Het mag ondertussen geen geheim meer zijn dat black metal zich goed weet te vermengen met elektronica. De combinatie van (meestal) atmosferische black met pompende industrial beats of spacy soundscapes heeft al meermaals tot uitstekende muziek geleid. Wegens de veelzijdigheid van deze symbiotische cross-overprojecten is het echter onmogelijk om ze onder één noemer te gaan catalogeren. Doorheen de jaren heeft zich namelijk een volledig spectrum aan uiteenlopende maar steeds interessante projecten ontplooid, gaande van kosmische black metal met hypnotiserende, elektronische ambientpatronen (Darkspace, Bezmir), over uptempo industrial black metal (Mysticum, Aborym, Blacklodge, Borgne…) tot elektronische muziek met blackmetalinvloeden (GosT). Stuk voor stuk topacts die de genregrenzen hebben geherdefinieerd en het genre zelf tegelijkertijd naar een hoger niveau hebben getild.
Met zijn debuutalbum Desontstijging mengde het Belgische Druon Antigon zich vier jaar geleden in de kosmische blackmetaldebatten, en hoe! De elektronica, donker, zwaar en dreigend, werd hier veelal subtiel (en af en toe ook eens compleet ‘in-your-face’) vermengd met kosmisch-atmosferische (post-)(doom-)black metal, industriële beats en iets wat “glitch elektronica” heet. Uit deze wisselwerking ontsproot een sfeervol, mystiek-transcendent vierluik dat liefhebbers van Darkspace en Borgne zeker niet onberoerd liet/zal laten. Experimenteel en unheimisch was dit zeker, maar de toch initieel wat onwennig aanvoelende combinatie van black metal en techno/dance-vibes was dusdanig stijlvol uitgebalanceerd dat het perfect bleek te werken.
Vier jaar later is Lennart Janssen, het brein achter Druon Antigon en tevens mede-bezieler van het avant-garde blackmetalvehikel Thermohaline, terug met de opvolger van Desontstijging: Het Donkere Volmaakte Al. Ik las initieel AI (met een i) in plaats van Al (met een L), maar misschien passen beide opties wel bij deze muziek. Volgens het korte promotekstje is Het Donkere Volmaakte Al een reflectie van alles wat zich buiten de existentiële waarheid van het menselijke bestaan bevindt: “een perfect en onveranderlijk systeem waarin de mensheid slechts een toevallige verstekeling is. Een raderwerk waarvan de werking en oorsprong nog steeds vooral voer voor speculatie zijn. Hic sunt dracones.” Deze laatste quote (“Hier leven draken”) verwijst naar alle gevaarlijke, onontdekte territoria op oude zeevaarderskaarten; een soort waarschuwing voor je je als luisteraar in het onbekende stort.
Zo’n waarschuwing is zeker geen overbodige luxe, want Het Donkere Volmaakte Al is een uitdaging voor de luisteraar. Zelfs wie heeft genoten van Desontstijging zal niet a priori fan zijn van dit nieuwe werk. Daarvoor is luisterarbeid nodig, want het nieuwe album is ook nog eens een groeiplaat die zijn geheimen niet prijsgeeft na één-twee luisterbeurten. De ingrediënten zijn gelijk gebleven, maar de aanpak is toch enigszins anders.
Het eerste dat opvalt is de prominentere rol van de vocalen op Het Donkere Volmaakte Al, zeker in vergelijking met het debuutalbum, waar het vocale aspect iets minder op de voorgrond trad. Wel wordt hier opnieuw ongeveer hetzelfde stemtimbre gehanteerd: een hese, schreeuwerige en in mijn beleving wat opdringerige post-blackmetalkreet die ik (opnieuw persoonlijk) maar met veel moeite kan appreciëren. Deze specifieke stijl zou een expressie van getormenteerd leed moeten belichamen, maar ik vind dat het vooral heel erg eentonig en eendimensionaal klinkt. Ik kan er geen liefde voor opbrengen; het haalt mij uit mijn comfortzone (en laat net dat de bedoeling zijn waarschijnlijk) en dan wordt het toch weer een stuk moeilijker om van deze muziek te genieten. Zoals ik al zei: dit is een uitdaging.
Een nieuwigheid op dit album is de toevoeging van cleane zang, zij het slechts met mondjesmaat (Midas, Offer, maar vooral Collapsing Black). Het had iets meer mogen zijn, want het zorgt voor een aangename afwisseling van dat vermoeiende, sonische schreeuwoffensief. Deze zang ligt ook aangenaam in het gehoor en is dus zeker een element waar Lennart Janssen in de toekomst mee aan de slag kan. Trouwens: alle lyrics zijn in het Nederlands. Makkelijk voor wie wil meeschreeuwen…
Tweede observatie: op Desontstijging stond de elektronica voornamelijk in functie van de algemene sfeer van de muziek en had deze een eerder ondersteunende rol in het geheel (met hier en daar een korte hoofdrol). Dat evenwicht is op Het Donkere Volmaakte Al toch behoorlijk gekanteld. De beats en bliepjes (als ik het zo oneerbiedig mag benoemen) krijgen de ruimte om een eigen leven te gaan leiden en op het voorfront te treden. Als je de wisselwerking met het blackmetalgedeelte analyseert, dan lijkt het op dit album vaker (alleszins in vergelijking met Desontstijging dan) om alternatie te gaan dan om een synergie. De twee elementen wisselen elkaar op de eerste nummers regelmatig af, terwijl de kracht van Druon Antigon toch eerder in de gelijktijdige combinatie van de twee ligt. Het gevolg hiervan is een stijlverschuiving weg van de verpletterende, overweldigende, kosmische droomwerelden van Desontstijging. Minder kippenvelmomenten dus. Spoiler alert: dit geldt niet voor alle nummers op dit album, want met name op de allerlaatste track komt die heerlijke symbiose weer helemaal terug.
Daarvoor in de plaats krijgen we dan wel weer meer melodie in het elektronische compartiment cadeau. Niet dat het op Desontstijging aan melodie ontbrak, maar aangezien de elektronica nu wat meer op zichzelf staat, doet haar melodie dat op Het Donkere Volmaakte Al ook. De doorheen de doom/black metal verweven Intelligent Dance Music van Desontstijging klinkt op het nieuwe album dan ook eerder als spacy Electronic Body Music, en dat geeft de muziek dan toch weer een ander gevoel mee. Niet “meer” of “minder” gevoel, maar gewoon anders. Ja, ik mis de transcendente, hypnotiserende “trippy” uitstapjes doorheen het muzikale universum van Desontstijging, maar de dansbare EBM-sequenties op bijvoorbeeld De Doler zijn ook zeker de moeite waard (voor de liefhebber) en worden uiteindelijk toch weer even verstrengeld met de gitaren en drums van Druon Antigons atmosferische blackmetalkeerzijde.
Derde observatie: de black metal op Het Donkere Volmaakte Al is veel scherper, harder en meedogenlozer dan op het debuutalbum, waardoor je veel minder in een droomwereld lijkt rond te lopen en meer aangemoedigd wordt om actiever te luisteren/deel te nemen aan de muziek. De keerzijde van de medaille is dat deze aanpak, in combinatie met de jachtige vocalen, moeilijk vol te houden is. De bruuske en brute manier waarop het openingsnummer start, valt dan ook behoorlijk zwaar op de maag.
Vierde en laatste algemene observatie: de productie volgt deze hardere aanpak opvallend genoeg niet. Het geluid is helderder, gladder en lichter dan op het debuutalbum. Uiteraard is dat noodzakelijk voor de nieuwe rol die de elektronica hier krijgt, maar de black metal verliest hierdoor wel wat van zijn kracht en diepgang vind ik.
Voor het betere depressieve blackwerk moet je dan weer bij Offer zijn, dat veel minder leunt op de elektrodeuntjes, maar die elektronica incorporeert in een traag voortkruipend, troosteloos verhaal over menselijke trots en zinloze dood, dat past bij een grijze, kille winterdag. Het is op zich een eerder onopvallend nummer, vooral omdat het zich zo passief en neerslachtig uitspreidt, maar als je je echt eens veel te vrolijk voelt is dit wel het ideale tegengif. Grauw.
Eigenlijk wordt Het Donkere Volmaakte Al pas écht interessant vanaf All Paths Lead Inwards, waarin de onvoorspelbare kosmische waanzin van Desontstijging deels terugkeert. Bij aanvang zou je eerder zeggen: All Paths Lead Doomwards, maar al snel keert Lennart Janssen terug naar het beproefde recept van de eerste nummers. Gelukkig (want zoals gezegd is deze stijl nogal vermoeiend voor de oren) wisselt het nummer regelmatig van stijl en intenties. Eerst volgt een passage met een vurige, Scandinavisch aanvoelende riff, waarna je als het ware wordt ondergedompeld in de mistige kalmte van de diepe ruimte. Het middenstuk is een elektronische ruimtereis door nevelige planetaire nevels, waarna het nummer dan tot zijn centrale riff-thema komt, dat de dragende zuil vormt voor de blackmetalconstructie die daarop volgt. Dit thema wordt verder mooi ontwikkeld en uitgebreid, tot het uiteindelijk uitdooft.
Het album eindigt met verandering. Geen einde, enkel verandering. Geen Begin Noch Einde, Enkel Verandering. Bij de start van deze laatste track zou je nog het gevoel kunnen hebben dat dit om een lang uitgesponnen outro gaat, gezien de trage, mysterieuze, spacy, nevelige opbouw met een weifelende keyboardinbreng. Even de bloeddruk en adrenalinelevels helemaal tot rust brengen na de sonische aanval van Collapsing Black, om dan overdonderd te worden door de meest heerlijke kosmische atmosferische black metal die ik al in lang heb gehoord. Het ligt allemaal perfect in het gehoor en lijkt zich zo soepel op te bouwen en te ontwikkelen dat het lijkt alsof dit in één geniale opflakkering is uitgeschreven. Majestueus, donker en vol gevoel. Wow!
Het Donkere Volmaakte Al is donker maar niet volmaakt, al zou het heel goed mogelijk zijn dat ik daar over tien luistersessies helemaal anders over denk. Of uw recensent van dienst is niet volmaakt; dat lijkt iets meer voor de hand liggend. De start van het album kon me eerlijk gezegd niet helemaal bekoren, maar de tweede helft haalt wel weer het niveau van Desontstijging, zij het dan in een andere gedaante. Collapsing Black en Geen Begin Noch Einde, Enkel Verandering zijn voor mij zonder meer de hoogtepunten, maar wie met de schreeuwvocalen en post-blackaanpak overweg kan, zou in Midas mogelijks een r(a)uwe parel kunnen ontdekken.
Ik vind het bijzonder moeilijk om dit album van een cijfer te voorzien. Puur technisch is dit gewoon top en ik ben er van overtuigd dat de score ook met elke luisterbeurt enkele puntjes opschuift in de juiste richting. Vooral de laatste nummers zijn werkelijk verbluffend en voor de meer doorwinterde liefhebber van post-black zullen de eerste nummers dat ook zijn. Ik zet dus even mijn totaal subjectieve afkeer van de vocalen opzij en voorzie mijn landgenoot van een welverdiende topscore. Het Donkere Volmaakte Al is een uitdaging voor de luisteraar, maar wel één die veel voldoening brengt als je er tenminste voldoende tijd en energie in investeert.
Score:
90/100
Label:
Consouling Sounds , 2024
Tracklisting:
- De Doler
- Midas
- Offer
- All Paths Lead Inwards
- Collapsing Black
- Geen Begin Noch Einde, Enkel Verandering
Line-up:
- Lennart Janssen – Alles
Links: