Op 13 december 2001 overleed Chuck Schuldiner, bezieler en mastermind van het baanbrekende Death. Hoewel het aanlokkelijk is op deze datum stil te staan bij zijn tragisch overlijden hebben zijn familieleden daar nooit veel voor gevoeld. Zij vieren liever het leven van de man die de wereld van de zware metalen zoveel gegeven heeft in de korte tijd die hij had. Dat is ook wat wij hier zullen proberen, hoewel het natuurlijk altijd de vraag zal blijven hoeveel moois Chuck nog had kunnen maken en welke nieuwe richtingen hij nu weer zou uitgaan, zou hij de kans gekregen hebben.
Charles Michael Schuldiner werd op 13 mei 1967 geboren in New York. Op zijn negende pakte hij voor het eerst een gitaar op. De aanleiding was een droevige. Zijn zestien jaar oude broer kwam om bij een ongeluk en vader en moeder Schuldiner hoopten dat muziek hun jongste wat afleiding zou kunnen bieden. Chuck was echter niet meteen verknocht aan het akoestische instrument. Alles veranderde toen hij een paar jaar later een goedkope elektrische gitaar kreeg. Verloren in het heftiger geluid oefende hij elke dag uren om beter te worden op het instrument.
Inmiddels verhuisd naar Florida richtte Chuck in 1983 zijn eerste metalband op genaamd Mantas welke naam eind 1984 werd veranderd in Death. In Mantas speelde hij samen met Kam Lee (drums en vocalen) en Rick Rozz die elkaar later weer zouden vinden in Massacre. Mantas liet in een jaar maar liefst drie rehearsaltapes, een live-tape en de nu legendarische Death By Metal-demo op de niets vermoedende wereld los. Chuck had haast.
Je kunt er lang over discussiëren of hij hiermee nu echt de grondlegger van de death metal was. Je belandt dan al snel in discussies als “is Possessed death metal of leunt die muziek nog teveel tegen thrash aan?”, “heeft Master wel genoeg navolging in het geluid gekregen om als grondlegger beschouwd te worden?” en “Mantas klonk ruig maar is het wel death metal?”. Onzinnig en onnodig natuurlijk, want duidelijk is dat Schuldiner in ieder geval mee voorop liep in de golf van bands die de heftige versie van heavy metal van een act als Venom als uitgangspunt nam om deze bruut een nog hardere en meer duistere richting in te duwen.
De plaat is een woeste en – in de beste zin van het woord – primitieve uitbarsting van energie. Nergens horen we nog een aanwijzing voor de grote technische hoogten die de band op latere releases zal bereiken. Deze eenvoud is tegelijkertijd ook de grote kracht van de plaat want juist daardoor staan songs als Infernal Death, Evil Dead en vooral Zombie Ritual na één keer luisteren onuitwisbaar in het geheugen. Dat weerhoudt Chuck er overigens niet van om zelf later wat afstand te nemen van deze liedjes (want dat zijn het!). Met name bij optredens lijkt hij er zichtbaar moeite mee te hebben dat fans deze oude titels blijven roepen terwijl zijn band in zijn hoofd inmiddels veel verder is.
Die komende ontwikkeling laat zich – zij het pril – al horen wanneer Death in november 1988 zijn tweede album Leprosy uitbrengt. Het debuut werd ingespeeld door alleen Chuck (vocalen, gitaar en basgitaar) en Chris (drums). Voor de tweede heeft Schuldiner echter een volledige band rond zich verzameld (of, zo je wilt, de bezetting van Massacre geplunderd en Kam Lee ontdaan van zijn drummer, gitarist en bassist). Gebleven is de primitieve energie, maar tegelijkertijd is te horen dat Chuck een uit duizenden herkenbare stijl van riffs spelen heeft ontwikkeld. Die riffs, de slimme accenten als de geniaal pakkende drumpartij in Open Casket en de ijzersterke screams van Schuldiner zelf maken van Leprosy een plaat die de tijd moeiteloos heeft doorstaan en zal doorstaan.
Hoewel de teksten met regelmaat nog horrorelementen in zich dragen horen we plots een Chuck die zich druk maakt over maatschappelijke thema’s als geld graaiende gebedsgenezers en aan cocaïne verslaafde zwangere vrouwen. In Altering The Future pakt hij een onderwerp dat vaker terug zal komen. De dood zal altijd de loop van de geschiedenis veranderen: je zult nooit weten wat iemand nog had kunnen doen of bereiken. Door het (nog) zware totaalgeluid is er zeker iets voor te zeggen dat Spiritual Healing het Death-album is waarop de kracht van death metal en een meer technische aanpak het meest in evenwicht zijn (hoewel dat voor iedere fan zal verschillen).
Nadat de plaat is uitgekomen haakt Chuck kort tevoren af voor een Europese tour met Kreator. De tijd zou er niet rijp voor zijn. Bandleden Terry Butler (basgitaar) en Bill Andrews (drums) reizen dan maar met twee ex-leden van de thrashmetalband Devastation naar Europa om zich bij Kreator te voegen en onder de naam Death de tour te doen. Volgens Butler en Andrews deden zij dit om de fans niet teleur te stellen, maar ook om een financieel debacle af te wenden. Er is zelfs even sprake van dat die gelegenheidsband onder de naam Death door zal gaan. Zo ver komt het niet want Chuck houdt de touwtjes strak in handen en stuurt Butler en Andrews de laan uit. Ook zonder dit incident zou een nieuwe bezettingswisseling wel in het verschiet hebben gelegen. Schuldiner is immers weer eens een paar stappen vooruit en voor de muziek die hij nu in zijn hoofd hoort heeft hij wel heel getalenteerde muzikanten nodig.
Deze vindt hij in Paul Masvidal (gitaar) en Sean Reinert (drums) van Cynic dat enkele jaren later op eigen kracht het geniale Focus zal uitbrengen. Steve DiGiorgio van Sadus (nu ook Testament) wordt bereid gevonden om zijn fretloos klinkende basgitaartalenten in te zetten op het korte maar baanbrekende Human. De zwaarte en kracht worden nu toch echt ingebonden ten faveure van complexe ritmes en fijnzinnig gitaarwerk met een jazzy inslag. De achterwaarts afgespeelde gitaarsolo in Cosmic Sea laat misschien nog wel het meest horen waar Schuldiner met zijn hoofd zit: experimenteren houdt het (ook voor hem) interessant.
Tekstueel graaft hij nog dieper dan voorheen. In Suicide Machine spreekt hij zich uit voor de vrijheid van de mensen om bij ondraaglijk lijden hun leven te (laten) beëindigen. Hij doet dit met de sterk confronterende zin: “How easy it is to deny the pain of someone else’s suffering”. Het is echter het niet minder sterke Lack Of Comprehension dat een videoclip krijgt en op MTV wordt gedraaid. Human is tot op vandaag een essentieel album voor het genre van de technische death metal (net als het eerder genoemde Focus overigens).
Hoewel Symbolic behoort tot de sterkste albums die Death uit zal brengen, begint het weer te kriebelen bij Schuldiner. Hij wil zich niet langer druk maken om de grenzen binnen de metal. Zijn favoriete uitdrukking was: “Let the metal flow” en hokjes pasten daar niet bij. Met een grunt zou echter altijd het stempel van death metal gedrukt worden. In 1996 begon hij daarom Control Denied, een band waarin hij die grens kon slechten door zijn muziek te brengen met “gewone” metalzang. In 1997 trad daartoe Pharaoh-zanger Tim Aymar toe tot de gelederen. Maar waar Chuck er helemaal klaar voor was om Control Denied als band neer te zetten, bleek de industrie daar nog niet aan toe. Het was zelfs voor de grote naam Chuck Schuldiner lastig om een goede platendeal te scoren voor zijn nieuwe band. Uiteindelijk hapte Nuclear Blast toe, maar naar verluidt zag die maatschappij wel graag dat Chuck eerst nog even met Death een (laatste?) plaat uit zou brengen op het label.
Een jaar later volgt dan toch het debuut van Control Denied. De opener van The Fragile Art of Existence bevestigt met golvende baspartijen van Steve DiGiorgio en het herkenbare riffwerk van Schuldiner, direct het gelijk van laatstgenoemde. Metal en de grenzen tussen de diverse genres erbinnen (moeten) vloeien, want in essentie verschilt de muziek die wordt gebracht niet eens zoveel van die op Symbolic, Dit is vooral goed te horen in de lange instrumentale passages met solo’s die bij vlagen de haren omhoog doen staan. De nummers klinken misschien een stuk epischer en de toch wat scherpe zang van Aymar is even wennen, maar de klasse en eigenheid van Schuldiner als muzikant en songschrijver verloochenen zich niet. Sterker nog, The Fragile Art Of Existence bevestigt nog maar eens het ongekende talent en de veelzijdigheid van de man.
Gedurende zijn ziekte is hij steeds blijven werken aan When Man and Machine Collide, zoals het tweede album van Control Denied zou moeten gaan heten. Hij heeft een heel stel riffs en misschien zelfs wel een veel groter deel van de muziek opgenomen. Na zijn dood zweren de andere leden van de band daarom de plaat alsnog af te maken: voor Chuck. Tot op heden is dat niet gelukt en het is maar zeer de vraag of het ooit zal lukken. Enige jaren geleden kwam het bericht dat de door Chuck voor zijn dood gemaakte opnamen zodanig versleuteld zijn dat ze niet goed ontsloten kunnen worden.
Met acht indrukwekkende albums hebben we de tweede Control Denied natuurlijk niet nodig om het leven en het werk van de man te vieren. En toch blijft het knagen … Chuck Schuldiner is slechts 34 jaar oud geworden.
Link: