Er zijn zo van die zekerheden in het leven. Dat Nile een keiharde, ongemeen brute band is bijvoorbeeld, doch zonder ooit afstompend te worden. En dat het brein achter deze band, Karl Sanders, een diepgaande fascinatie heeft voor de Egyptische beschaving en andere antieke, Midden-Oosterse culturen. Het is die aparte insteek die Nile zijn unieke geluid geeft, die ervoor zorgt dat de muziek context krijgt en dat de band zich kan onderscheiden in dat massale aanbod van loodzware deathmetalbands. De creativiteit van de man is grenzeloos en dus is zelfs het muzikale universum van Nile voor hem te klein. Daarom richtte hij in 2004 zijn eigen solo-project op: Karl Sanders. Dit project brengt Oosterse ambient muziek met typische instrumenten uit die regio. Het concept van Karl Sanders is opgebouwd rond de Saurian-trilogie, waarvan we nu dus het derde en laatste deel te horen krijgen.
Saurian Meditation, Saurian Exorcisms, Saurian Apocalypse. De cirkel is eindelijk rond, de driehoek is gesloten: dit is de derde van het drieluik. Het aanbreken van de Dag des Oordeels voor deze reeks van albums en het einde van Karl Sanders’ persoonlijke reis doorheen eeuwenoude mythologieën en lang geleden vergane beschavingen. Deze reis begon dus in 2004 met Saurian Meditation, gevolgd door Saurian Exorcisms in 2009. Op beide albums kreeg je een mix van Midden-Oosterse muziek en sfeergeluiden te horen, op het eerste gehoor te vergelijken met de tussenstukken die we kennen van de Nile-albums. Maar de Saurian-serie is echt véél meer dan dat en mag je zeker niet beschouwen als een compilatie van sfeerstukjes die de Nile-albums niet hebben gehaald. Karl Sanders vertelt zijn eigen verhaal en ondanks de stilistische gelijkenissen staat dit helemaal los van Nile. Zuiver thematisch gaat Karl Sanders ook verder dan Egypte: er zijn namelijk ook heel wat verwijzingen naar Mesopotamische (Sumerische, Assyrische, Babylonische) beschavingen.
Om dat unieke “Egyptische” geluid te bekomen, heeft Karl Sanders het zichzelf niet makkelijk gemaakt. Hij bespeelt op elk Saurian-album namelijk helemaal zelf de meeste van de gebruikte instrumenten: de Turkse luit (bağlama of saz), Egyptische sistrum (een eeuwenoud percussie-instrument, geassocieerd met Anubis, de God van de Zielen en de Doden), Dumbek (vaastrommel), glissentar (11-snarige gitaar) en gong. Een heel scala aan “exotische” geluiden dus. Elk album is dan ook meer dan een verzameling muziek: het is een onderdompeling in een andere cultuur en een andere tijd. De percussie is in handen van ex-Nile-drummer Pete Hammoura en naast Karl Sanders zelf zorgt Mike Breazeale voor de uiteenlopende vocale prestaties, iets wat hij op verschillende Nile-albums ook al heeft gedaan. Ondanks de gelijklopende instrumentatie zijn er toch verschillen tussen de eerste twee albums. Zo is Saurian Exorcisms duidelijk de donkerste van de twee, zowel op vlak van algemene sfeer als van instrumentgebruik (epischer, zwaarder, lager, pakkender).
Saurian Apocalypse vertelt het (fictieve) verhaal van Dr. Eduardo Lucciani: één van de weinige overlevenden van de zelfvernietiging van de mensheid. Nadat hij de gewelddadige verschrikkingen van de Saurische Meesters heeft ontdekt, glijdt hij af naar krankzinnigheid… Zuiver op basis van de algemene sfeer beschrijft dit album eerder de setting van dit verhaal en de overpeinzingen, angsten en waanzin van het hoofdrolpersonage en minder de gruwelen van de apocalyps zelf. Net om die reden klinkt Saurian Apocalypse nog wat ernstiger en diepgaander dan zijn voorganger. Er is hier meer tijd voor reflectie en minder voor zuivere esthetiek. De (schijnbare) lichtvoetigheid van Saurian Meditation ontbreekt hier dan ook volledig. Daarnaast is deze derde ook een stuk gedurfder, experimenteler in zekere zin, en daarom zeker niet altijd makkelijk om te bevatten en te consumeren. Maar Saurian Apocalypse is vooral heel wispelturig: het wisselt continu tussen serene reflectie, descriptieve sfeerschepping, boosaardige dreiging, opzwepend ritualisme en – slechts met mondjesmaat – groots opgezet bombast.
Uiteindelijk is de essentie van het album duidelijk: de mensheid heeft zijn vervaldatum met veel arrogantie en nietsontziend antropocentrisme eindelijk bereikt en staat nu voor zijn einde. The Sun Has Set on the Age of Man. Bij de start van het album worden de lijnen uitgezet, zowel qua sfeer, qua verhaal als qua instrumentatie. Het zijn diep resonerende fluiten en dwingende percussie die ons onmiddellijk terug in de tijd en ver weg naar het oosten catapulteren, maar er is ook een onderliggende lage toon van dreiging te horen, die toch een niet mis te verstane boodschap overbrengt: dit is geen documentaire over het oude Egypte, dit is een verhaal vol gruwel en duisternis. Op vlak van geluid zijn er best wel wat stappen vooruit gezet. Alles klinkt voller, krachtiger en scherper dan op Saurian Exorcisms en alle instrumenten zijn individueel netjes herkenbaar. Het feit dat Karl Sanders zélf voor de productie heeft gezorgd, heeft tot gevolg dat je nu precies hoort hoe hij de muziek zelf heeft bedoeld. Wat daarnaast vooral opvalt, is dat er vaak heel wat instrumenten tegelijkertijd worden gebruikt, waardoor de muziek onmiddellijk zeer overweldigend wordt. Elk instrument heeft ook zijn eigen gevoelsmatige inbreng: het ritme van de dumbek, het rituele aspect van de sistrum-ringetjes, het zwoele, rustgevende geluid van de fluiten… Uiteindelijk komt het nummer pas helemaal tot leven wanneer de gitaar en de Turkse bağlama in dialoog gaan. Soms is het sereen, soms is het wat jazzy en soms lijken er metalriffs gebruikt te worden op akoestische gitaar. Het is apart, het is boeiend, het is uniek.
Neem nu The Disembodied Yet Slither Among Us. Het nummer kabbelt gestaag voort in een trage cadans, die regelmatig onderbroken wordt, met heel veel herhaling in het eenvoudige gitaarthema en in feite gestoeld op slechts een beperkt aantal instrumenten: gitaar, bağlama, sistrum, dumbek. Puur muzikaal is het rust, maar gevoelsmatig is het constante spanning. Het barst niet los, maar glibbert stapvoets verder. Hypnotizerend. Het klinkt allemaal heel puur en eenvoudig, maar de wisselwerking tussen de verschillende instrumenten is gewoon perfect en daarin ligt toch de kracht van Karl Sanders’ soloproject. Met “perfect” bedoel ik hier zeker niet gelijklopend, maar wel aanvullend, want de verschillende onderdelen lopen heel vaak over verschillende sporen.
Wie wat meer pit had verwacht, krijgt hierna waar hij op had gehoopt. The Evil Inherent in us All is een opzwepend, hitsig nummer waarop Midden-Oosterse zang en andere stemvoortbrengsels een belangrijk nieuw element vormen. Opnieuw heb je hier het gevoel dat er op de akoestische gitaar soms zuivere metalriffs worden gespeeld. Dat geeft het nummer sowieso al wat meer karakter. Opnieuw hoor je hier ook heel duidelijk hoe de stem, de percussie en de snaarinstrumenten hun eigen zin doen, individualistisch zijn, maar zonder uit de toon te vallen. Het geheel is de som van de onderdelen. De ritmes en de snaarthema’s zijn prikkelend, virtuoos en groovy, iets wat je niet direct verwacht op een ambient album dat uit duizend-en-één-nacht lijkt te komen…
Terwijl de hoofdmoot van Nada Zaag opnieuw gestoeld is op een langzame, zwoele cadans, wordt de sfeer gaandeweg grimmiger en harder. Tot tweemaal toe wordt het nummer onderbroken door een luide klap. Er is een duidelijke discrepantie tussen die nerveuze, zichzelf herhalende cadans (op het einde met bombastische synths op de achtergrond) en de dromerige, zweverige tussenstukjes die vooral een gevoel van ruimte en transcendentie uitzenden. Het is nu al duidelijk dat Saurian Apocalypse geen continuïteit of coherentie nastreeft, maar eerder chaos en ontluistering.
An Altered Saurian Theta State is, zonder metal te zijn, het meest metal nummer van het hele album, en dit vooral door het gebruik van “normale” drums (uitgevoerd door George Kollias zelf). Daarnaast is vooral de Oud (Midden-Oosterse luit)-solo (door Mustafa Stefan Dill) hier een hoogtepunt. En zo heeft eigenlijk elk nummer zijn eigen identiteit en eigen inbreng in het geheel. Nihil Emplexus doet dat vooral met spokende, monumentale koorzang en het (enige) gebruik van piano. Prachtig hoe alles hier mooi samenkomt: koor, piano, gitaar, percussie. Toch een esthetisch hoogtepuntje op dit album.
De meeste nummers zijn in essentie traag, repetitief en vrij rustig, maar op Divergence: The Long Awaited Third Primordial Ascension ontbindt Saurian Apocalypse toch even kort zijn duivels. Eventjes een korte crescendo en een daaropvolgende filmische explosie van bombast: even indrukwekkend als onverwacht! Tweede kippenvelmoment: een elektrische gitaar scheurt plots overal doorheen, met heel veel distortie. Heel toepasselijk sluit deze track af met een luide, imposante knal. Dit nummer verlegt de grenzen van wat we gewoon zijn van het Karl Sanders project en net die gedurfde, dynamische aanpak zorgt ervoor dat deze derde ook veruit de meest geslaagde van de drie is geworden.
Na het serene, gracieus reflectieve Mask of Immutable Self Delusion, sluit Saurian Apocalypse af met het tien minuten durende No Creature More Deserving of Cataclysmic Annihilation. Een waardige afsluiter van een sterk album, en een waardige afsluiter van de volledige trilogie. De stilistische grenzen van Karl Sanders waren al gebarsten op Divergence: The Long Awaited Third Primordial Ascension en dit laatste nummer doet daar nog een schepje bovenop. Het is in feite de perfecte synthese van Saurian Apocalypse: het heeft vredige gitaarsolomomentjes, maar bouwt ook op fenomenale wijze op tot een verschrikkelijke uitbarsting met furieuze strijkers, zware koperblazers, monumentale drums, veel bombast, rollende lawines en menselijk gegil. Als filmmuziek, geschreven voor het einde der tijden. De stem van Dr. Eduardo Lucciani, trillend van angst, emotie en zelfinzicht, beschrijft vervolgens de apocalyps zoals hij die zelf beleeft. “Death will be a mercy”. Een pakkend einde.
Karl Sanders is geen Nile. Karl Sanders is een uniek project met unieke muziek: een compositorisch hoogstandje dat de dreiging van de dood en de ondergang projecteert in een Midden-Oosters kader, uitgevoerd met origineel Oosterse instrumenten. Karl Sanders bewandelt hier niet het makkelijke pad, maar kiest voor zijn eigen, persoonlijke aanpak. Ja, de filmische, monumentale momenten zijn indrukwekkend en klinken als hoogtepunten, maar daarin ligt niet de essentie van Karl Sanders. Het is eerder een onderdompeling in een andere tijd en in andere culturen, maar met een eigen verhaal. Wie daar interesse in heeft, of wie wel eens wil horen hoe je met authentieke, Oosterse instrumenten toch de hel kan creëren, die moet de hele reeks maar eens beluisteren. Al is Saurian Apocalypse zonder enige twijfel hiervan het hoogtepunt.
Score:
87/100
Label:
Napalm Records, 2022
Tracklisting:
- The Sun Has Set on the Age of Man
- The Disembodied Yet Slither Among Us
- The Evil Inherent in us All
- Skull Fuck Ritual (Skull Breach Edition)
- Nada Zaag
- An Altered Saurian Theta State
- Nihil Emplexus
- Divergence: The Long Awaited Third Primordial Ascension
- Mask of Immutable Self Delusion
- No Creature More Deserving of Cataclysmic Annihilation
Line-up:
- Karl Sanders – Snaar- en andere instrumenten
- Pete Hammoura – Percussie, drums
- Mike Breazeale – Stem
Links: