Vorig jaar vierde het album Into The Electric Castle zijn twintigjarig jubileum. Ter ere daarvan werd het album opnieuw uitgebracht met een 5.1 mix en een nieuwe stereo-mix. Ook werd het album eindelijk opnieuw op vinyl uitgebracht. Maar dat is niet alles. Op 13, 14 en 15 september is Tilburg het bedevaartsoord voor Ayreon-fans, die vanuit de hele wereld komen om te horen hoe Into The Electric Castle live zal worden uitgevoerd. In totaal staan er vier uitverkochte optredens gepland. Daarnaast zijn er diverse andere activiteiten georganiseerd in de stad ter ere van Ayreon. Marco belde voor Zware Metalen met Arjen Lucassen om hierover meer te weten te komen.
Om te beginnen wil ik graag even met je terug naar de periode van de release van Into The Electric Castle. Ik heb begrepen dat dit album, na de tegenvallende reacties op Actual Fantasy, een alles-of-niets-poging was om van Ayreon een succes te maken. Kun je daar meer over vertellen?
Nou, eigenlijk was The Final Experiment al een alles-of-niets-album. Ik had daarvoor een soloalbum gemaakt (Pools Of Sorrow, Waves Of Joy – red.) dat totaal geflopt was. Ik had toen echt geprobeerd om iets commercieels te doen, maar dat kan ik helemaal niet. Toen dacht ik dat ik maar iets totaal a-commercieels moest gaan maken en dat werd een rockopera met allerlei verschillende stijlen, zoals rock, metal, prog en folk. Het leek er lang op dat dit ook niets zou worden, want geen enkele platenmaatschappij was geïnteresseerd. Zo’n dertig maatschappijen hebben het afgekeurd. En toen kwamen er ineens een Japans label en een Nederlands label die wel geïnteresseerd waren waarna het tegen alle verwachtingen ineens als een speer ging verkopen en de maatschappijen vroegen of ik nog een Ayreon-album kon maken.
Ik was best wel eigenwijs in die tijd en ik wilde met het tweede album iets compleet anders gaan doen. Ik wilde geen rockopera en geen bekende namen. Het had maar drie zangers en geen verhaal zoals op het eerste album. Actual Fantasy werd door het publiek niet echt begrepen en verkocht een stuk minder.
Toen dacht ik: shit, het ging zo goed met het eerste album. Misschien moet ik toch zoiets doen maar het dan perfectioneren en heel erg groots en over de top doen, met grote namen zoals mijn muzikale helden Fish en Thijs van Leer en alle geld dat ik heb erin steken. En als het dan niet lukt, dan moet ik maar een ander baantje zoeken. Gelukkig was Into The Electric Castle een succes en vloog het de albumcharts in. Dat was het begin van het Ayreon-continuüm.
Wanneer ontstond het idee om het album live te gaan uitvoeren?
Ik heb natuurlijk twintig jaar lang gezegd dat Ayreon niet gaat optreden omdat ik het niet wilde en omdat ik dacht dat het niet mogelijk zou zijn. Toen kwam de theaterproductie van The Human Equation, waar ikzelf niet direct bij betrokken was. Dat was een succes en het bleek dus toch wel mogelijk om de muziek van Ayreon live uit te voeren. Daarop dacht ik dat het misschien toch wel leuk was om zelf zoiets te doen. Dat resulteerde in Ayreon Universe in 2017. Dat was zo’n succes en we zagen zoveel blije mensen dat Joost (van den Broek – red.) en ik na de shows direct zoiets hadden van ‘dat moeten we nog een keer doen’. En met het aanstaande jubileum van Into The Electric Castle was de keuze om dat album in zijn geheel live te doen eigenlijk logisch. Maar dan wel totaal anders dan Ayreon Universe, dat een over de top metalshow was met zeventien vocalisten en veel vuurwerk en special effects.
We willen nu de uitdaging aangaan om juist een transparante show neer te zetten, met minder vuurwerk. We willen mensen juist proberen te overdonderen met subtiele dingen. Iets dat eigenlijk veel moeilijker is, merken we. Om dit album live neer te zetten hebben we ook meer muzikanten nodig omdat het zo’n veelzijdig album is.
Ik las dat je in plaats van Marcel Coenen een andere leadgitarist gekozen hebt.
Dat is een bewuste keuze geweest, en vervelend voor Marcel. Hij is in zijn stijl de beste gitarist die er in Nederland rondloopt, maar hij is wel een pure metalgitarist. Voor dit album zocht ik een leadgitarist met een heel andere stijl en zo kwam ik terecht bij Marcel Singor van Kayak. Hij is een geweldige gitarist die ik al heel lang bewonder. Daarnaast hebben we in Ferry Duijsens (die ook meedeed tijdens Ayreon Universe) en Bob Wijtsma (Ex Libris) nog twee gitaristen. Dat hebben we wel nodig voor alle mandolinepartijen, de akoestische partijen en zelfs de sitar.
Zes van de acht originele vocalisten doen mee tijdens de concerten. Alleen voor Jay van Feggelen en Sharon den Adel heb je vervangers moeten vragen.
Klopt, Sharon was te druk met Within Temptation. Ik heb haar een jaar geleden al gevraagd maar toen zat haar agenda voor deze periode al helemaal vol. Haar rol wordt overgenomen door Simone Simons (Epica). Jay van Feggelen deed bij de Universe-shows nog mee maar dat viel hem zwaar. Hij had vooral problemen met het onthouden van teksten en werd daardoor erg onzeker. Bij de try-out voor Ayreon Universe ging het niet goed en vergat hij een heleboel teksten. Doodzonde want hij zingt nog steeds geweldig, ondanks zijn leeftijd. Uiteindelijk heeft hij toen tijdens de shows één nummer gedaan waarvan hij zelf de tekst had gescheven (Amazing Flight In Space – red.) en de kans het grootst was dat hij die zou onthouden. De andere nummers wilden we niet riskeren. Voor Into The Electric Castle heb ik hem daarom niet gevraagd. Ik denk ook niet dat hij dat fijn gevonden zou hebben. John Jaycee Cuijpers had Russell Allen al vervangen bij Ayreon Universe en deed dat zo geweldig dat ik niet lang hoefde na te denken over wie de rol van Jay zou moeten overnemen.
Als verteller heb je John de Lancie (o.a. Star Trek, Breaking Bad) weten te strikken. Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?
Dat is een droom voor mij die uitkomt! Voor Ayreon Universe had ik de originele verteller Peter Daltrey gevraagd, maar dat is echt een gezinsman geworden en dit is niet zijn wereld meer. Hij twijfelde of hij het wel zou moeten doen. Uiteindelijk heeft Michael Mills die rol toen op zijn eigen wijze ingevuld. Voor Into The Electric Castle heb ik Peter Daltrey daarom ook niet gevraagd. Het allerliefste wilde ik voor de rol van verteller iemand van Star Trek. Het karakter Forever uit de verhalen van Ayreon is eigenlijk gebaseerd op Q uit Star Trek (gespeeld door John de Lancie – red.). Ik had hem jaren geleden al eens zonder succes benaderd. Nu kreeg ik een reactie van zijn manager, die dacht dat dit niets voor John zou zijn. Uiteindelijk heeft hij het toch bij John neergelegd. Die heeft dingen van mij beluisterd, is mij een beetje gaan googelen en vond het toen eigenlijk wel heel erg gaaf om mee te doen. Hij is er nu heel enthousiast mee bezig. Hij heeft zijn eigen teksten geschreven en het verhaal helemaal aangepast. Ik krijg bijna wekelijks wel mail van hem met ideeën en voorstellen.
En, niet te vergeten, je gaat zelf als The Hippie het podium op.
Ik zal wel moeten. Ik vind het hele idee vreselijk en ik kijk er niet naar uit. Iedereen om me heen zegt dat het wel goed komt, maar zelf ben ik er nog niet zo zeker van. Ik heb nog nooit als zanger op een podium gestaan. Bij The Theater Equation heeft Wudstik mijn rol gezongen, maar voor de rol van The Hippie kom ik daar niet mee weg. Ik heb dan ook niet overwogen om iemand anders voor deze rol te zoeken.
Je werkt, net als bij Ayreon Universe, samen met Joost van den Broek. Hoe is jullie rolverdeling?
Ik ga over de muziek, arrangeer de nummers, pas de nummers aan waar nodig, kies alle muzikanten en benader de zangers en zangeressen. Daarna is het helemaal in handen van Joost, die partituren en backing tracks maakt en verder alles in de voorbereiding regelt. Zonder hem zou ik dit allemaal niet kunnen.
Tijdens het weekend van de shows staat heel Tilburg in het teken van Ayreon. Wat kunnen de fans zoal nog meer doen dat weekend?
Er komen dat weekend fans uit 62 landen naar de stad, die veelal het hele weekend blijven. We hebben veel overleg met de gemeente Tilburg gehad en samen een heel programma voor de fans in elkaar gezet. In de bioscoop wordt de concertfilm van Ayreon Universe getoond met 5.1 geluid. Vooraf is er een quiz waarbij Joost en ik quizmasters zijn en mensen een leuke prijs kunnen winnen. Er is een tentoonstelling van Jef Bertels, de schilder wiens schilderijen voor diverse Ayreon-albums zijn gebruikt. Winkeliers doen mee met leuke acties. Er wordt een boekje samengesteld met daarin kortingsbonnen voor Ayreon-bier, Ayreon-ijs en Ayreon-burgers.
Zoals je zelf al zei, heb je altijd gezegd nooit te gaan optreden met Ayreon en ben je daar op terug gekomen. Je hebt ook vaak gezegd niet meer te willen touren. Wanneer ga je daar op terugkomen?
Nou, dat gaat niet gebeuren! Of er moet wel iets heel raars gebeuren. Buiten het feit dat ik niet wil reizen is het logistiek niet mogelijk. Je kan je voorstellen dat het al moeilijk is om alle artiesten voor een weekend bij elkaar te krijgen, laat staan voor een tour van een paar weken. Die mensen hebben allemaal ook nog hun eigen bands waarmee ze druk zijn. Touren zou ik dan misschien met minder bekende artiesten kunnen doen, maar dan moet ik compromissen sluiten en dat doe ik niet. Ik denk ook niet dat fans dat zouden accepteren.
Wat zijn je plannen na deze shows? Joost van den Broek postte begin dit jaar op Facebook twee berichten waarin hij vertelde bezig te zijn met drum en piano opnames voor jou.
We zijn inderdaad met iets bezig waar ik al een paar jaar aan heb gewerkt. Het wordt iets compleet anders en het zijn grootse plannen. Als ik dat nu al openbaar maak en er komt uiteindelijk niets van, dan wordt het een beetje een loserverhaal. Voor deze plannen zijn we afhankelijk van anderen. Vandaar dat ik er nog niets over kan zeggen. Alle muziek is al opgenomen, maar als je me vraagt wat het gaat worden dan is dat nog niet duidelijk. Het kan een Ayreon-album worden of iets anders. Het kan nog alle kanten op.
De drummer in de studio van Joost was niet Ed Warby. Kan het dan wel een Ayreon-album worden?
Dat zou je wel zeggen, inderdaad. Nee, het nieuwe project is niet gemaakt met de opzet om een Ayreon-album te worden.
Maar het is dus nog niet bekend óf het project wordt uitgebracht en zo ja, wanneer?
Het komt zeker uit, maar in welke vorm is nog niet duidelijk. Ik weet dat dat heel vaag klinkt, maar dat kan niet anders. Voor mij is alles ook nog niet duidelijk en ook niet voor iedereen die heeft meegedaan. Maar als dit te lang duurt ga ik tussendoor wat anders doen. Misschien wel een soloalbum. Dan ben ik van niemand afhankelijk en kan ik lekker m’n eigen gang gaan.
Links: