Er zijn maar weinig bands die hun werk baseren op een boek dat door een lid van diezelfde band is geschreven. Sterker nog, ik ken er slechts één. Toen ik Grey Aura in 2019 op Roadburn Festival had gezien, besloot ik zanger/multi-instrumentalist Ruben Wijlacker’s boek De Protodood in Zwarte Haren aan te schaffen. Deze Utrechtse band heeft recentelijk een nieuw album uitgebracht. Het album draagt de naam Zwart Vierkant, naar een schilderij van Malevitsj dat een belangrijke rol in het boek vervult. Op het album staan veel nummers met dezelfde titels die ook op voorgaand werk 1: Gelige, Traumatische Zielsverrukking en 2: De Bezwijkende Deugd te horen zijn. Het betreft echter forse herschrijvingen, of geheel nieuwe nummers.
Het album trapt af met Maria Segovia. Dit is de naam van het buurmeisje waarop hoofdpersoon Pedro zijn lusten botviert in een waas van lust, angst en agressie. Dit komt in het nummer goed naar voren door de combinatie van overdonderende blastbeats, schelle riffs en het huiverig maar bezeten stemgebruik van Ruben Wijlackers. Het eerste deel van het verhaal speelt zich af in Spanje. Een subtiele verwijzing hiernaar horen we aan de castagnetten en de trompetten die op sommige momenten worden gebruikt. Door het aanhoudend denderen van de drum bekruipt je een gevoel van naderende waanzin en gejaagdheid. Pedro’s gedachten (en gedachtenkronkels) die je in het verhaal volgt, springen soms van de ene emotie in de andere. Deze constante aaneenschakeling van hersenspinsels komt terug in de vorm van tempowisselingen die elkaar steeds sneller opvolgen. En als de sluier van het verstand voorgoed dreigt te vallen, dan klinken kort de castagnetten en de Spaanse gitaar.
In het daaropvolgende Rookslierten en Flessen wordt er wat meer de beuk in gegooid. De combinatie van het gitaar- en baswerk op het begin van het nummer deden me een beetje denken aan iets wat je ook zou kunnen verwachten van Laster. De sfeer van waanzinnige bedwelming die het nummer oproept, vormt een mooie opmars naar Het Schuimspoor van de Ramp, wat (volgens mij) gaat over de traumatische voorgeschiedenis van Pedro en de invloed die dit heeft op zijn psyche en de manier waarop hij in het leven staat. Wederom voeren in het begin heftige blastbeats en haast hysterisch geschreeuw de boventoon. Deze worden na enige tijd overgenomen door een wat rustiger, gesproken intermezzo. Hoewel ik meestal geen fan ben van de stemmodificatie die wordt toegepast, is het hier goed op zijn plaats om het begin van het geestelijke ontbindingsproces van Pedro te onderstrepen. Op het einde hoor je een gitaar die zo op een surf-covers album van stierenvechtersmuziek zou kunnen staan. Een prima toevoeging aan dit al tamelijk experimentele werk.
Het vierde nummer El Greco in Toledo gaat over het moment waarin Pedro voor het eerst in hoge vervoering wordt gebracht door het aanschouwen van een kunstwerk. In Toledo ziet hij namelijk het werk De Ontkleding van Jezus Christus van El Greco. Hierna raakt hij geobsedeerd door het bereiken van de absolute abstractie, het ontkleden van de werkelijkheid. In het nummer horen we wederom afwisselingen van gesproken stukken, geschreeuw, blastbeats en muzikale intermezzo’s. Tegen het einde van de track wordt er wederom wat nieuws in de mix gegooid. Deze keer horen we de melancholische klanken van een aantal koperblazers.
De spookachtige wals met de daaropvolgende jazzinvloeden in Parijs is een Portaal is een welkome afwisseling op al het gitaargeweld dat eraan vooraf is gegaan. In De Onnoemelijke Verleidelijkheid van de Bezwijkende Deugd gaan de heren er echter weer met gestrekt been in. De overdonderende kakofonie van geluid deed me een beetje denken aan het oudere werk van Urfaust. Wederom staan de interne dialoog en het geestelijke verval van Pedro centraal. Passie en waanzin gaan hand in hand. Door de dramatische en theatrale presentatie van dit nummer (en eigenlijk van het hele album) zou je haast kunnen spreken van kleinkunst. Hierbij moet ik wel onderstrepen dat deze muzikale categorie niet voor iedereen is weggelegd. En als ik eerlijk ben, moest ik er zelf ook wel even aan wennen. Het is echter de moeite waard om er even voor te gaan zitten. Je kunt je daarentegen afvragen of de gemiddelde mens de tijd wil nemen om het gepresenteerde werk met het boek in de hand te duiden.
Het album sluit af met Sierlijke Schaduwmond. Een sfeervol nummer dat wederom de liefkozing en de intimiteit overspoelt met golven van agressieve zinsverbijstering. Het is een meeslepend stuk dat een goede voorbode vormt van alles wat er in het verhaal nog gaat komen. Dit is een mogelijke voedingsbodem voor toekomstige albums. De vertellingen over de geestelijke teloorgang van Pedro zijn immers nog verre van compleet.
Grey Aura presenteert hier een prima album. Hoewel het niet gemakkelijk verteerbaar is, kan de liefhebber er veel uithalen. Er wordt veel geëxperimenteerd waardoor het album gedurende de hele speelduur blijft boeien. Ik ben benieuwd of de rest van De Protodood in Zwarte Haren ook op deze manier zal worden behandeld.
Score:
85/100
Label:
Onism Productions, 2021
Tracklisting:
- Maria Segovia
- Rookslierten, Flessen
- Het Schuimspoor Van De Ramp
- El Greco In Toledo
- Parijs Is Een Portaal
- De Onnoemelijke Verleidelijkheid Van De Bezwijkende Deugd
- Sierlijke Schaduwmond
Line-up:
- Ruben Wijlacker – Vocalen, gitaar, basgitaar, percussie, effecten, concept
- Tjebbe Broek – Gitaar, basgitaar, percussie, effecten, concept
- Bas van der Perk – Drums
Links: