Dat black metal velerlei gedaanten kent, wordt vrijdag twee december geïllustreerd door drie bijzondere Nederlandse bands, die ieder op een eigen grensverleggende wijze hun muzikale duisternis over Moeder Aarde verspreiden. Vanavond staan deze bevriende bands voor de gelegenheid gezamenlijk op het podium van het Utrechtse De Helling. Het belooft weliswaar een diep gevoelde opeenstapeling van zwartgallige gedachten en emoties te worden, maar de bruutheid zal er niet minder om zijn. Dit is een lesje ‘helemaal kapot gaan’ in de overtreffende trap, met in de hoofdrol respectievelijk Kjeld, Ggu:ll en Terzij de Horde.
Kjeld is niet scheutig met het geven van live optredens, maar dit weekeinde spelen de heren maar liefst twee keer op rij: eerst in Utrecht dus en op zaterdag reist de band door naar Leeuwarden voor een thuiswedstrijd tijdens de derde editie van Into Darkness.
Het publiek dat al in groten getale aanwezig is, staat rustig naar het podium gekeerd, onder hen velen met een Crystal Meth in de hand. Het exclusief verkrijgbare speciaalbier, mede gebrouwen onder auspiciën van gitarist Demian van Terzij de Horde, vindt vanaf de start van de avond gretig aftrek. Een beetje vreemd smaakt het, maar wél lekker.
Alvast in juiste sferen gerakend, klinkt de uitsluitend in het Fries gebrulde black metal schemerachtig en mystiek. Zanger Skier kijkt zo nu en dan als een bezetene wanneer hij zijn zwartomrande ogen wijd open spert en de capuchon van zijn donkere trui nog dieper over zijn oren trekt. Nummers als Gjin Ferjouwing, Ivich Libben en het prachtige Bern fan Freya beuken zich stuk voor stuk door de ruimte en vullen de hoofden van de aanwezigen met een dichte, doch niet onaangename nevel. Drummer Fjildslach toont zich bekwaam in het betere voetenwerk en wat kan deze spierbundel überhaupt tekeer gaan achter zijn trommels en cimbalen… het is machtig om te zien. Dit geldt overigens evenzeer voor de band in zijn geheel.
Ggu:ll schiet uit de startblokken met een snelle gitaarriff van gitarist en zanger WvdV. Na een minuutje of wat valt de rest van de band in. Het is het begin van een lange muzikale trip (en nee, dat ligt niet zuiver aan de eerdergenoemde Crystal Meth) langs diverse soundscapes, ritmes en timbres. Welkom in de wereld van Ggu:ll – daar waar een ander soort orde heerst, of misschien wel helemaal geen orde… Dit is musiceren 2.0., waar ook buiten de gebaande paden de mogelijkheden van de instrumenten worden verkend door op gitaarhalzen te kloppen, met de vingers over snaren te glibberen en met de basgitaar vlak boven de grond te schudden. Vooral DvB is bezig aan een hoogst ondoorgrondelijke exercitie op zijn bas, waarbij hij haast vloeibaar lijkt te worden in zijn bewegingen. Het snaarinstrument bungelt nu weer eens ergens tussen zijn schenen en knieën, om het vervolgens weer met de hals in verticale positie tot ver boven zijn hoofd in de lucht te steken. Het is een raadsel hoe de beste man het ondertussen voor elkaar krijgt om ook nog gewoon door te spelen, maar hij doet het. En hoe.
Binnen de afzienbare tijd van twee nummers weet Ggu:ll de leden uit het publiek in een vergelijkbare gemoedstoestand te krijgen. Alle ogen zijn met gefocuste blik op het podium gericht en de hoofden en lichamen deinen moeiteloos mee op de variabele ritmes. De vibratie van deze muziek is dan ook letterlijk voelbaar tot in elke vezel, niet in de laatste plaats omdat de vloer meetrilt onder invloed van het muzikale geweld. Al tijdens het optreden hangt DvB een paar keer uitgeblust over een versterker om uit te puffen, maar aan het eind van het optreden is hij duidelijk helemaal leeg gespeeld en vinden we hem zelfs plat met zijn rug tegen de grond. Ggu:ll heeft deze avond zonder twijfel een groots en meeslepend optreden neergezet.
Wie denk dat het niet veel intenser kan, heeft nog nooit nader kennisgemaakt met de volgende band. Terzij de Horde, tenslotte, doet pas echt een beroep op ons diepste wezen. Black metal van de bovenste boekenplank, waar de standaardwerken van vermaarde filosofen, wetenschappers en niet te vergeten het verzameld werk van dichter en inspirator Marsman lonken. (De band heeft vorig jaar een gelimiteerde Engelse vertaling uitgebracht van het dichtwerk van deze poëet en literair criticus ten tijde van zijn 75ste sterfdag.). Zowel in de muziek als in de teksten komt de fascinatie voor het vitalisme – de literaire stroming waar Marsman de belangrijkste vertegenwoordiger van was en die hij hoogstpersoonlijk ook weer dood heeft verklaard in 1933 – tot uitdrukking in ongeremd zijn, het alles willen geven en ‘helemaal kapot gaan’ tijdens een optreden.
Vanavond wordt vooral werk gespeeld van de eerste langspeler van deze band, getiteld Self. Op dit album wordt in zes nummers de grenzen van het ‘zelf’ verkend vanuit verschillende invalshoeken. Of het nu gaat om zelfdestructie, de verheerlijking van het individu of de wijze waarop het zelf zich verhoudt tot verschijnselen als maatschappij en geloof: Terzij de Horde bezingt het en weet het, heel knap, om te zetten in één van de meest pure vormen van muziek die ik ken.
Voor een band die geen andere weg weet dan vanaf de eerste noot er voluit voor gaan, levert Terzij de Horde ook vanavond weer een ultieme prestatie. Al tijdens het eerste nummer springt zanger Joost van het podium en begeeft zich tussen het publiek. Hij zwalkt tussen de hier en daar ietwat verbaasde toeschouwers en nadert, de microfoon tegen zijn lippen, soms plotseling met zijn gezicht tot op enkele centimeters van een nietsvermoedende persoon tegenover hem waar hij dan even ‘tegenaan’ blijft zingen terwijl hij diegene doordringend aankijkt. Joost zal dit nog verschillende keren herhalen gedurende de avond, waardoor hij zich een aanzienlijk deel van het optreden tussen de mensen bevindt en de grens tussen publiek en band voor een deel wordt opgeheven: iedere aanwezige maakt ook zélf deel uit van dit optreden.
Als Terzij de Horde na enkele nummers Wacht/Lex Barbarorum inzet, gaat er een golf van herkenning door de zaal. Ook uw anonieme verslaggeefster heeft zich specifiek verheugd op de vertolking van de bewerking van deze twee gedichten van Hendrik Marsman op muziek. ‘Geef mij een mes. Ik wil deze zwarte zieke plek uit mijn lichaam wegsnijden’, schreeuwt Joost hevig aangedaan in de microfoon. En ook de verzen: ‘Ik heb gehoord, dat ik heb gezegd in een huiverend, donker beven: ik erken maar één wet: léven’ snijden dwars door de ziel. Het blijft een lust om naar zulke rake, iconische zinnen uit de Nederlandse literatuur te luisteren, begeleid door één van de mooiste stijlen die de metal heeft voortgebracht. Het optreden eindigt, hoe kan het ook anders, in een ware climax, waarbij bassist Johan zich de gitaar van de hals rukt en op het podium smijt en drummer Richard geradbraakt voorover valt over zijn drumstel. Wát een avond, wát een muziek, wát een betekenis. Dit is één van die zeldzame momenten waarop het leven binnen vloeit in optima forma.
Foto’s:
Datum en locatie:
2 december 2016, De Helling, Utrecht
Link: