Een verschrikkelijk vet verjaardagsfeest: Vader en Vomitory leggen Antwerpen en Leiden plat

Al veertig jaar verplettert de Poolse oorlogsmachine die Vader genoemd wordt zowel podia als publiek allerhande over de gehele wereld. Veertig jaar Vader leverde zestien albums en een veelvoud aan live-concerten op. Vader is dan ook wereldtop op twee fronten: elk album dat ze uitbrengen is van uitzonderlijk hoge kwaliteit en tijdens elk optreden geven ze elke keer weer het maximale. Vader stelt dan ook nooit teleur: niet op plaat, niet op een podium. Vader gaat ook nooit dood, lang leve Vader! En dat moet dus gevierd worden met de “40 Years of the Apocalypse – anniversary tour in Europe”. Peter, Spider en hun collega’s gaan (een maand) op reis en ze nemen mee: Skaphos uit Frankrijk, Warside uit Frankrijk en niemand minder dan de Zweedse pletwals die we kennen als Vomitory. Uw recensent van dienst Tafkads kocht zichzelf het officiële tournee-T-shirt en voelde zich daarmee voldoende gewapend om het strijdtoneel te betreden in Kavka Zappa op het Kiel in Antwerpen. Zijn collega en fotograaf Ruben Verheul ging één dag later op visuele strooptocht in Gebr De Nobel (Leiden) en kwam thuis met heel wat geschoten plaatjes…

In tegenstelling tot wat het tijdschema aangeeft is het niet Skaphos, maar die andere Franse band, Warside, die de debatten mag openen vanavond. Warside vergast ons op een half uur aan traditionele, brute en snelle death metal en van bij het begin ligt het energieniveau dan ook bijzonder hoog. De drums van Nathan Fauré ratelen en rommelen dat het een lieve deugd is, de gitaren scheuren elke vorm van schroom of terughoudendheid onmiddellijk uiteen en de sympathiek ogende en zeer energieke vocalist Thomas Allam verrast met zijn veelzijdige stemgeluid, dat voortdurend wisselt tussen een diepe grauw en een hese schreeuw. Een bassist ontbreekt vanavond op het podium.

De band heeft op zich niet zoveel materiaal om mee te werken. Warside is opgericht in 2018 en heeft tot nog toe enkel de EP The Enemy Inside (2020) uitgebracht. Wanneer opener Heroes Shed No Tears wordt ingezet, vult het zaaltje van Kavka Zappa zich al snel met mensen die van buiten of van de merch stand lijken te komen. Er zijn geen technische problemen op te merken en qua geluid wordt de band dan ook alvast niet gehinderd.

Het is de allereerste keer dat deze Fransen de grens naar hun noorderburen oversteken blijkbaar, en dus willen ze er iets bijzonders van maken. Thomas Allam doet alleszins zijn best om het publiek warm te maken voor de muziek van Warside en probeert de mensen zoveel mogelijk te betrekken bij wat er op het podium gebeurt. Dat neemt hij trouwens zeer letterlijk, want hij laat iemand gewoon even terloops in zijn micro schreeuwen. Omdat het kan. In zijn enthousiasme vraagt hij tijdens het tweede nummer, Feeding the Crows, zelfs al om een circle pit, maar uiteraard komt daar niets van in huis. Er gaan hier en daar wel wat vuistjes in de lucht en wat hoofdjes op en neer, maar het is bij het publiek toch allemaal wat met de rem op. Spaart men zich op voor wat nog komen gaat?

Keiharde death metal dus, met de nodige afwisseling qua riffs en ritme gelukkig, af en toe een gesmaakte solo ook, maar vooral veel energie en beukende basdrumdestructie. En dankzij de zanger toch ook de nodige beweging op het podium, in tegenstelling tot de beide gitaristen die vooral heel statisch overkomen. Ondanks de afwisseling tussen zijn verschillende zangtechnieken slaagt Thomas Allam er niet helemaal in om vocaal te overtuigen, vooral dan met betrekking tot de schreeuwende partijen. Die zijn namelijk iets te generiek en maken daarom niet zo heel veel indruk. De bindteksten zijn ook amper hoorbaar en dat is dan wel jammer, want de brave man heeft hoogstwaarschijnlijk veel interessants te vertellen. Zijn diepere grunt is dan wel weer indrukwekkend.

Vanavond zijn niet alle nummers afkomstig van The Enemy Inside, want er staan ook twee nieuwe composities in de setlist. Viscéral is daar al één van en dat nummer start met een korte sample. Er wordt trouwens wel vaker gebruik gemaakt van samples, waarna dan de lont aan het spreekwoordelijke vuur wordt gestoken. Na het stevig beukende Fahrenheit 451 stijgt de temperatuur nog wat verder wanneer het verzengende History of Violence op het publiek losgelaten wordt. Ook het nieuwe nummer Order bewandelt op uiterste brute wijze hetzelfde straatje. Warside gaat nu helemaal crescendo op vlak van techniek, energie en overgave met hun laatste nummer, het opzwepende en agressieve Warside (II). De band bracht vanavond verzorgde, maar misschien niet al te vernieuwende death metal en slaagde er jammer genoeg niet in om hun furie en brutaliteit door het publiek te laten absorberen.

Skaphos had duidelijk nergens de intentie om een opwarmer te zijn. Zowel in de voorbereiding als tijdens het optreden straalt deze Franse band professionaliteit en kwaliteit uit. Alsof het vanavond headliner is. Het podium wordt versierd met visnetten, banners met daarop een hengelvis (fam. Ceratioidea) en statieven gekroond met de kaken van haaien en een dolfijnenschedel. Ja, Skaphos is een band met de diepzee als centraal thema. Dat is ook te horen aan de bonkige, atmosferische intro, die een zeker onderwatergevoel evoceert. Dit optreden is echt een onderdompeling (the pun was niet intended, maar ik ben er toch blij mee) voor de zintuigen: in een dikke mist en beschenen door een blauw bovenlicht en een witte onderverlichting, staan de twee gitaristen (waaronder de vocalist) en de basgitarist als drie zeewatergiganten vooraan op het podium. Een indrukwekkend beeld, en door het mysterieuze (want we zien vooral silhouetten) karakter van het visuele aspect komt de muziek nog wat beter uit de verf.

En die muziek is hoogst indrukwekkend. Ik had de band op voorhand al eens opgezocht en was toen al onder de indruk van de duisternis die uit deze black/deathschipbreuk oprijst. En dat gevoel wordt vanavond nog versterkt. Het is een totaalconcept, waarbij gitaren, bas, drums (iets minder prominent dan bij Warside) en stem een verpletterende nevel over het publiek laten neerdalen. De abyssale atmosfeer is bijna tastbaar aanwezig wanneer het loodzware gitaargeluid van Bathyscaphe in haaientandscherpe riffs op ons afkomt en de drums in de achtergrond voor een onophoudelijke gejaagdheid zorgen. Dit is op zich geen moshpitmateriaal, maar heerlijke (doch ook massieve) belevingsmuziek die hypnotiseert, de fantasie stimuleert en je even laat wegdromen naar een plek diep onder de zee… Ideaal geplaatst tussen drie maal deathmetalbrutaliteit dus.

Met een heerlijke, ijskoude en doodse krijs verscheurt Stephan Petitjean de ether onmiddellijk na de intro. Er zit behoorlijk wat echo op de micro, wat het wijdse gevoel van de oceaan nog versterkt. Naast zijn krijstalenten brengt de man ook een diepe, hese grom voort, die echter iets minder duidelijk uit de verf komt. Het nummer eindigt met veel distortie, waarbij de drie heren vooraan simultaan met hun instrumenten neerbuigen.

Skaphos is wat mij betreft de ontdekking van de avond. Deze band toerde al eens met Vader in 2021 en mag dat anno 2023 dus nog eens overdoen. De setlist bevat twee nummers van het debuutalbum (het reeds genoemde Bathyscaphe en US OH), één nummer van het album Thooï uit 2022 (Cephalopoda) en drie nieuwe nummers: Tormentia, Hypoxia en Abyssal Tower. Met het aansnijden van US OH legt Skaphos er nog maar eens de zweep op: het nummer verplettert de aanwezigen als de druk van kilometers zeewater. Vooral de basdrums spelen hier een belangrijke rol in, al vormen ook de gejaagde, herhaalde riffs een massief geheel. Het blijft echter nooit bij beuken alleen: daarvoor zijn de riffs te fascinerend (met af en toe een proggy randje, als ik dat zo mag benoemen) en voegt de band teveel virtuositeiten aan zijn spel toe. Af en toe wordt zelfs een sample afgespeeld, zoals de walvisgeluiden bij het begin van Tormentia.

Wat Skaphos hier vanavond neerzet is best indrukwekkend. De black/deathmetal met doommomentjes overdondert iedereen, maar overtuigt vooral met zijn sfeerschepping. De nummers lopen wat in elkaar over, wat het idee van een totaalconcept nog wat versterkt. Dit is zware en geen lichtverteerbare kost, maar de vette riffs en het grootse, imposante geluid houden het publiek wel bevredigd en alert. Tijdens afsluiter Abyssal Tower ontstaat er zelfs een kleine moshpit! Ondanks de onderdompeling in ijskoud water komt het publiek toch stilaan los…

…En dat is net op tijd, want Vomitory komt eraan. Een grote naam in het deathmetallandschap, maar op tournee met Vader vormen de Zweden toch “maar” de tweede garnituur. Begeleid door tromgeroffel en epische, symfonische muziek komen de heren één voor één op, onder gejuich van het publiek. De vier Scandinavische veteranen hebben maar liefst elf nummers voor ons in petto vanavond, maar ondanks de aanslag op het gemoed dat het optreden van Skaphos feitelijk wel was, lijkt iedereen er toch klaar voor.

Traditioneel wordt er gestart met het titelnummer van hun laatste album: All Heads Are Gonna Roll. Urban Gustafsson en de zijnen staan als drie baardige Noorse goden stoïcijns en schijnbaar onbewogen hun ding te doen op het podium. Het is werkelijk een voornaam, gedistingeerd trio daar vooraan op dat podium: allemaal met hetzelfde zwarte shirt aan, Urban en Erik Rundqvist met netjes gewassen en mooi golvende haartjes… Het contrast met de bruutheid van de muziek kan niet groter zijn! Erik zoekt initieel nog naar zijn stem, maar het duurt maar enkele minuutjes voor hij iedereen bij elkaar brult, wat ook leidt tot de eerste moshpit van deze set.

Vomitory toont weinig dynamiek op het podium, maar deze imposante muur maakt desalniettemin indruk. Erik Rundqvist staart schijnbaar ongeïnteresseerd voor zich uit tijdens het zingen en ook wanneer hij het publiek tussen de nummers toespreekt lijkt het meer op een verplicht nummertje dan gemeende interesse. Het is hoogstwaarschijnlijk een pose of iets typisch Scandinavisch (of Erik is gewoon heel rustig van karakter), maar toch mist het plaatje vanavond wat animo en beleving. Maar de muziek: gewoon loodzware pret voor de liefhebber van brute, niet al te gecompliceerde death metal. En het moet gezegd: deze heren zijn op en top professioneel: deze performance is gewoon strak en foutloos. Vomitory hakt gestaag verder als een geoliede machine. En vooral tijdens de hardere stukken is de eenheid op het podium echt indrukwekkend.

Net als hun grote broer straks kunnen de heren van Vomitory putten uit meer dan dertig jaar en maar liefst negen albums aan materiaal. Stray Bullet Kill (Primal Massacre, 2004) en Terrorize Brutalize Sodomize van het gelijknamige album uit 2007 vuren salvo na salvo aan energieke riffs, complexe blastbeats en rochelige grunts op ons af. De moshpit wordt gek en de temperatuur in de zaal stijgt zienderogen. Alles moet kapot en iedereen moet dood, maar enige emotie mag je van deze Zweedse slagers niet verwachten.

Over slagers gesproken… Ode to the Meat Saw (ook al van het nieuwe album) is enorm log en massief, en zo blijkt men het graag te hebben. De gitaren klinken hier heerlijk barbaars en de onverbiddelijk boze, maar sereen ogende Erik Rundqvist staat als een boom in het midden van de chaos. De moshpit breidt zich nu wat uit, want sommige mensen lopen zelfs de zaal rond om iedereen een duw te komen geven. Zeer sociaal allemaal, dankjewel. Het moet wel gezegd dat de moshpit vooral een groot gat achter de eerste twee rijen vormt, maar het aantal mensen in dat gat is soms toch wat bedroevend.

Peter Östlund pompt de ene heerlijke solo na de andere uit zijn instrument. Zo ook tijdens Rebirth of the Grotesque van het album Carnage Euphoria uit 2009, een nummer dat heel erg uitnodigt om te gaan headbangen en dat doen we ondertussen wel vol overgave met z’n allen. Met Redemption bereiken we stilaan het einde van de set en dat lijkt het sein voor iedereen om een tandje bij te steken. Dit nummer wordt zelfs met het nodige enthousiasme aangekondigd door de zanger van dienst! De moshpit blijft minimaal, maar toch gaat er iemand crowdsurfen tot op het podium, om zich daar enkele minuten volledig te laten gaan. Even later zien we zelfs een soort zielige éénmans-stagedive. Ziet er nogal triest uit zo, maar het kan allemaal vandaag. Blijkbaar is er geen security aanwezig? Hoe dan ook, de Zweden zijn alvast niet onder de indruk…

We eindigen met het heerlijke en sterke Raped, Strangled, Sodomized, Dead en traditionele afsluiter Chaos Fury. Vomitory overtuigde vanavond met zijn professionalisme en ze speelden met overtuiging, al was dat aan hun gezichten niet direct te merken…

Het is toch even wachten op Vader, de jubilarissen van vanavond. Het podium staat klaar, de instrumenten zijn gestemd, de micro’s zijn getest… Maar toch is het nog ruim twintig minuten wachten op de komst van de Poolse deathmetalveteranen, voor wat hét hoogtepunt van de avond zou worden. Het is de achtste keer dat ik ze live aan het werk zie, en teleurstellen hebben ze nog geen enkele keer gedaan. Het notaschriftje gaat dan ook de achterzak in, ik verlaat mijn “rustig” plekje aan de zijkant en posteer me vooraan. Nee, een optreden van Vader wil ik elke keer in zijn verpletterende totaliteit kunnen ervaren. Met elke minuut staren naar een leeg podium groeit dan ook de anticipatie, en dat geldt voor iedereen hier. We worden wakker gehouden met Iron Maiden, Motörhead en andere heavymetalklassiekers die door de speakers knallen. Het lijkt een bewuste keuze: even de toeschouwers terugbrengen naar de jaren ’80, om vanuit die basis dan de setlist systematisch op te bouwen.

Want dat is het opzet voor deze veertig jaar verjaardagstournee: een chronologisch overzicht geven van het eigen oeuvre in (zo was voorzien) 21 nummers. En dat allemaal in ongeveer een uurtje tijd. Want ook dat was zo voorzien.

Peter en de zijnen komen (met een gemeende glimlach, uiteraard) op op de James Bond-achtige tonen van Muzyka poczatkowa (een nummer van Jerzy ‘Dudus’ Matuszkiewicz, een Pools Jazz-muzikant) en dat leidt bij het inzetten van het hondsbrutale Decapitated Saints al onmiddellijk voor een geweldig contrast. Het enthousiasme op het podium en in de zaal is immens groot en dat zal tot het einde van de set ook zo blijven. Vader schiet niet uit de startblokken maar vernietigt ze ter plaatse. Na veertig jaar zit hier nog absoluut geen sleet op. Peter is er ondertussen 57, maar daar is niks van te merken! En qua overgave zijn er weinig bands die aan deze deathmetalgiganten kunnen tippen.

Wie de discografie van deze band een beetje kent weet dat Decapitated Saints het openingsnummer is van hun demo Necrolust uit 1989. De beginjaren van Vader dus. Inderdaad, we worden deze avond stap voor stap doorheen de geschiedenis van de band geloodst, headbangend van het ene hoogtepunt naar het andere. Het is een zeer gestructureerde setlist geworden, met vooral bij het begin telkens twee nummers per release. Van de demo Morbid Reich krijgen we vanavond bijvoorbeeld Chaos en Vicious Circle te horen/zien. Tussendoor vertelt Peter elke keer iets meer over de omstandigheden waarin deze releases tot stand zijn gekomen. Zo praat hij het geheel wat aan elkaar en geeft hij zichzelf en zijn collega’s ook de kans om wat op adem te komen, want het tempo ligt verschroeiend hoog! Het wordt ook stilaan duidelijk dat Vader zich hier aandient als een hitmachine en deze tournee kan gezien worden als een soort Best Off-compilatietour. Her en der hoor je mensen de titels van hun favoriete nummers schreeuwen, maar het is uiteraard zo dat Vader uit zo’n gigantisch arsenaal aan topnummers kan putten dat het uiteindelijk toch een persoonlijke keuze is geworden. Iemand blijft “Slayeeeeer” roepen, waarop Peter ad rem opmerkt: “We are NOT Slayer, not tonight!”.

Waar het publiek nog een lome indruk naliet tijdens de vorige drie optredens, blijkt iedereen nu klaarwakker. Blijkbaar werd alle energie opgespaard om nu alles te kunnen geven tijdens de set van Vader. De moshpit is extreem wild en agressief, op het randje van vijandig en gewelddadig. Meer dan eens krijgen twee moshers het met elkaar aan de stok en al vroeg in de set moet iemand uit de moshpit gedragen worden omdat hij zwaar ten val kwam. Peter vraagt dan ook (met de glimlach, uiteraard) om het alsjeblieft veilig te houden. Enkele concertgangers zijn echter compleet door het dolle heen en gaan over de rooie. Meermaals verstoren ze Peters geschiedenispraatje door vanalles in zijn gezicht te roepen. Dit ontlokt aan de zanger de historische woorden “The world is yours. But the mike is mine, okay?!”.

Ondertussen genieten de vier heren op het podium desalniettemin met volle teugen. Met de glimlach ontlokken Peter en Spider de meest geflipte solo’s aan hun gitaren en de gitaristen zijn duidelijk tot in de perfectie op elkaar ingespeeld. Vader ademt professionalisme uit, zonder hautain over te komen.

De nadruk ligt vanavond, ondanks het duidelijke concept, vooral op het oudere werk. Dark Age en The Crucified Ones mogen de klassieker The Ultimate Incantation vetregenwoordigen, terwijl persoonlijke favoriet Silent Empire en Sothis de eer krijgen om het machtige De Profundis op het podium te brengen.

Wie de band wat gevolgd heeft de laatste weken, was waarschijnlijk al op de hoogte van deze “special guest”, maar toch blijft het een onvergetelijk moment als niemand minder dan Mauser zelf het podium opkomt bij het inzetten van Black to the Blind. De gitarist, die in 2008 de band verliet, is dus (voor even?) terug op het podium met zijn oude band. Met het haar in de wind (van een ventilator) mishandelt hij zijn snaren alsof hij nooit weg is geweest. Niemand kan zo uit het ritme mee bewegen en zo’n gekke bekken trekken tijdens het spelen als Mauser: het is werkelijk een genot om hem weer bezig te zien!

Drie gitaristen op het podium dus om het bruutste hoofdstuk van de avond aan te snijden: Carnal – Wings – Cold Demons. Er wordt geschreeuwd, gebruld, geduwd, rondgesprongen en luchtgitaar gespeeld: wat een explosie van agressie en geestdrift! Cold Demons eindigt met een geweldige knal, waarna de band even het podium verlaat. Tientonner Epitaph en meezinger Dark Transmission fungeren even als afkoelmomentje, waarna de band opnieuw van het podium gaat en de intro van This is the War zich langzaam ontvouwt. We krijgen weinig rust vanavond, want bij Vader is de oorlog nooit over. De oorlog tegen god bijvoorbeeld, want die is dood! Helleluyah!

Jammer genoeg loopt ook dit memorabele deathmetalspektakel stilaan op zijn einde. De band zit duidelijk wat in tijdsnood, want Never say my Name (Necropolis) en Come and see my Sacrifice (Welcome to the Morbid Reich) worden geschrapt en de band sluit af met Triumph of Death, een moderne klassieker zeg maar (van Tibi et Igni). Als bisnummer krijgen we ook nog Shock and Awe voor de kiezen, het openingsnummer van hun laatste album.

Onder luid applaus wordt Vader bedankt voor bewezen diensten. Peter put zich uit in dankbetuigingen in alle talen die de man machtig is. Het applaus en de kreten van waardering zijn echter zo luid, zo aanhoudend en zo gemeend dat hij on the spot beslist om er nog één laatste tegenaan te gooien. Naar goede Vader-gewoonte is dat een Slayer-cover: Hell Awaits. Ja, voor één keer zijn ze vanavond wél Slayer. Even overleggen met Spider en bassist Hal en Vader legt nog eens voor een laatste keer de zaal plat. Dit was duidelijk een spontane en niet voorziene beslissing, maar ook nu is de band op geen foutje te betrappen.

Wanneer de Imperial March (Star Wars, u weet wel) weerklinkt, weet iedereen dat het nu echt gedaan is. Er worden nog wat handen geschud en plectrums gevangen (in al die jaren is me dat nog nooit gelukt en dat is deze avond niet anders, maar who cares eigenlijk na zo’n intense ervaring?), en dan gaat iedereen voldaan het weekend tegemoet.