacht aan moet geven? Er zullen echter altijd mensen zijn die niet alleen negatief zijn maar ook actief proberen kapot te maken waar je zo hard voor hebt gewerkt. Of je nu in een kantoorbaan werkt of als je een heavymetalband, die ook functioneert als een business, probeert op te bouwen, je zult zulke mensen tegen komen.
Eerder spraken Jake en ik over de vraag of Curse Of Autumn een “make-or-break”-plaat is. Hij legde uit dat je zo niet naar het album moet kijken. Jullie hebben er wel alle moeite in gestoken die past bij een heel belangrijke plaat. Jullie hebben Jon Schaffer ingehuurd voor de productie en Jim en Tom Morris voor de mix en mastering. Wat hebben zij ter tafel gebracht?
Joseph: A Prelude To Sorrow was een echte speeltuin voor ons in de zin dat er niemand anders was. We hebben voor die plaat veel geëxperimenteerd met het laten samenvloeien van verschillende gitaarklanken. Die plaat staat echter op zichzelf. Het nieuwe album leende zich echter niet voor een dergelijk – ik wil het niet nevelig noemen, maar A Prelude To Sorrow meanderde meer – geluid. Dat is ook niet gek want Curse Of Autumn gaat niet over onze overleden drummer.
Als we het hebben over de invloed van Schaffer dan moeten we ook Jim Morris noemen. Wij hebben voor Jim en Tom Morris gekozen omdat we van hun geluid houden. We zijn enorme fans van platen die zij gedaan hebben (teveel om op te noemen, maar onder veel meer albums van Death, Savatage, Iced Earth, Morbid Angel en Obituary, red.). Maar over Jon …, alle songs waren al geschreven toen we de studio ingingen. Zijn grootste bijdrage was de “fuckin’ heavy metal Tony Robins” (Amerikaanse spreker/coach, red.) te zijn. Ons de mantel uitvegen totdat we de partijen strak genoeg hadden neergelegd of de intensiteit van de vocalen daar was. Maar er zitten ook wel wat “grapjes” in de productie die je zeker aan Jon kunt toewijzen. Ik denk overigens niet dat deze plaat heel anders zou zijn geworden als we niet met Jon hadden gewerkt. Natuurlijk, hij zou heus wel wat anders geklonken hebben, maar het zou dezelfde plaat geweest zijn.
Jake: Schaffer deed een heel goede job om ons de beste performance te laten neerleggen die we in ons hadden.
Jake: Ja, honderd procent. Jim’s scherpe gehoor hielp trouwens ook. Hij is een fantastische muzikant: zanger, gitarist en multi-instrumentalist. En Joseph en ik waren natuurlijk ook in de ruimte dus niemand zou de studio uitgaan voordat we hadden wat we wilden. En dat alles hielp bij het totaalgeluid, bij hoe strak het is geworden.
Joseph: Wij hebben de plaat nog steeds gecoproduceerd. Het is niet alsof we onze handen ineens van de productie aftrokken. De aanwezigheid van Jon en Jim gaf ons wel de vrijheid om – zodra we klaar waren met componeren en arrangeren – ons volledig te richten op onze performance. Er waren andere oren die we konden vertrouwen zodat wij niet bij onszelf hoefden na te gaan of een take nu wel of niet goed genoeg was. Wij konden ons puur focussen op de zang en ons spel.
Jim en Jon waren echt heel toegewijd, zozeer zelfs dat ze tevoren de demo’s hadden beluisterd en je echt konden vangen: “Hé Joseph, op de demo hield je hier de sus 4 aan, maar nu niet. Was dat de bedoeling?” En dan kon ik zelf beoordelen wat ik daarmee wilde doen. Het was dan ook een fantastische vierzijdige samenwerking, waarin Jim misschien zelfs nog wat meer krediet verdient.
Jullie hebben heel wat moeite (en vermoedelijk ook geld) gestoken in de video’s voor songs op het album. De video van As I Lie Awake is fraai en heftig en heeft daarmee misschien ook wel gefunctioneerd als “wake-up call” voor de heavymetalfan: het nieuwe album komt eraan! Wie kwam met het idee om met Zev Deans te werken aan dit horrorverhaal?
Joseph: Het horrorverhaal was zijn idee. Wij houden van zijn werk voor Ghost en we wilden echt naar buiten komen met een flinke knal door met een wat groter budget een echt filmische clip te maken. We werden wel wat belemmerd door de pandemie. Beelden van een bandoptreden konden we nu niet toevoegen, maar verder hebben we Zev lekker laten doen wat hij wilde. En wat hij altijd al wilde was een echte old school heavymetalvideo maken, met bloed, borsten, vuur en …
Jake: Vampieren! We zijn grote fans van de klassieke video’s uit het MTV-tijdperk, toen je Guns N’ Roses en dat soort bands had. Als Century Media ons het budget had gegeven hadden we graag een video in de stijl van November Rain gedaan (lacht)! We houden van die clips die meer cinematografisch zijn. Die hebben we liever dan een band die in een magazijn staat te spelen. Dat is te vaak gedaan. Het moet ook een beetje vermakelijk zijn!
Joseph: Er is zelfs een video voor elke song als je de twee visualizers meetelt. Waar het op neerkomt is het “hacken” van het Spotify-algoritme: hoe meer continue activiteit en hoe regelmatiger je muziek uitbrengt, hoe meer je het algoritme raakt en je in beeld blijft. Dat is gewoon de zakelijke realiteit waarin we leven. En de mensen die het fysieke product willen, die gaan het heus kopen. Of de nummers nu al digitaal te beluisteren zijn of niet. We gaan geen verkopen verliezen omdat fans de songs al op Spotify hebben gehoord. Dat is niet hoe het werkt.
Maar je vraag brengt ons op een discussie over het moderne tijd, het digitale tijdperk van de muziekbusiness. Als je kijkt naar waar de zaken echt worden gedaan, dan is dat de popmuziek, misschien een beetje poprock en sommige soorten hardrock en hiphop. Dat zijn de grote spelers en zij doen allemaal een soort “watervalcampagne” waarin misschien een album wordt uitgebracht, maar vooral een constante stroom van singles die dan misschien ooit eens tot een fysiek product zullen leiden.
Dat valt nog niet mee voor een band die elk jaar een goed opgebouwd album wil uitbrengen.
Joseph: Toch denk ik dat die strategie prima houdbaar en haalbaar is. Als we steeds die singles uitbrengen voor de release van een album zijn we immers nooit buiten beeld én kunnen we elk jaar een plaat uitbrengen. Dat werkt alleen maar in ons voordeel. Dan zal er nooit een stilte vallen in onze output en blijven nieuwe songs de streaming services raken. Zodra de promotie van het ene album erop zit start de nieuwe ronde met nieuwe releases.
Duidelijk plan, maar met COVID-19 zal het niet eenvoudig zijn de plaat ook live in het zonnetje te zetten. Zijn er alternatieven waar jullie naar kijken?
Jake: We hebben natuurlijk wel een Europese tour gepland in oktober en november van dit jaar met Evergrey, maar we moeten even afwachten of dat door kan gaan (Witherfall is special guest op de Evergrey-tour die met wat geluk op 17 oktober 2021 Gebr. De Nobel in Leiden en op 22 oktober 2021 Dynamo te Eindhoven aandoet, red.). We zijn dan natuurlijk wel een eind verder en misschien dat de wereld er dan (met vaccins enzovoorts) heel anders uitziet. Maar er komen zeker nog video’s uit om de release van het album onder de aandacht te brengen. Zoals Joseph al zei: we hebben er één voor elke song en dat geeft ons nog wat mogelijkheden. Een livestream of iets dergelijks zien we dan weer niet zitten. Het is niet de manier om onze band op de juiste wijze te laten zien. Meer videocontent. Dat is het voor ons!
Jake: We hopen dan ook zeer dat de tour met Evergrey door kan gaan. We hebben in 2019 een akoestische tour door Europa gedaan met Sonata Arctica, maar dit wordt de eerste keer dat we een “full band electric tour” door Europa gaan doen. We hebben wel al eens een Europees festival met de hele band gedaan, maar een hele tour is toch wel machtig. Het is afwachten …
Er is ook nog wel wat te regelen voor jullie op tour kunnen want alle bandleden zijn nogal druk met andere muzikale ondernemingen. Is dat lastig?
Joseph (grinnikt veelbetekenend): Nu niet, niet voor Jake!
Jake: Marco Minnemann heeft wel al andere dingen te doen in die periode, dus we zullen een andere drummer meenemen. Maar wij zijn eerder een soort Steely Dan onder de metalbands. We gaan door een hele rij van muzikanten heen. Maar dat is wat we moeten doen. Muzikanten die deze stukken kunnen spelen zijn veelgevraagd. Bruno Valverde van Angra is nu min of meer onze livedrummer. Maar om op je vraag terug te komen: het valt niet mee om het te organiseren en COVID-19 maakt het alleen maar ingewikkelder. Het kost wat inspanningen!
Nu we het toch over Marco hebben. De man heeft een curriculum vitae waarop uiteenlopende acts als techdeathreuzen Necropaghist en moderne progmeester Steven Wilson staan. Hoe was het om met hem te werken?
Jake: Marco was een absoluut genot in de studio. De man is een van de beste drummers in de wereld voor deze stijl. We zouden eigenlijk Gergo Borlai, de drummer die ook A Prelude To Sorrow inspeelde, gebruiken, maar door de COVID-restricties zat hij vast in Spanje. Daarmee werd Marco de nummer één op onze list en hij was beschikbaar. Hij stuurde ons een versie van Tempest met drumpartijen die hij had neergelegd over een heel slechte demo van ons en die versie was geweldig. Hij kwam aan bij de studio en ik denk dat hij in twee dagen alle partijen voor de hele plaat neerlegde. Meest indrukwekkend waren al die tempowisselingen in … And They All Blew Away. Hij legt ze in één keer neer en zegt: ik kan je daar nog vijftig versies van geven. Drums kunnen een studio-ervaring maken of breken, maar deze ervaring was een heel plezierige.
Net als dit gesprek voor mij. Dank daarvoor! Nog iets gemist waarvan je zegt dat is nog wel belangrijk?
Jake: nee, volgens mij hebben we alles wel aardig gecoverd.
Joseph: Koop onze wijn!
Jake: O ja, we hebben een nieuwe wijn die uitkomt in april of mei…
Joseph: Nou, ik hoor net dat de wijn in maart al gebotteld gaat worden!
Jake: En we hopen jullie te zien in Nederland eind van het jaar, al was het alleen al omdat jullie de beste concertzalen hebben.
Proost en hopelijk tot dan!
Links: