De Canadese blackmetalband Panzerfaust is geheel terecht bezig met een stevige opmars. Tijdens de Europese tour met Kanonenfieber ontmoet ik in nota bene de roze kamer van De Helling gitarist en zanger Brock Van Dijk. Wat volgt, is een openhartig en prikkelend gesprek over de voltooiing van de The Suns of Perdition-serie, het creatieve proces achter het laatste hoofdstuk To Shadow Zion en de diepere thema’s achter de muziek.
Hoe gaat het met je?
Het gaat goed! Gisteren waren we in Oberhausen. Een uitverkochte show met 1800 mensen, echt waanzinnig! Het is misschien zelfs ongekend, als ik eerlijk ben. Ik weet het niet, ik ben slechts een bezoeker van jullie mooie continent, maar het was ongelofelijk. Het zat bomvol en we hadden een gekkenhuis bij de merchandisestand, wat geen slecht probleem is om te hebben. Maar we hebben een fantastische tijd met Kanonenfieber. Deze jongens zijn echt aan een meteoorachtige opkomst bezig. Het merendeel van de shows is tot nu toe uitverkocht. Het overtreft onze verwachtingen. We hadden ons geen betere tourpartner kunnen wensen. Kanonenfieber en hun crew zijn geweldige mensen, dus we zijn enorm dankbaar.
Hoe is het om samen te werken met een band die zo’n vergelijkbare thematische intensiteit heeft?
Het is geweldig. Deze tour lijkt echt goed te werken en het is voor mij ook volkomen logisch waarom. Zij zijn specifiek een band die zich op de Eerste Wereldoorlog richt. Ik zou niet per se zeggen dat wij een warmetalband zijn, maar sommige dingen waar we over schrijven gaan zeker over oorlog.
Twee dagen geleden bracht Eisenwald To Shadow Zion uit. Gefeliciteerd! Wat betekent dit vierde deel van de The Suns of Perdition-serie voor jou?
Dank je wel. Dat waardeer ik. Persoonlijk was ik in een vreemde gemoedstoestand bij het uitbrengen van dit album. Als je zoveel van jezelf in een creatief proces stopt en het eindelijk uitbrengt, kun je eindelijk iets terugkrijgen. Maar het is ook bitterzoet, want ik hou echt van het werk zelf, van het proces van schrijven en hoe moeilijk het soms kan zijn. Ik vind het moeilijk om de creatieve motor uit te zetten. Ik ben altijd bezig met nadenken over het volgende. Ik schrijf constant, zelfs met elk gesprek dat ik voer. Met Chapter IV hebben we zoveel tijd doorgebracht! Acht jaar geleden begonnen we met het idee om het meest uitgebreide werk te maken dat ooit is geprobeerd. En nu, acht jaar later, zijn we aan het einde van dit hele project gekomen, en ik weet niet zeker of ik het al helemaal heb beseft, omdat he past net is uitgebracht. Misschien komen de echte emoties pas over een paar maanden. Als je onderweg bent, leef je op een soort adrenaline. Dus ik weet niet helemaal waar mijn hoofd nu is.
Het is zeker geëvolueerd. Ik startte de band samen met de oorspronkelijke drummer, die ongeveer tien jaar geleden is vertrokken (na The Lucifer Principle). Er zaten een paar jaar tussen waarin ik niemand had om mee te schrijven. Persoonlijk werk ik graag samen met een drummer, want als gitarist is de drummer mijn tegenhanger. Dus bracht ik veel tijd alleen door, zoekend naar een nieuwe drummer. In feite, toen Alex (Alexander Kartashov, drummer sinds 2019 – red.) bij de band kwam, had hij al veel materiaal en allerlei verschillende ideeën. Ze verschilden qua geluid behoorlijk van elkaar. We wilden geen album maken met twintig nummers, een plaat van twee uur, want dat is gewoon niet te behappen en niet ideaal voor welke luisteraar dan ook. Omdat er duidelijke verschillen waren in het geluid van sommige nummers, kwamen we op het idee om het materiaal op te splitsen in vier hoofdstukken, elk met een duidelijk eigen sound. Ik denk niet dat het onterecht is om te zeggen dat elk hoofdstuk een onderscheidend geluid heeft. Dat was waarschijnlijk het oorspronkelijke idee: om ze op deze manier op te delen. En daarnaast was er ook dit ietwat jeugdige idee om de grootste plaat ooit te maken.
We maakten ons wel zorgen over het vierde hoofdstuk. Ik zei: “Als we niet van dit laatste hoofdstuk het beste maken, als we een slecht album schrijven dat niet aan de verwachtingen voldoet, richt ik een pistool naar mezelf.” Maar goed, we zijn uiteindelijk allemaal heel tevreden met hoe Chapter IV is geworden. We hebben er ontzettend veel tijd in gestoken, we hebben meer uren gewerkt dan ik me ooit zou kunnen herinneren. Maar aan het einde van de rit hebben we volgens mij een diamant afgeleverd.
Zeer zeker! Elk album in de serie heeft inderdaad een eigen thema en sfeer. Hoe onderscheidt To Shadow Zion zich van de vorige hoofdstukken?
Ik denk dat het vierde hoofdstuk een einde aan het verhaal moest brengen. We wilden de luisteraar in ieder geval niet met vragen achterlaten. Het concept van To Shadow Zion draait om het idee van een hemelse of heilige plaats, een utopie, gecombineerd met een concept van eenheid. Het grappige aan de term “utopie” is dat het uit het oorspronkelijke Grieks vertaald “niet bestaande plaats” of “nergens” betekent. Dat voegt nog een extra laag toe aan de titel. Dan begin je te beseffen dat de ergste wreedheden vaak worden gepleegd in naam van utopische ideeën. Dit thema is een constante geweest in alle hoofdstukken: het idee van het beloofde land, de heilige plaats, Arcadië… Het idee van eenheid, of datgene wat het meest wordt onderdrukt in het individu of, in dit geval, in de heilige plaats. Dat is in wezen waarom we deze titel hebben gekozen.
Als een bescheiden student van de geschiedenis zie ik dat de enige les die wordt geleerd, is dat er niets wordt geleerd. Het lijkt erop dat we gedoemd zijn om dezelfde fouten keer op keer te maken, ondanks ons betere oordeel. Laatst dacht ik terug aan toen we kinderen waren en sneeuwforten bouwden. Andere kinderen bouwden ook een sneeuwfort. Je instinct, zelfs als kind dat nog niets begrijpt, is om het fort van de ander te vernietigen. De wil om te domineren, om te vernietigen, zit diep in ons.
Een oerdrift?
Absoluut. Als je dat doortrekt naar grootschalige geopolitiek en de concentrische cirkels die daarmee gepaard gaan, zie je enkele van de ergste wreedheden. Zoals ik het zie, staan we op het punt om een periode in te gaan waar we heel voorzichtig mee moeten zijn.
Laten we daar zo op terugkomen. Qua muziek, welke keuzes hebben jullie gemaakt in het schrijfproces om die monumentale sfeer te creëren op To Shadow Zion?
Bij Chapter IV was dat best interessant. Persoonlijk begon ik niet met het schrijven van concrete gitaarideeën voor dit album. Ik wilde dat Tommy, Alex en ik samen in dezelfde ruimte zouden schrijven. We wilden volledig organisch te werk gaan en bijna vanuit niets beginnen, in plaats van vooraf te bepalen hoe het nummer zou moeten klinken en worden uitgevoerd, wat sowieso niet onze schrijfstijl is. We waren letterlijk de hele tijd samen in de kamer, bezig met het schrijven van elk moment in elk nummer. Dat zorgde ervoor dat iedereen volledig betrokken was bij het project, omdat ze het proces van begin tot eind meemaakten.
Specifiek voor Chapter IV was dit waarschijnlijk het meest organische en oprechte dat we ooit hebben geschreven, omdat we er als gelijken in hebben geïnvesteerd. Dat geeft het album een heel uniek geluid en onderscheidt het van de rest.
Wanneer voeg je de teksten toe aan de muziek?
Ik ben altijd bezig met het schrijven van teksten, de hele tijd. Maar als ik helemaal eerlijk ben, vind ik schrijven eigenlijk niet zo leuk. Ik heb er vaak moeite mee. Soms schrijf je iets op dat op dat moment goed lijkt, maar als je het later terugleest, denk je: “Wat een pretentieuze onzin.” Je denkt dat je slimmer bent dan je eigenlijk bent.
Je hebt geen last van het imposter-syndroom, toch?
Nee, nee, nee. Maar ik probeer gewoon een treffende frase te vinden wanneer dat kan. Je probeert een verhaal te creëren, en soms is er dat spreekwoordelijke gevecht met het lege blad. Iedereen die ooit geprobeerd heeft te schrijven, weet wat ik bedoel. Dus ik ben constant aan het schrijven, altijd. Ik lees voortdurend, luister naar audioboeken of wat dan ook. Ik ben altijd informatie aan het opnemen.
Als een spons!
Absoluut. Ik ben altijd zo geweest. Ik ben een fervent consument van informatie, of dat nu via boeken, muziek of media is. Ik blijf ook heel goed op de hoogte van actuele gebeurtenissen in de geopolitiek. Dat vind ik belangrijk. Politiek mag dan vaak onzin zijn, maar het beïnvloedt je wel, en dat lijkt met de dag meer het geval te zijn. Al deze componenten kunnen bijdragen aan mijn schrijfproces. Als je niet leest, kun je niet schrijven. Er is een directe correlatie tussen die twee dingen. Dat betekent niet dat als je leest, je ook moet schrijven. Mijn favoriete schrijver, Christopher Hitchens, had hier een geweldige uitspraak over: “In every person, there is a story, but in most cases, that’s where it should stay.”
Ockhams scheermes komt in feite neer op: de eenvoudigste verklaring is meestal de juiste. Het idee is om dingen niet onnodig te compliceren. Er is geen reden om iets te overintellectualiseren. Voor de gruweldaden en ellende die ons als soort zijn overkomen, hoef je niet verder te kijken dan de spiegel voor je. Neem bijvoorbeeld de periode van het Derde Rijk. Iedereen zegt graag: “Ik zou Schindler zijn geweest,” of “Ik zou Joden in mijn kelder hebben verborgen.” Maar weet je wat? Naar mijn begrip van de menselijke geschiedenis zou je waarschijnlijk niet Schindler zijn geweest. Je zou waarschijnlijk eerder de Gestapo zijn geweest. Als mens ben je eerder geneigd deel uit te maken van de massa dan degene te zijn die tegen de stroom ingaat. Echt moedig zijn in deze wereld is heel zeldzaam. Het probleem was dat anders fatsoenlijke mensen niets deden. Ze maakten zich onderdeel van de massa. Het is veel makkelijker om met de stroom mee te gaan. Na de val van het Derde Rijk zeiden mensen: “Ik volgde alleen bevelen op” of “Ik wist niet wat er gebeurde.” Er was veel oprechte oneerlijkheid.
Dit sluit allemaal aan bij Occam’s Razor. De reden dat zulke dingen zijn gebeurd, is dat chaos niet de uitzondering is, maar de regel. Als ik hier bijvoorbeeld om me heen kijk, in de prachtige stad Utrecht, waar ik vanmiddag met Tommy een biertje dronk, dan is het zo mooi en georganiseerd. Maar als je dit bekijkt in het licht van de menselijke geschiedenis, is dit de uitzondering. De regel zou chaos, hongersnood, dood en vernietiging zijn geweest. Het feit dat een vreedzame beschaving zoals deze überhaupt bestaat, is een anomalie in de geschiedenis. Het is allesbehalve vanzelfsprekend.
Hoe moeten we de zin “Et in Arcadia ego” interpreteren?
Zelfs in Arcadia bestaat het kwaad. Goed en kwaad doorkruisen alle menselijke harten. Elk punt heeft zijn tegenhanger. Zelfs in de meest heilige, gewijde plaatsen liggen zonden onder de grond verborgen. Bijvoorbeeld, we bezochten Verdun, een beroemde slagplaats in Frankrijk. Daar zagen we hoe de artillerie de aarde permanent heeft getekend. Al die dood, ellende, bloedvergieten en zinloosheid hebben de grond geschonden, maar het groen groeit altijd terug. En de botten van de jonge mannen die in deze gevechten vochten, liggen nog steeds onder de aarde. Er zit een soort mooie poëzie in.
Zijn er specifieke nummers op het album die een bijzondere betekenis voor je hebben?
Dat is een goede vraag, ik heb daar nooit echt over nagedacht. Mijn gevoelens over verschillende nummers veranderen met de tijd. Op dit album zijn er een paar nummers waar ik als muzikant best trots op ben. In de hele The Suns of Perdition-serie is Pascal’s Wager van Chapter II een nummer waar ik bijzonder trots op ben. Dat was waarschijnlijk het meest eerlijke dat ik ooit in mijn teksten heb kunnen schrijven. Het is heel moeilijk om iets volledig eerlijk te schrijven. Je moet jezelf een bepaalde kwetsbaarheid toestaan, in tegenstelling tot veel bands die hun teksten volstoppen met modewoorden. Dat is min of meer betekenisloos. En dat is prima, maar ik kan niet op die manier schrijven. Ik worstel echt met elke regel. Maar bij dat nummer was het gewoon eerlijk. Ik schreef het in een flits. Ik dacht: oké, dat is het, laten we het meteen opnemen. Het kwam spontaan. Als iets in één keer gebeurt, kan dat het meest geweldige zijn.
Waarom hebben jullie in Chapter IV geen interludes toegevoegd, in tegenstelling tot Chapter III?
Grappig dat je dat vraagt, want het lijkt de algemene mening te zijn dat de interludes Chapter III juist tegenwerkten. Mensen verschillen van mening over dit soort dingen. De interludes waren specifiek bedoeld voor Chapter III. Alles wat je in Chapter III hoort, is opgenomen in het riool, ondergronds, bij een ingang van een afwateringskanaal. We gingen daar naar beneden, die tunnels in, wat best gaaf was. Je hoort constant het water door die afvoer stromen in al die interludes. The Astral Drain was een woordspeling op the astral plane. Als tegenhanger daarvan moesten de interludes de hoorbare “afvoer” vormen door het geluid van het hele album heen. Dat was de functie van de interludes. Voor dat album leek het gepast.
De muziek van Panzerfaust verkent vaak filosofische en historische thema’s. Heb je in ‘onze wereld’ vandaag nog boeken nodig voor inspiratie?
Je hebt boeken nodig! Er is iets speciaals aan boeken, het is niet alleen de woorden die je leest. Je opent een boek, je ruikt de pagina’s en je houdt het boek vast. Er is geen digitaal licht. Ik lees niet op een tablet of e-boek. Ik denk dat de mensen die tweedehandsboekwinkels in stand houden een enorme dienst bewijzen. Elke keer dat we op tour zijn, bezoeken we tweedehandsboekwinkels. Tommy en ik zijn vrij fanatieke lezers, dus we gaan altijd kijken wat ze hebben. Je vindt altijd wel iets! Maar het is een uitstervend fenomeen. Als je het geluk hebt een tweedehandsboekwinkel te vinden, zul je versteld staan van wat je daar kunt vinden.
Welk boek heeft To Shadow Zion beïnvloed?
Een van de boeken die me enorm hebben geïnspireerd, is Blood Meridian van Cormac McCarthy. Het is in essentie een oude western. De schrijfstijl is uitgesproken Amerikaans Engels, in tegenstelling tot de meer verfijnde Britse schrijfstijl. Het is duister, stoffig en rauw. De grammatica is op zijn zachtst gezegd onconventioneel. Iedereen die je vertelt dat er regels zijn in schrijven, is geen schrijver. Want zodra je beseft dat er geen regels zijn, realiseer je je dat dit het domein van absolute vrijheid moet zijn. En McCarthy belichaamt dat volledig.
We gebruiken zelfs een citaat uit dat boek op de achterkant van ons nieuwe shirt: “Before man was, war waited for him. The ultimate trade awaiting its ultimate practitioner.” Ik krijg er zelfs nu nog kippenvel van. Dus ik moedig iedereen die de tijd en het geduld heeft aan om dit boek te lezen. Je zult er geen spijt van krijgen!
Vrijheid van meningsuiting is cruciaal. Welke veranderingen zie je in hoe dat zich vandaag de dag kan manifesteren?
Het is uiteindelijk het enige dat echt telt: de vrijheid om jezelf te uiten. Wat mensen vaak vergeten wanneer ze een censurerende houding aannemen, is dat menselijke expressie niet alleen het recht betekent om te spreken, maar ook het recht om te luisteren. Zelfs als er één persoon in de kamer is die het niet eens is met de consensus van de rest, is dat dubbel zo belangrijk, zelfs als die persoon iets obsceens, verdorvens, kwaads of onjuists zegt. Het is belangrijk om je eigen basisprincipes vast te stellen: waarom je weet wat je weet. Denk er eens over na: hoe weet ik dat de aarde niet plat is? Het is altijd belangrijk om die basisprincipes te begrijpen. Elke keer dat je iemand anders censureert, maak je jezelf tot gevangene van je eigen actie.
Voor mij is vrijheid van meningsuiting waarschijnlijk het enige waar ik op fundamenteel niveau om geef. Ik zie dat censurerende krachten zich op veel verschillende manieren beginnen op te dringen. Wanneer ik termen hoor zoals “misinformatie” of “desinformatie”, gaan mijn antennes meteen omhoog, omdat ik weet dat die persoon direct daarna gaat liegen. Als we het hebben over misinformatie: wie bepaalt wat dat is? De klassieke vraag bij vrijheid van meningsuiting is: wie zou je als ‘scheidsrechter’ willen aanwijzen om te beslissen wat jij mag horen of zeggen? Heeft iemand een kandidaat voor die rol? Niemand is gekwalificeerd om die beslissingen te nemen. En degene die die rol op zich neemt, zal falen of de slechtst denkbare persoon blijken te zijn. Dat garandeer ik.
Wat haat je het meest aan Justin Trudeau?
Oh, waar moet ik beginnen? Om heel eerlijk te zijn: ik ga op zijn graf pissen op een dag. Zelfs als ik dan een oude man ben, dan moet iemand me er maar heen duwen in mijn rolstoel, want ik ga het doen. Dat beloof ik.
Dat zegt veel! Laten we het weer over muziek hebben. Het artistieke effect van de dubbele vocalen draagt bij aan de grootsheid tijdens liveoptredens. Hebben jullie ideeën om dit verder uit te breiden?
Met Chapter IV wilden we de vocalen tot het uiterste drijven, zo ver als we dachten dat mogelijk was. Op persoonlijk niveau betekende dat een veel ambitieuzere vocale aanpak. Er worden veel meer lettergrepen gebruikt en een veel breder vocaal bereik. Het begon eigenlijk tijdens de opname van The Men of No Man’s Land op Chapter I. Ik zong een bepaald deel van het nummer en dacht: hoe heb ik dat gedaan? Dat zette me aan het denken over hoe ik mijn vocale capaciteiten kon uitbreiden. Met dit hoofdstuk hebben we de vocalen zo ver geduwd als ik dacht dat ze konden gaan.
Het is een delicate balans. Je kunt experimenteel zijn met vocalen, maar op een gegeven moment wordt het iets anders. Ik zie veel bands experimenteren met cleane vocalen en dat is prima. Maar wij wilden een emotionele diepte in de manier waarop de vocalen gezongen worden. Wat we hierna doen? Wie weet. Soms zeg ik nu iets, en als we beginnen te schrijven, verander ik compleet van gedachten. Mijn geest staat altijd open voor verandering.
Wat willen jullie bereiken met jullie muziek?
Ik wil dat mensen nadenken. Ik wil niet dat iemand tot een specifieke conclusie komt. Als we iemand anders over de wereld kunnen laten nadenken en hun a priori aannames in twijfel laten trekken, zijn we geslaagd.
De esthetiek op het podium is geëvolueerd. Nu draagt zanger Goliath twee gekruiste munitieriemen. Heeft dit een verband met de thema’s van het nieuwe album?
Ik wil je niet teleurstellen, maar in dit geval wilden we simpelweg het meest brute en angstaanjagende monolithische figuur op het podium hebben. Dat was meer de intentie dan iets anders. En dus gaven we hem kogels en bedekten hem met modder. Hij is 2 meter vijf, een imposante verschijning. Hoe je hem ook aankleedt, hij blijft een grote jongen.
Wat is volgens jou de beste release van dit jaar, naast To Shadow Zion?
Ik zou niet zo narcistisch zijn om te zeggen dat het ons eigen album is. Er is dit jaar veel muziek uitgekomen. De eindejaarslijstjes zullen lastig zijn! Vooral in de black metal waren er veel goede releases. Het lijkt alsof er een soort renaissance in het genre gaande is, wat goed is. Er lijkt meer ruimte voor groei te zijn dan in andere metal-subgenres die hun grenzen al hebben bereikt.
Black metal wordt inderdaad vaak gezien als een genre dat grenzen opzoekt. Hoe ga je te werk bij het schrijven van muziek binnen een stijl met zoveel traditie, terwijl je ook innovatie nastreeft?
Wees er gewoon trouw aan. Schrijf wat je wilt schrijven. Als je wat je schrijft baseert op wat iemand wel of niet denkt, dan schrijf je niet op een eerlijke manier. Want dit zou geen enkele rol moeten spelen bij het schrijven van black metal muziek.
Volgend jaar viert Panzerfaust het twintigjarig bestaan. Kunnen de fans verrassingen verwachten?
Ja, we zijn van plan om wat bijzondere dingen te doen. Het is moeilijk te geloven dat het al twintig jaar is.
Ja, je begon de band toen je pas veertien jaar oud was, toch?
Ja, en ik denk dat veel jongens die op die leeftijd in een band beginnen… Je begint een band en de band gaat uit elkaar, een van de serieuze jongens in die band vormt een andere band, enzovoort. Ik had het voordeel dat ik deze band al van jongs af aan bij elkaar kon houden. Het is zo’n groot deel van mij als iets maar kan zijn. Maar ja, we hebben plannen. Eerst maken we deze tour af.
Spannend! Heb je tot slot een boodschap voor onze lezers?
Het is heel fijn om weer hier te zijn! Mijn familie komt oorspronkelijk uit Nootdorp in Nederland. De ouders van mijn vader zijn na de oorlog naar Canada gekomen, net zoals veel Nederlanders. Het is fijn om te zien waar mijn familie vandaan komt.
Je bent altijd van harte welkom hier! Veel dank voor je tijd en prachtige muziek. Veel plezier op tour!
Links: