Fear Inoculum, of hoe een album Tool-fans jaren lang bezig hield. Het ging van grappige Interstellar-memes tot belachelijke bedreigingen aan het adres van zanger Maynard James Keenan. Dat alles is nu voorbij want dertien jaar (!) na de laatste studiorelease 10.000 Days kwam vrijdag dan toch het nieuwe Tool-album uit.
Dat gevoel loopt uiteen van (wat afstandelijke) bevrijding tot ziedende woede en alles wat daartussen zit. De eerste komen we tegen in de titeltrack die het album rustig opent. Wanneer je het nummer echter je volle aandacht geeft, blijkt er achter die ogenschijnlijke rust van alles schuil te gaan. Iets dat je met een koptelefoon nog veel beter zult horen. Luister bijvoorbeeld maar eens naar hoe de geluiden van het intro steeds verschuiven alsof men een driedimensionaal plaatje wil schilderen. Tekstueel lijkt Maynard zich hier bevrijd te verklaren van angst, de bedrieger die hem zo lang dwars zat. Ondanks de vervorming op de stem laat hij je zo dichterbij komen dan ooit. Muzikaal is het misschien wel de minst toegankelijke song van het album hoewel de metalen riff naar het einde toe zonder meer pakkend is.
De briesende woede vinden we dan weer in 7empest, dat op social media (mogelijk om die reden) al een fanfavoriet blijkt. Na een relatief kort Street Spirit-intro dat al gauw een Tool-wending krijgt, volgen een zware riff en donderende drums. Zouden ze boos zijn? Oh zeker, en dat zal een spuwende Maynard je laten weten ook. Hoewel de band niet de volle vijftien minuten van het nummer furieus van leer trekt, verliest de 7empest nergens aan urgentie. Minutenlang schildert gitarist Adam Jones weidse ietwat dystopische landschappen over kletterende bas en drums. Het is vermoedelijk het beste gitaarwerk dat we dit jaar hoorden. Het bouwt op en op totdat de intensiteit ten slotte weer groot genoeg is om de verontwaardiging van Maynard te evenaren, wanneer die ziedend iemand ter verantwoording roept. Iemand die doet alsof hij de onschuld zelve is als hij betrapt wordt op een leugen.
Mooi vinden wij vooral Descending dat begint en eindigt met het ontspannende geluid van de zee. Zachtjes uitademend zingt een achteroverleunende MJK je achteloos nog eens de wereld van Tool-2019 in. Met het ouder worden lijkt er duidelijk meer ruimte gekomen voor contemplatie. Even verderop, na een sterk ritmisch middenstuk met uitgebreide percussie, zingt hij smekend “One drive; to stay alive”. De prachtige zanglijn gaat over in een machtige gitaarpartij: etherisch, repetitief, hypnotiserend …..
In Pneuma is opnieuw veel ruimte voor percussie en het van Adam Jones gekende gitaargeluid. Hoewel dreigend lijkt er vooral in de zang meer licht te zitten, zeker wanneer Maynard de luisteraar op het hart drukt dat we allemaal geboren zijn vanuit één adem. De song klinkt heel open en warm en kent een lang meditatief middenstuk met een rustige baspartij van Justin Chancellor. Wanneer de gitaar eindelijk komt, voelt deze als een bevrijding, zeker wanneer de heftige riff zich in volle hevigheid doet voelen.
Invincible heeft in de zanglijnen wel wat weg van A Perfect Circle. Ikzelf moest in ieder geval even aan Weak And Powerless van die (of eigenlijk: een) andere band van Keenan denken. Ook hier veel emotie dus. Na het eerste couplet bloeit het nummer open met gloedvolle gitaargeluiden die het kippenvel op de armen zetten, zeker met de pleitende zang van Maynard eroverheen. Maar mooie dingen duren nooit lang natuurlijk, dus perst Jones er maar eens een gitaarsolo uit die eerder klinkt een dierlijke uitroep, schurend, gillend en bovenal vervreemdend en vernieuwend. Aan het einde van het nummer wordt nog even collectief aangezet voor een pakkend slot waarin de zanger van dienst nog even los mag gaan.
In Culling Voices kiest men opnieuw voor een rustig begin. Een korzelig “Don’t you dare point that at me!” is echter de aanzet voor een heerlijk agressieve uitbarsting van gitaren. Hier horen we ook hoe Keenan klinkt als hij een grens stelt. De man blijkt nog meer dan genoeg vuur in zich te hebben. Net als de muzikanten die doorstampen en steeds verder zoeken om je uiteindelijk mee te slepen naar hun muzikale wereld.
Litanie Contre La peur, dat zich min of meer laat vertalen als smeekbede tegen de angst (alweer die angst!), Legion Inoculant en Mocking Beat kunnen worden gestreamd maar staan niet op de cd. Wel zit er bij de cd een downloadcode waarmee je alle tracks inclusief de drie laatstgenoemde kunt binnen hengelen. Het zijn drie relatief korte sfeerstukken die als intermezzo respectievelijk als outro dienen. Chocolate Chip Trip dat wel op de cd staat houdt het midden tussen een dergelijk sfeerstuk en een echte song. Over repeterende (en eerlijk gezegd ook irriterende) elektronische geluiden legt drummer Danny Carey een drumsolo neer. Imposant, maar niet per se iets om voor je lol heel vaak naar te luisteren.
De plaat is inmiddels te streamen en overigens te verkrijgen in een mooi luxe cd-pakket, met daarbij dus die downloadcard. Het artwork van het (in Europa prijzige) pakket is verbluffend met een hoes waarop de inmiddels bekende ogen de hoofdrol hebben en een mooi vormgegeven boekje met teksten. Meest bijzondere is echter het (oplaadbare) beeldschermpje dat is ingebouwd. Zodra je het cd-doosje hebt geopend begint daarop aanvullend beeld- en geluidsmateriaal te spelen. Ook qua artwork lijkt Tool dan ook onverminderd voorop te willen blijven lopen.
Desondanks is Fear Inoculum niet een plaat geworden die alleen afstandelijke bewondering afdwingt voor de technische kunde (van de band en van de vormgever) waarmee alles gemaakt is. Intelligentie en gevoel, maar ook techniek en melodie komen hier perfect samen in een meeslepend werkstuk van een band die onverminderd actueel en urgent klinkt.
Score:
94/100
Label:
RCA Records, 2019
Tracklisting:
- Fear Inoculum
- Pneuma
- Litanie Contre La Peur (alleen download)
- Invincible
- Legion Inoculant (alleen download)
- Descending
- Culling Voices
- Chocolate Chip Trip
- 7empest
- Mockingbeat (alleen download)
Line-up:
- Maynard James Keenan – Vocalen
- Adam Jones – Gitaar
- Justin Chancellor – Basgitaar
- Danny Carey – Drums, percussie
Links: