De nieuwe plaat van de Spaanse postrockband Toundra is het voorlopige hoogtepunt van het jaar voor mij. De band koppelde de eigen stijl aan de film Das Cabinet des Dr. Caligari uit 1920. Hier moest ik gewoon even over babbelen met gitarist Esteban. Het bleef niet enkel bij het bespreken van de film en de muziek, maar ging ook wat verder dan dat.
Ik ben al sinds jullie derde plaat een fan van jullie werk, maar dit jaar zijn jullie wel erg creatief geweest. Dit is filmmuziek geworden op heel nieuwe manier.
Het klopt wat je zegt. Er zijn nog steeds heel wat mensen die denken dat het gaat om gewoon een nieuwe Toundra-plaat, maar het is wel erg belangrijk om het in het licht van de film te bekijken. Je moet er echt naar luisteren terwijl je de film bekijkt. De muziek is ervoor geschreven.
Zelf deed ik de combinatie in het holst van de nacht met een koptelefoon. Een ervaring die ik iedereen zou aanraden. Je zit wel met het probleem dat je echt synchroon moet zitten. Anders verliest het zijn impact.
Het probleem is dat het een film is die honderd jaar oud is en er wel wat versies van gemaakt zijn. Er is versie van bijvoorbeeld 75 minuten en eentje van 73. Bepaalde beelden werden weggelaten en bepaalde stukken gaan sneller bij de ene versie dan bij de andere. We moeten dan uiteraard kiezen welke versie we kiezen en waarbij we dan een metronoom instellen. We hebben niet het recht om zo maar een film te maken ervan. Murnau Foundation vertelde ons dat we zo’n tachtig duizend euro daarvoor moesten betalen en dat kunnen we uiteraard niet aan.
Hoe kwamen jullie op het idee om deze filmmuziek te herschrijven?
Dit antwoord bestaat uit drie delen. Ten eerste wilden we sinds het ontstaan van de band iets doen met films. We hebben een instrumentale band en we hadden de wens om zoiets te kunnen doen. Ook voor documentaires bijvoorbeeld, of het nieuws hier in Spanje. Vooral bij de gevechten in het sportnieuws komt onze muziek wel eens naar voren. We wilden dit keer dus echt eens iets anders doen, voor een film.
We wisten echter niet dat het de eerste keer ging gaan om een film van honderd jaar oud. Dat idee kwam van de mensen van de maatschappij die onze promotie doet in Madrid. Zij selecteren bands en koppelen die aan oude films, waarbij ze dan grote shows doen in Madrid en omstreken. Ze stelden voor om Toundra te koppelen aan ‘Das Cabinet des Dr. Caligari’ en dat gebeurde in april-mei vorig jaar. Dat vonden we echt fijn om te doen. We maakten daarbij een soundtrack en zagen die film misschien duizend keer.
Nadien leek het ons een fijn idee om vier tot vijf dagen in de studio te gaan zitten om de plaat op te nemen en uit te brengen. Dat zou dan leiden tot de plaat die er vandaag is en een tour die normaal zou doorgaan, tot dit virus de kop opstak. Het idee kwam dus initieel van ons, maar het plot van de film is wel interessant en dat was een goede motivatie.
Hoe begin je aan zoiets? Beginnen jullie te jammen terwijl die film opstaat en kijken jullie wat ervan komt?
Gewoon joints roken (lacht). Wel, het idee kwam eigenlijk van onze promotoren toen we bezig waren met de Vortex-tour. In december 2018 en januari 2019 keken we met de groep intensief naar die film. We gingen dan naar huis en speelden individueel wat erbij paste, terwijl delen opstonden. Na de tour, in maart, kwamen we dan vijf dagen per week samen in de repetitieruimte om de muziek samen te schrijven. Elk van de Toundra-ideeën komt echter steeds van een individuele compositie, die we vervolgens verder uitwerken.
Je zegt dat je deze film wel duizend keer gezien hebt. Vind je het jammer dat ze niet een recentere film genomen hebben? Of heb je wel iets met oude films?
Neen, ik vind het een prima keuze. Ik studeerde op universiteit zelfs filmgeschiedenis. Wij zijn echter geen band die echt enkel gaat voor typische cultuurfilms. Een paar maanden geleden keek ik bijvoorbeeld naar de nieuwe Marvel-film Guardians of the Galaxy en die vond ik echt goed.
Interessant om te praten met iemand die echt een achtergrond heeft in filmgeschiedenis. Wat zou je ons van oudere films nog aanraden? Nu we toch allemaal thuis zitten…
Ik vind Potemkin Battleship uit 1925 bijvoorbeeld fijn. Ook Modern Times, Sunrise en City Lights zijn aanraders. Ik hou ook erg van Chaplin of van films als Metropolis.
De laatste clip van Oranssi Pazuzu moet je zeker eens zien. Die doet wel erg denken aan Metropolis.
Ik denk dat onze bassist echt fan is van die muziek en als het gekoppeld wordt aan die oude thematiek, dan moet ik het echt eens bekijken!
Waarom koos je voor een oude Duitse film en niet voor een Spaanse film? Of gooide de civiele oorlog en de periode met Franco op dat vlak roet in het eten?
Ons idee is eigenlijk steeds geweest om verder te gaan dan Spanje. We wilden goede muziek maken die zou werken in Sevilla, Moskou of Okinawa. Er zijn heel wat Spaanse films die tegen Franco gekeerd zijn hier. Je zou ook kunnen refereren aan een film als Un Chien Andalou. Die is erg goed maar dan eerder surrealistisch en niet expressionistisch. Heel wat artiesten hebben daar ook al uit geput de voorbije veertig jaar, dus wilden we dat niet opnieuw doen.
Het is ook niet de eerste keer dat we ons inmengen met kunst. We speelden bijvoorbeeld al voor Guernica van Picasso. Dat is een schilderij dat gaat over de civiele oorlog en richt zich tegen fascisme, dus dat deden we al eens. Das Cabinet gaat voor mij ook voorbij het concept van ‘een Duitse film’, het is eerder een symbool.
Kan je dat even duiden? Waarom is deze film zo symbolisch?
Dat was eigenlijk onze grootste motivatie. Deze film werd geschreven door twee zusters die in het ziekenhuis werkten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het verhaal werd verfilmd tijdens het Interbellum en toen heette die regio niet Duitsland, maar de republiek Weimar. Dat decennium was op economisch gebied erg goed, maar daarnaast was er ook moreel verval. Mussolini en Hitler begonnen de weg te vinden naar hun uiteindelijke troon en Hitler werkte in de jaren ’20 ook in Weimar. De film was op die manier een waarschuwing tegen racistische ideeën die nadien ook uitmondden in de Tweede Wereldoorlog. Dat maakte het ook interessant voor ons, want honderd jaar later vinden we ook rechtse individuen terug in de Spaanse politiek. We hebben echt een groot racistisch probleem als je kijkt naar bijvoorbeeld de opvang van vluchtelingen in het gebied rondom de Middellandse Zee. Mensen die hun geschiedenis niet kennen, zijn gedoemd deze opnieuw mee te maken. We wilden de situatie dus actualiseren.
Op welke manier zie jij dat in de film? Vind je dat terug in de symboliek?
Zeker. Er is een plottwist in de film en er zijn heel wat ideeën, maar uiteraard blijft het wat persoonlijk. Mijn interpretatie is dat je aanvankelijk geen plottwist ziet. Dr. Caligari in het hospitaal en Franzis die gek wordt, dat heb je niet in het begin van de film. Voor mij is Cesare het volk dat slaapt en gewekt wordt door een autoriteit. Een volk kan je op die manier ook controleren.
Vond je dat je het daarom muzikaal anders moest aanpakken dan bijvoorbeeld op Vortex.
Ja, zeker. Onze drummer speelt op deze cd ook synthesizer. We wilden geen nummers schrijven die los stonden van de film en je bent dan ook gebonden aan de beelden die je hebt. Toundra schreef dus wel, maar we hadden niet de vrijheid die we normaal hadden. De muziek moest passen op wat we zagen. We bekijken het dus als een soundtrack. Op de ene manier ben je gelimiteerd, maar het is ook weer eens iets anders.
Krijgen we in de loop van september dan een theatergebeuren van de film en muziek?
Zo gaat het inderdaad gebeuren. We kunnen nooit deze muziek aanreiken zonder het beeldmateriaal.
Speelt InsideOut hierbij een grote rol? Dat contract is nieuw voor jullie.
We hebben wel wat boekingskantoren en InsideOut helpt ons een pak. We zijn echt tevreden. Ze bieden ons zo veel ondersteuning, wat we ook doen. We deden een flamenco-project en dat vonden ze prima. Ze zijn een beetje gek dus, net als wij.
Voorlopig zitten we echter nog even thuis. Je lijkt me een persoon die echt geïnteresseerd is in cultuur. Wat doe jij op vlak van verrijkende dingen nu thuis?
Ik ben Dr. Jekyll and Mr. Hyde aan het lezen en kijk tegelijkertijd naar The Sopranos (lacht). Elke avond eigenlijk, terwijl ik doritos eet en een biertje drink. Ik werk daarnaast ook als personal assistant voor wat platenmaatschappijen en festivals hier, dus ik sta wel steeds dicht bij cultuur. Deze periode is op die manier ook interessant, je kan eens alles laten bezinken en nieuwe ideeën creëren.
Zijn er dan al nieuwe ideeën voor Toundra.
Zeker, we zijn een nieuw album aan het schrijven. We gaan het uitbrengen in de eerste maanden van 2021. We moeten normaal elke achttien maanden een plaat uitbrengen. We deden zeven albums in dertien jaar, dus we zijn echt wel stevig bezig. Een volledig eigen werk ook, compleet rock ‘n’ roll.
Mooi, al moet zo’n krachtig en arty concept af en toe dus wel kunnen. Is kunst voor jou belangrijk in de samenleving?
Klopt, we zijn echter geen mensen die alsmaar boeken lezen en dat willen gieten in vormen, maar de manier waarop mensen met cultuur omgaan toont wel aan hoe de samenleving in mekaar zit. Wij hebben bijvoorbeeld wel gewone jobs, dus kunst is niet iets wat voor ons op dat niveau werkt. Kunst moet een diepere betekenis hebben dan dat. Het is de beste manier om te ontsnappen van de harde, alledaagse realiteit. Elke dag moeten verschijnen op je werk, is volgens mij echt iets gewelddadigs. Dat moeten we echter doen en dat moet je ook aanvaarden.
Daarnaast wordt het leven ook meer en meer gecontroleerd. Ik zit hier vanuit mijn woonkamer te kijken naar een camera op straat. We leven elke dag meer en meer in 1984 of Animal Farm. Als je naar Guernica kijkt en je ziet gewoon wat dieren, dan mis je wat de echte betekenis ervan was. Toen ik jong was, las ik ‘The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction’ van Walter Benjamin en dat is me steeds bijgebleven. Hij heeft het over het belang van kunst vandaag en waarom je echt moet weten wat het idee van de kunstenaar is. Guernica was een dorp in het Noorden van Spanje dat een experiment was van de nazi’s toen ze Franco hielpen tijdens de burgeroorlog. Dat is een belangrijke vorm van kritiek en dus ook een sterke boodschap.
Links: