Interview met Devin Townsend
Op mijn lijst met mensen die ik graag nog eens zou interviewen stond eerder dit jaar Devin Townsend nog met afstand bovenaan. En in april 2011, voordat het krankzinnige Deconstruction en het kalme, bedaarde Ghost de massa’s bereikten, kreeg ik de kans om de twee albums alvast te horen en Townsend zelf een half uur te spreken, in het American Hotel aan het Amsterdamse Leidseplein. De keuze was snel gemaakt.
De man verhaalde met veel gebruik van you know’s en like’s, veel half afgemaakte zinnen en spontane ingevingen van betere verwoordingen. Op enkele momenten was er zodanig geen kaas van te maken dat ik de uitspraken zo letterlijk mogelijk vertaald heb. In die gevallen heb ik (letterlijk vertaald) achter het stuk tekst genoteerd.
Hoe bevalt het in Nederland?
Ik hou van Nederland, man. Er is een aardig percentage Nederlands van de Canadese bevolking. Veel van de vrienden waar ik mee opgroeide waren Nederlands. Ik voel me zeker verbonden met het soort karakter.
Ryan (Van Poederooyen, red.) is Nederlands toch?
Ja, klopt. (hoewel hij in Canada geboren is, wellicht kwamen zijn ouders uit Nederland, maar daarover is weinig bekend, red.)
Die heb je daar ontmoet?
Nee, nee. Die ken ik pas een paar jaar. Ik had in mijn jeugd wel een vriend die Devin heette waar ik veel tijd mee heb doorgebracht in mijn tienerjaren. Zijn hele familie kwam uit Nederland. Ik ben er erg bekend mee.
Als ik je live zie, ben je net zo goed entertainer/grappenmaker als muzikant. Heb je nooit overwogen om komediant of iets dergelijks te worden?
Nee, dat zou niet echt iets voor mij zijn. Ik hou er wel van om mensen te laten lachen, dat is gewoon leuk. Om eerlijk te zijn, de hoeveelheid werk die ik mijn muziek steek is behoorlijk serieus. Daar stop ik soms wel elementen van humor in, maar wanneer je live speelt en er zit geen soort lichtzinnigheid in je show, dan is er de mogelijkheid dat het publiek denkt dat het te serieus genomen wordt. Ik denk dat wie ik op het podium ben, dat ik dat gewoon zelf ben. Een overdreven versie van mezelf, natuurlijk. Het is belangrijk om het een beetje leuk en licht te houden. Het leven kan vaak ondraaglijk duister zijn, en een optreden, denk ik, is juist waar mensen komen die daarvan willen ontsnappen om een goede tijd te hebben.
Ik refereer naar het concert dat ik ongeveer een week na Devin’s eigen optreden in dezelfde zaal zag, van Paradise Lost. Een ver tegenovergestelde van de muziek en presentatie die Townsend brengt.
De muziek is geweldig, absoluut. Voor mij kostte het me een tijdje weg zijn bij muziek om te beseffen dat een van de dingen die ik altijd heb geprobeerd te bereiken met muziek het communiceren met mensen is. En ik denk dat communicatie werkt wanneer er een erkenning van de overeenkomsten is. Dat is waarom/waardoor mensen zich kunnen vinden in muziek, ze hebben een moment waarop het duidelijk wordt, waarop ze denken “ja, dat heb ik ook meegemaakt.” Wat ik een hele tijd heb geprobeerd te zeggen is “wel, ik heb eigenlijk geen flauw idee wat er gaande is”. Maar, hier is een aantal ideeën. En wanneer we op tour zijn, weg van huis, dat is een geweldig leven, zeker, maar niet het makkelijkste leven, dan is het fijn om mensen te zien waar je mee kunt communiceren, één op één, zelfs op het podium. Op dat moment ben je echt muziek aan het communiceren. En al die capriolen op het podium, dat gebruik ik als een soort manier om het scherpe randje eraf te halen. Wanneer je iemand idioot ziet doen, is het makkelijker om te zeggen dat “dat inderdaad een idioot is.” (letterlijk vertaald)
Je hebt ze in je macht, zou je bijna zeggen, niet? Je zegt twee keer “balls” en ze blijven het meebrullen…
Ja, zeker. (lacht) Nou ja, niet echt in mijn macht. Ik commandeer ze niet. Het is gewoon leuk. Gewoon een paar keer “balls” roepen, van “tuurlijk, balls, balls balls.” (lacht)
Waarom speel je de nummers van Ki niet live trouwens?
Ik speel ze wel live, maar meestal in de akoestische setting. Ki betekent erg veel voor me, en we hebben veel sets gedaan met enkel Ki erin. Maar, wat ik erg belangrijk vind, is dat wanneer ik Ki speel, dat de vibe die ik heb geprobeerd te creëren met die plaat ook echt overkomt. Maar wanneer ik het tussen Ziltoid en Addicted instop, wordt het al gauw overschaduwd. En dat vond ik een beetje onwaardig. Maar, ik speel ze zeker live.
Er zit wel een soort jazzy jam in je set. Zou het daar niet bij passen?
Ja, dat zou best een goede plek zijn om het ertussen te stoppen. Goed idee, dank je.
Wanneer je terugkijkt op de vier albums die nu af zijn, hoe kijk je erop terug, is wat je in gedachten had geslaagd?
Ja, zeker. Ik was wel eens bang dat ik halverwege te moe zou worden om ze allemaal mee te geven wat ik er aan mee wilde geven. Deconstruction was werkelijk veel werk. (zucht) Maarja, Ghost ook. En als ik erop terugkijk, Addicted ook, en Ki eigenlijk ook. Ik wilde het niet zo laten zijn dat Ki veel aandacht zou krijgen en Ghost weinig. Ik wilde van ze allemaal het beste maken wat ik er van kon maken op dat moment. Vier echte platen, weet je. Niet zomaar vier half-assed platen. En ik vind het een succes geweest. Het is erg bevredigend om ze alle vier op een rij te luisteren. Dan denk ik echt “yeaah, I’m on, man.”
Veel nummers waren al geschreven voor de release van Ki, toch?
Ja, het meeste denk ik. Nou, misschien niet het meeste. Misschien zestig procent ervan. Allemaal tegelijkertijd geschreven, voor Ki. Meer dan zestig procent van het complete materiaal was geschreven, maar er zat veel tijd tussen de albums en bij veel nummers kreeg ik bedenkingen. Toen heb ik er een paar bijgeschreven, een paar verwijderd. Er was erg veel op het zelfde moment geschreven. Een periode van creatief momentum.
Waarom kwam er niets uit in 2010?
Toen tourde ik. Van januari tot december.
En wie heeft de nieuwe twee platen ingespeeld?
Ryan heeft wat gespeeld voor Deconstruction, maar hoofdzakelijk was Dirk (Verbeuren – o.a. Soilwork, Scarve, Aborted, red.) de drummer voor die plaat. Verder heb ik het meeste eigenlijk zelf gespeeld. Natuurlijk heb je nog wel het Prague Symphonic Orchestra en het Amsterdam Choir, en de vele gastbijdragen van muzikanten van andere bands. Met Ghost had ik Dave (Young, red.), die gitaar in mijn liveband speelt, die met die grote baard, op keyboards, net als op Ki. En Mike, die live de visuals doet, drumt op Ghost. De enige andere gast op Ghost is Kat Epple, waar ik al fan van ben sinds mijn jeugd. Ze speelt de fluiten en dergelijke, meer dan sierlijk genoeg om op het album te horen te zijn.
Deconstruction staat wel vol met gastoptredens he?
Ja. Er zijn enorm veel verschillende muzikanten op te horen, maar ik heb het niet geprobeerd tot een soort focus te maken. Eigenlijk gebaseerd op het idee dat ik trots was ze erop te hebben, maar dat het meer een soort persoonlijke aanmoediging is dan iets wat ik als selling point wil gebruiken.
Ze stonden ook niet vermeld op de promo-sheet…
Awesome.
Maar je kunt ze zeker horen. En hoe was het om met zo’n enorm orkest te werken? Zoiets heb je nooit eerder gedaan, toch?
Oh, nee. Het was te gek man. Een groep veertig- tot zestigjarige professionele orkestmuzikanten zover krijgen nummers over cheeseburgers en masturbatie te zingen.
Ja, dat kon je al zien in de previewfilmpjes. Wat is er eigenlijk zo speciaal aan cheeseburgers?
Het hele idee is dat, in het schema van het verhaal, om een erg lang verhaal erg kort te maken, het ding met mensen en intellectuele masturbatie, dat wanneer je ergens zo erg op focust je niet meer ziet wat het eigenlijk is. En wanneer je ziet wat het is, is het vaak lang niet zo interessant. De cheeseburger is een metafoor voor iets als het zoeken van de betekenis van het leven, waar de persoon in het verhaal (op het album) zo diep op ingaat dat het zo enorm moeilijk wordt, en wanneer hij een stap terug doet hij zich beseft dat het iets stoms is. En dan bedenkt hij dat hij vegetariër is. Het punt van de plaat zou iets moeten zijn als dat het niet belangrijk is om op het moeilijke te focussen, wat ook is waarom Ghost zo simpel is als het is, het is bedoeld als een soort oplossing ervoor. (letterlijk vertaald)
Dat is wat Deconstruction betekent?
Het “uit elkaar halen” ja. Soms haal je dingen uit elkaar tot op het punt waar het nergens meer op slaat, zodat je er niets meer mee kunt. Het is niet meer een cheeseburger, het is water en drugs en geld en alles wat men in de productie ervan stopt. En dat je dan een strap terug doet en “oh my god it’s like, stupid” denkt. Een soort cruel joke is het ergens.
Wat inspireerde je hiertoe?
In mijn eigen leven heb ik zo veel tijd gespendeerd met het proberen te analyseren van mijn eigen creatieve proces dat ik uit het zicht verloor dat… dude, het is maar muziek. Het is leuk. Ik vermaak mezelf graag, en ik hou ook wel van dingen als filosofie, spirituele dingen en zo. Maar uiteindelijk is het, tsja, niet zo belangrijk, eigenlijk. Wat belangrijk is, wel, is dat bijvoorbeeld je bed opgemaakt is, dat je geen asshole bent, enzovoorts. Dat is waar de cheeseburger zo’n beetje voor staat. Als je je te veel bezighoudt met de elementen ergens van vergeet je dat waar je naar kijkt niet altijd zo interessant is als dat je aanvankelijk dacht.
Dat klinkt bekend voor een student filosofie. Ik zou nu zo snel geen voorbeelden kunnen geven maar…
De cheeseburger he. De persoon was ook nog eens vegetariër. Ken je de Mandelbrot set?
Niet bekend, sorry.
Hm, het is een soort wiskundige equatie die geloof ik gecreëerd werd door een persoon die Mandelbrot heette (correct, hoewel de term ‘ontdekt’ misschien beter op zijn plaats is dan ‘gecreëerd’, red.). Het is een soort equatie die resulteert in een soort plaatje met punten, en je kunt oneindig inzoomen op alle elementen ervan. Hoe ver je ook gaat, in welke richting dan ook, deze kleine equatie is oneindigheid. En het idee met de cheeseburger is hetzelfde. Je kunt er oneindig diep op ingaan, analyseren, enzovoorts, maar het wordt dan bijna een soort arrogante intellectuele bezigheid.
En dat wil je niet.
Juist. Echt, maar wat het samenvat is deze kleine equatie. En ik vind het boeiender te focussen op die equatie dan om iets te deconstrueren wat oneindig is. Een soort spinning your wheels, een weg naar waanzin.
De oneindigheid heeft je al eerder geïnspireerd, niet?
Klopt. En dit heeft tot de conclusie van het cheeseburger-idee geleid. Ik was geobsedeerd met het deconstrueren. Tot ik op het punt kwam van de essentie van oneindigheid; dat het oneindig is. Technisch gesproken ga je nergens heen. Uiteindelijk is het een illusie, right? De bezigheid is gezond, denk ik wel, en absoluut essentieel voor menselijke ontwikkeling. Maar om zo te focussen op het analyseren van iets wat onanalyseerbaar is draagt een soort arrogantie met zich mee. Op Addicted had ik het nummer Universe in a Ball. Dat is hetzelfde idee. In wat dan ook voor iets kun je oneindigheid vinden. In wat dan ook voor iets kun je, als je lang genoeg kijkt, je antwoorden wel vinden. Belangrijk voor mij was focussen op wat iets maakt wat het is. Uitzoeken of je het in überhaupt wel interessant vind. En dan verder met je leven.
Ging Strapping Young Lad daar niet over? Worstelen, dingen uitzoeken, zulk soort dingen.
Wel, ik denk dat Strapping Young Lad was een hoop meer gebaseerd op catharsis en nihilisme. Ik was destijds gefascineerd door nihilisme. Bijna zoals de get out of jail for free-card. Een soort zondebok voor het niet aansprakelijk te hoeven zijn. Van “wel, ik kan op intellectuele wijze nihilisme rationaliseren”, weet je, “tot het punt waarop ik mijn weg uit het zijn van een asshole en het maken van fouten kan intellectualiseren.” En toen had ik opeens een kind en een enorme verantwoordelijkheid. En of je de keus gemaakt hebt of niet om de dingen zo te hebben gedaan als je ze hebt gedaan, het kan zijn dat je niet aansprakelijk bent voor het aan de drugs zitten en het drinken op een bepaald moment, maar je hebt wel een keuze gemaakt die je in die richting geleid heeft. Filosofisch gesproken, je weet wel, Nietzsche en zo, het idee van nihilisme of zelfs atheïsme is misschien wel een soort manier om slecht gedrag te rationaliseren. Ik generaliseer niet, ik vertel gewoon over mijn ervaring. Weet je, veel hyperintelligente mensen, veel intelligenter dan ik, komen naar me toe van “hee, ik ben een atheist” of “ik ben een satanist”, “en als een resultaat daarvan is al mijn verantwoordelijkheid enkel voor mijzelf”. Maar dan denk ik, “als je verantwoordelijkheid enkel bij jezelf ligt, dat is wanneer de rotste dingen gebeuren.” Muzikaal en creatief gesproken ben ik denk ik op een punt waarop ik dingen als nihilisme niet meer kan rationaliseren. Maar waar leidt dat me artistiek gesproken? “Wel”, dacht ik, “ik wil er een metafoor van maken.” En nu ben ik op een punt waarop ik eigenlijk helemaal tevreden ben. Ik voel me emotioneel gezond, en waar ik ook ga, het is zonder die bagage van, weet je, het is niet intellectueel superieur om geloof te hebben of intellectueel wijs om lief te doen tegen dieren en zo, en toe had ik zoiets van “oke, ik ben dom.” “Ik ben compleet tevreden met dom zijn om eerlijk te zijn.” En ik ben veel liever dom en niet wreed tegenover dieren dan gigantisch intelligent en mezelf om het wreed zijn tegen mensen of wat dan ook heen aan het te zijn rationaliseren. Maar, opnieuw, het zijn maar hypothesen. Misschien ontmoeten we de volgende keer en dan ben ik van “hee, weet je wat een geweldig idee is? Wreed zijn tegen iedereen.” (letterlijk vertaald)
Er is een filosofische vuistregel dat je bijna geen waanzinnig idee kunt bedenken of er is wel ooit een filosoof geweest die het verdedigd heeft.
Precies. Maar dan shit or get off the pot, weet je. Ik kan zo veel verschillende manieren van denken verdedigen of rationaliseren. Maar het is moeilijk om een standpunt in te nemen (take a Stand) waar ik me goed bij voel en wat ik echt hard kan maken. En dat kon ik niet. Maar ik denk wel dat je goed moet begrijpen wat je van het leven verlangt. En het grootste struikelblok, kwam ik achter, was dat voor de dingen die ik van het leven verlangde, ik soms gewoon mijn intellect moest afsluiten en denken van “Ja, dat is een tegengesteld standpunt dat niet samengaat met dat van mij, maar eerlijk gezegd, wat ik van het leven verlang is dit, dus ik ga dit standpunt moeten innemen, of ik het nou leuk vind of niet.”
Je hebt ook posities zoals het idealisme, dat zegt dat we niet meer dan ideeën zijn.
Ja, een perfecte manier om te rationaliseren dat je niet verder moet met je leven. Van die mensen tegen wie je zegt dat ze verder moeten met hun leven waarop ze dan antwoorden van “maar het gaat alleen maar erger worden…” (wijsneuzerig toontje)
Of het determinisme…
Precies, opnieuw deze oneindige loops. Oke, hier is mijn theorie: 25 procent lot, 25 procent vrije wil, 50 procent shit happens.
(Lacht) Je zou een boek moeten schrijven.
Ja, het heet cheeseburger. Of eigenlijk, Deconstruction. (Lacht)
Maar zou je liever hebben dat luisteraars je teksten zo interpreteren als jij dat hebt bedoeld, of liever dat ze ze op hun eigen manier opvatten?
Zoals ik ze bedoeld heb.
Dus je zou liever niet hebben dat ze denken dat je van cheeseburgers houdt?
Hoe ik het bedoelde was de metafoor… bedoel je hier figuurlijk of letterlijk?
Ja op die manier.
Oh, als mensen het letterlijk interpreteren denken ze waarschijnlijk dat ik gek ben. Maar als een metafoor kan het er prima mee door, denk ik. Maar de enige reden dat ik wil dat mensen me exact zo begrijpen als ik bedoeld heb, hoewel je het toch niet kunt voorkomen, is dat mensen interpretaties maken gebaseerd op hun eigen projecties. Vaak, wanneer de muziek intens of emotioneel uitdagend is, gaan mensen denken dat wat je zegt tegenovergesteld is aan wat je eigenlijk zegt. In het verleden is dat gebeurd, en op een gegeven moment wordt je een boegbeeld voor iets waar je het niet mee eens bent. En zelf heb ik dat geprobeerd te voorkomen, de laatste tijd. Weet je, er zitten duistere stukken tussen, lichte stukken, verwijzingen naar wreedheid en zo, maar het is allemaal om een groter punt te illustreren.
En het idee van Ziltoid? Heeft Ziltoid een metafoor?
Natuurlijk. Met Strapping Young Lad voelde ik dat ik op het punt kwam waarop woede een verdedigingsmechanisme voor me was, terwijl ik helemaal niet van geweld hield. Ik hield niet van wreedheid. Dus als ik mijn personage gewelddadig en wreed zou maken, weet je, een soort humor, en op een manier reflecteerde het elkaar, zodat ik er vanaf zou komen. 
Maar de ironie was, dat het het juist aantrok. En op een gegeven moment vond ik mezelf op de plek van de woordvoerder van iets waar ik absoluut tegen was. Toen ging ik me afvragen hoe het in die richting gegaan was. En het komt dan bijvoorbeeld door het hebben van weinig zelfvertrouwen, en qua muziek en performance is het erg makkelijk alles naar je hoofd te laten stijgen. Als iemand naar je toekomt en je complimenteert… Als je weinig zelfvertrouwen hebt, weet je, over wat ik doe, bijvoorbeeld in mijn middelbare schooltijd praatten er nooit meisjes tegen me, maar zodra je in een band speelt, op het podium staat en wat leuke nummers speelt, gaan er meiden tegen je praten, meiden die je voorbijlopen wanneer ze niet weten dat je in een band speelt, en dan ben je gewoon die grappig uitziende kale kerel in de straat, en mijn hoeveelheid zelfvertrouwen was van “wat, wat moet ik doen om dit zo te houden”, “hoe kan ik zo zijn” en dan kom je erachter dat je je gedraagt op een manier die geheel in strijd is met je eigen persoonlijkheid, slechts omdat je verslaafd (Addicted) bent aan zo’n soort macht of prestige. Waar ik achter kwam toen ik stopte met wiet roken, jaren terug, over wat gepaard gaan met roem, weet je, je bent in je rol slechts een karakter, een personage, je bent het niet zelf. Slechts een projectie van hoe je wil dat mensen je zien. Met Ziltoid scheidde ik die personages. Toen ik mijn haar afknipte, lijmde ik het op de pop. Hij is de enorm onzekere nerd, die aanneemt dat hij de almachtige, alwetende, vierdimensionele, wereldvertrappende… weet je, maar werkelijk is hij een pop. Hij bestaat niet eens. Maar in zijn eigen hoofd is hij zo arrogant dat hij met alles weg kan komen. Want wie gaat er met hem over in discussie? Hij heeft gelijk… Dus hij is een soort projectie van het ding waarvan ik dacht dat ik het werd met Strapping Young Lad. Totdat ik zei dat ik dat niet wilde zijn. Dat ik mijn leven niet wilde doorbrengen met dat masker. En sinds Ziltoid uitkwam, echt, geweldig. Hij kan wegkomen met zo veel dingen die ik niet kan rationaliseren. (letterlijk vertaald)
Ik hoorde iets over een stripboek of musical die je van plan was te maken over Ziltoid?
Ja, weet je, aan het eind van het album wordt hij uitgemaakt voor pop. Dan komen de aliens en pikken hem op. Niet dat ik uitgesproken geloof of juist niet geloof in aliens hoor, maar als metafoor was dat wel cool. En Ziltoid denkt “he, ik ben een alien, ik ben van de vierde dimensie, ik beheers alles”, en dan wordt hij uitgemaakt voor pop, andere aliens komen en degraderen hem naar de tweede dimensie. Vier is arrogantie, weet je, van, je interpreteerde dit alles als jezelf, maar om eerlijk te zijn ben je een metafoor. Dus nu zit hij vast in een stripboek. Nu zit hij in twee dimensies, weet niet wat te doen en moet allerlei verschrikkelijke en perverse situaties verwerkelijken, maar nu telkens met de kennis dat hij slechts alleen is. En na al die verschrikkelijke situaties kan hij het bijna niet meer aan, en nu leert hij te mediteren en alles zal Ziltoid zijn. Dus ja, de volgende musical zal gaan over een mediterende Ziltoid, een creatieve uitlaatklep van het hebben van een soort alien, die opeens verdwenen en nu is hij alles geworden, en ach… geweldig man. (letterlijk vertaald)
Ondertussen wordt gevraagd het gesprek af te ronden.
Nog een brandende vraag: wat ga je in de toekomst doen?
Een terras in mijn achtertuin bouwen. En tour, natuurlijk.
Geen muziek?
Nee. Behalve de tour dan, tsja.
Nog een laatste vraag, van een collega: waarom heb je nooit samengewerkt met Mike Patton?
Oh, ik las een paar jaar terug een interview met hem waarin hij op de vraag “zou je samenwerken met Devin Townsend?” “nee” antwoordde. Dus, als hij er geen zin in heeft kom ik zeker niet op zijn deur kloppen om hem over te halen. Ik heb totaal geen behoefte om mensen te overtuigen dat ze met me samen moeten werken. Hoewel, ik hou van Mike Patton, hij is een enorme invloed geweest, zeker.
Enorm bedankt voor dit gesprek.
Nee jij bedankt man. Tot de volgende keer.
Links: