Interview The Gathering – deel I
Onlangs had ik het genoegen om met Hans Rutten van The Gathering van gedachten te wisselen over het wel en wee van het nieuwe album, genaamd The West Pole. Ook de de roemruchte geschiedenis van de band bleek een zeer aangenaam onderwerp van gesprek te zijn. Plaats van handeling was het oudste café van Nijmegen. Het gesprek leverde dermate veel bruikbaar materiaal op dat ik besloot om het interview in twee verschillende delen te splitsen. Deel I gaat over de totstandkoming van The West Pole. In deel II wordt er dieper in gegaan op twintig jaar The Gathering…
De aanloop naar The West Pole was tumultueus om het zachtjes uit te drukken. Kan je er wat over te vertellen?
Het begon eigenlijk toen we bezig waren om Home, onze vorige plaat, te promoten. Het was in maart 2007 toen Anneke van Giersbergen me belde met de mededeling dat ze wilde stoppen met de band. Dat was al een paar keer eerder voorgevallen, maar deze keer was het menens. We babbelden wat, maar ze bleef bij haar standpunt. Ik vond dat nogal vreemd, want we hadden toen net een heel goed plan uitgestippeld omtrent haar soloplaat. Alles leek in kannen en kruiken te zijn. Ze gaf totaal geen signaal af dat ze echt wilde stoppen. Toen we haar alsnog hiermee confronteerden, gaf ze nogmaals aan dat ze wilde stoppen en dat ze andere dingen wilde gaan doen. Je houdt zoiets toch niet tegen. Na haar vertrek kwam de band in vrij lange periode terecht waarin wij zoekende waren van wat we eigenlijk wilden met The Gathering. Zouden we doorgaan onder een andere bandnaam of gaat The Gathering de koelkast in voor een tijd? Stoppen met de band was zeker geen optie. Dat zou zo’n slecht einde zijn aan een mooi verhaal. Plus dat we weten wat we betekenen voor het totale bandgeluid. Als we door zouden gaan dan zou het bandgeluid niet veranderen, alleen het zangaspect zou anders zijn
Ook had de band, inclusief Anneke, nog een stel optredens staan die gedaan moesten worden. Ik kan me voorstellen dat het geen prettige ervaring is om het podium op te gaan in de wetenschap dat ze in feite de band al verlaten heeft…
Dat klopt, het was geen prettige ervaring. Dat was in een periode dat nog niet bekend was dat ze de band zou verlaten. We hebben toen een tour door Noord-Amerika gedaan samen met Lacuna Coil in april en mei 2007. Dat was erg zwaar, maar we hoefden gelukkig maar 45 minuten te spelen. Toch hebben we enkele van de beste optredens in ons bestaan gegeven tijdens die tour. Dat spanningsveld gaf live wel degelijk iets positiefs. We waren gewoon uit elkaar gegroeid. We deden deze tour noodgedwongen, maar Anneke was al met hele andere dingen bezig. Toen dat achter de rug was, hebben we als band die periode afgesloten. Toen zijn we bezig gegaan met het schrijven van muziek als The Gathering, zonder dat we echt een doel voor ogen hadden. We schreven erg veel materiaal, want een slechte ervaring of treurige gebeurtenis vormt altijd een goede voedingsbodem voor creativiteit.
Toen begonnen jullie zo langzamerhand aan The West Pole te werken. Hoe verliep het creatieve proces?
Vooral Rene (gitarist, red) heeft de kar getrokken. The West Pole is echt zijn plaat geworden. We hebben onze thuisstudio verder afgebouwd. Hij nam hiervoor het voortouw om de omstandigheden zo te creëren dat we als band verder aan onze plaat konden werken. Hij kwam met goed materiaal aan en ook Frank (toetsenist) bracht enkele goede nummers in. Zo ontstond langzamerhand het geraamte van onze nieuwe plaat.
The West Pole klinkt inderdaad opvallend gitaargeoriënteerd in vergelijking met Souvenirs en Home. Heeft Rene daar de hand in gehad?
Nee, we wilden überhaupt een gitaargeoriënteerde rockplaat maken. We liepen al tijden rond met dat idee. Dat wilden we eigenlijk met Home al doen. Naar ons gevoel hadden we onze zoektocht die we op If_The_Else en Souvenirs hadden ingezet voldoende uitgediept. Sterker nog, The West Pole is een stuk heftiger en meer up-tempo uitgevallen dan als we deze plaat met Anneke gemaakt zouden hebben. Uiteindelijk blijft zoiets moeilijk te vergelijken.
De nieuwe plaat heeft opvallend weinig psychedelische effecten in vergelijking met het voorgaande plaatwerk. Is het vertrek van Anneke hier debet aan?
Dat heeft er weinig mee te maken. Het was echt een weloverwogen besluit van de band om een echte rockplaat te maken. Het vertrek van Anneke heeft er hooguit voor gezorgd dat de nieuwe plaat een stuk heftiger is uitgevallen. Iedereen heeft zo zijn mening over welke plaat van ons heftiger is in vergelijking met de ander. Persoonlijk vind ik dat If_Then_Else een stuk zwaarder uitgevallen is dan How To Measure A Planet. Sommige mensen vinden zelfs dat onze nieuwe plaat een verlengstuk is van Home. Daar ben ik het niet mee eens.
Een ander opvallend aspect is het gitaargeluid dat richting stoner- en alternatieve rock neigt. Hoe zie jij dit?
Interessant. We hebben niet echt actief naar zo’n geluid gezocht. Het doet inderdaad wat alternatief aan. Ik hoor van mensen dat met name When Trust Becomes Sound aan Sonic Youth doet denken. Eerlijk gezegd ken ik die groep niet zo goed. Het neigt allemaal inderdaad naar Amerikaans georiënteerde alternatieve rock.
Het was de bedoeling dat The West Pole aanvankelijk door allerlei gastvocalisten ingezongen zou worden. Uiteindelijk is het overgrote deel van het materiaal ingezongen door Silje Wergeland. Hoe is dat tot stand gekomen?
Klopt, aanvankelijk was dat ook de bedoeling. Eerst hebben we Anne van den Hooge gevonden om wat nummers in te zingen. Ze komt trouwens hier uit Nijmegen. Ze is een heel jong meisje en het was voor ons vanaf het begin duidelijk dat we met haar projectmatig zouden gaan werken. We zijn met haar aan een paar rustige nummers gaan werken, waaronder Capitol Of Nowhere die uiteindelijk op de plaat gekomen is. Ze heeft hier ook de tekst voor geschreven. Dat werkte prima. Het basisidee was om een stuk of vijf verschillende mensen te gebruiken om The West Pole in te zingen. We hebben ook twee nummers opgenomen met Marcella Bovia van Stream Of Passion. Ze heeft een bepaald stemgeluid die we fantastisch vinden en ze wilde graag meewerken. Pale Traces is daarvan op de plaat gekomen. Ondertussen hielden we ook onze eigen audities op internet en daar kwam Silje Wergeland als beste uit de bus. We waren niet bekend met haar en haar muziek. Ze had wat zangstukken opgestuurd en we vonden het erg gaaf wat ze met onze muziek gedaan had. We hadden behoorlijk wat rockachtige nummers klaarliggen en daar paste haar stem perfect bij. Haar stem is geheel anders dan die van Anneke, maar er zijn ook enige raakvlakken. Dat was voor ons een uitkomst. Eerst gingen we demo’s uitwisselen en kwam ze langs langs om te praten. Het klikte zo goed dat ze uiteindelijk bijna alles heeft ingezongen. Plotseling hadden we weer een bandsituatie. Dat was niet de bedoeling, maar het is heel natuurlijk tot stand gekomen. Bij onze volgende plaat gaan we zeker weer met verschillende zangers en zangeressen werken, want deze aanpak is ons zeer goed bevallen.
Hoe zie je dat dan als ik vragen mag?
We zijn absoluut een band en Silje zal de meeste stukken doen, maar we zullen zeker uitstapjes gaan maken met andere vocalisten, bijvoorbeeld in duetvorm. Na alle gebeurtenissen rond Anneke zijn we wel wat huiverig geworden om Silje met alle geweld als boegbeeld van de band naar voren te schuiven. Dat is wel door de pers met Anneke gebeurd. Ze werd als icoon gepresenteerd en dat stak de rest van de band soms behoorlijk, omdat de we de muzikale context minstens net zo belangrijk vonden. Ik vind dat we bewezen hebben met The West Pole dat er wel degelijk leven in de band zat na het vertrek van een boegbeeld als Anneke. Het is logisch dat de frontman/vrouw de meeste aandacht krijgt. Dat gebeurt nu ook met Silje. We vinden dat niet erg, maar we willen dat in het vervolg toch beter gaan reguleren.
Een ander opvallend aspect van de nieuwe plaat is de opbouw van de nummers. De plaat opent stevig met When Trust Becomes Sound. Het lijkt alsof de band alle negatieve ervaringen van de afgelopen tijd juist in dat nummer gestopt hebben.
We wilden dat instrumentale nummer gebruiken op de plaat. Het was lastig te plaatsen, behalve als openingsnummer. Mensen zeiden dat we met de nieuwe zangeres moesten openen, maar daar hadden we geen boodschap aan. We bestaan al twintig jaar, dus weten we echt wel hoe we een album willen openen. Iedereen heeft zo zijn mening en je kunt niet iedereen tevreden stellen. Het is een hele vrije plaat geworden, omdat er weinig druk op de ketel stond. Het was een soort van bevrijding voor The Gathering.
Souvenirs en Home liggen vrij zwaar op de hand in vergelijking met het relatief lichtvoetige The West Pole. In welke mate geeft de nieuwe plaat de sfeer en het gevoel in de band weer?
Toch wel een gevoel van vrijheid. Het is niet zo dat er een juk is afgeworpen, maar we hebben met onze nieuwe plaat wel een bepaalde vorm van vrijheid teruggekregen. Het is geen vorm van rancune of wat dan ook. Het is voor ons een nieuw begin als The Gathering zijnde en het bewijst dat we na twintig jaar nog steeds relevante muziek maken. Eerlijk gezegd kwam deze plaat sneller tot stand dan ik had verwacht. Ik had verwacht dat we een paar jaar nodig hadden om zover te komen.
Een ander sterk punt van de band zijn de teksten. Ze zijn vaak beschouwelijk van aard en ze bieden de ruimte voor meerdere interpretaties. Is dat ook het geval op The West Pole?
Oh zeker, daar hebben we het met Silje uitgebreid over gehad. Haar teksten zijn heel persoonlijk. We hebben trouwens alle zangeressen een soort van kader meegegeven waarin ze hun eigen teksten mochten schrijven. Op die manier zit er wel een soort van de rode draad door de plaat, zonder dat er echt sprake is van een conceptalbum. We gaven de zangeressen mee dat ze de plaat moesten zien als een soort van virtuele stad met parkjes, een marktplein en gebouwen waar allerlei dingen plaatsvinden. Dromen, dialogen en monologen van mensen. Ga daarmee verder aan de slag. Iedereen heeft dat anders geïnterpreteerd. Anne van den Hooge heeft de avond in de stad an sich als onderwerp genomen. Marcella Bovio is in een soort van vogelvlucht over de stad gegaan. Het zijn eigen gedachten en mijmeringen van mensen. Het titelnummer gaat duidelijk over de mijmeringen van mensen in een park. Het gaat over een vrouw die in haar gedachten bepaalde gebeurtenissen een plaats wil geven. Het idee van de virtuele stad was echt de rode draad door het album. Een soortgelijke aanpak deden we ook op Home en How To Measure A Planet.
Zou je met The Gathering een compleet conceptalbum willen opnemen in het straatje van Operation Mindcrime van Queensryche en Scenes From A Memory van Dream Theater?
Nee, zeg nooit nooit, maar ik denk niet dat het gebeurt. Dan moet je wel zo’n sterk idee of verhaal hebben om zoiets goed te doen. We willen altijd graag wat meer ruimte aan de luisteraar bieden om zelf zijn/haar ideeën en mijmeringen te ontwikkelen over onze muziek en teksten.
Als je als muzikant nummers gaat schrijven is er altijd een bepaald spanningsveld tussen van wat je zelf gaaf vindt om te doen en wat het publiek graag wil horen. Hoe werkt dat bij jullie?
Wat het publiek graag wil is niet echt een leidraad voor ons. We hebben het er wel over in de studio, maar onze uitgangspositie is dat we een plaat willen maken die we graag zelf willen horen. Wat er verder commercieel gebeurt qua verkoop met zo’n plaat en wat de buitenwacht ervan vindt, is niet aan ons. Dat is iets waar we ons niet druk over maken. Wij zijn geen pleasers.
Einde van deel I. In deel II gaat Hans Rutten dieper in op het roemruchte verleden van The Gathering.
Links: