In een tijdperk waar LINGUA IGNOTA angstaanjagender en bruter is dan menig black- of deathmetalband lijkt de definitie van ‘zware’ muziek, toch zeker wel onze expertise, te verschuiven. Wanneer een muzieklegende die decennia actief is geweest in jazz, noise, hip-hop, dub en ambient ineens verantwoordelijk is voor de zwaardere bands op de line-up van het aankomende Utrechtse ontdekfestival Le Guess Who? worden we nieuwsgierig. Wie is die curator Kevin Richard Martin eigenlijk, en waarom boekt hij Godflesh, Caspar Brötzmann Massaker en Earth? We besluiten de muzikale kameleon te bellen die via zijn samenwerkingen met Godflesh-brein Justin Broadrick op het randje van de metal geopereerd heeft, maar er nooit in is gedoken. Wat kunnen metalheads leren van zijn roekeloze aanpak en zijn wens om bestaande muzikale conventies te doorbreken? Een enerverend gesprek is het gevolg, waarin Zware Metalen middels zijn Le Guess Who?-curatie uitgedaagd wordt het onbekende te omarmen en onderling verschil te vieren.
Een profielschets van Kevin Richard Martin
Het doorgronden van Kevin en zijn muzikale ideeën begint in het Zuid-Engelse Weymouth, een slapend vissersdorp waarin Kevin voorbestemd lijkt te zijn voor een doorsnee bestaan. Door de slechte band met zijn ouders trekt hij echter naar het eclectische Londen (later naar Berlijn en binnenkort naar Porto of Dublin) waar hij in aanraking komt met andersdenkenden en anderszijnden. Met verbazing aanschouwt hij hoe alle muziekscenes een gescheiden leven lijden, “I grew up at a time when music was very tribal.” Voor iemand die de muziek als een parallelle wereld ziet die maximale bewegingsvrijheid verschaft, is het onbegrijpelijk dat je jezelf zou limiteren tot één genre. De drang naar experimentatie uit zich als eerste via GOD, de inmiddels grotendeels vergeten maar toch invloedrijke band die free jazz combineerde met industriële metal. Dit is ook de eerste samenwerking met scenekoning Justin Broadrick, waarna de elektrische en ruizige tr(h)iphop van Techno Animal en vele andere projecten zullen volgen. Kevin blijft gedurende zijn hele carrière gulzig en maakt dubstep met The Bug, reggae met Black Chow, angstaanjagende filmmuziek met Earth en sinds kort stille ambient onder zijn eigen naam.
Over de rol van muziek in onze huidige maatschappij is Kevin erg pessimistisch, “music is becoming secondary to people”. De consumptie ervan lijkt namelijk gedreven te worden door een drang naar veilige bekendheid. De middelmaat vergaart de grootste populariteit omdat het je hersenen in staat stelt om zichzelf uit te schakelen. Is het een gevolg van de alsmaar groeiende problematiek op aarde? Als de gehersenspoelde mens in de protodystopie We van Jevgeni Zamjatin zijn we alleen nog maar op zoek naar voorspelbaar comfort. Maar hier vindt Kevin zijn missie; het gevecht aangaan met de gevestigde (muzikale) orde en die zoveel mogelijk verstoren. Grenzen ziet hij niet, hij wordt uitgedaagd door tegenstrijdigheden, en zal altijd zoekende blijven – ook als dat financieel niet de verstandigste beslissing is. In het Skrillex-tijdperk had Kevin als The Bug een gigahit gescoord met Poison Dart en mee kunnen golven met de populariteit van het dubstepgenre. Zijn punkethos (waarover later meer) fluisterde hem vervolgens in dat hij er niet meer van moest maken, maar juist minder.
Dat het met de huidige staat van de technologie makkelijker is om grensoverschrijdend te werk te gaan, is slechts een schrale troost. Zoals Kevin destijds zelf wel moest doen, is er nu nauwelijks meer een zoektocht of opoffering nodig om muziek te kunnen maken. Het eindproduct is snel in elkaar geflanst. “Where is the artistry? Where is the craftsmanship? Where is the hardcore mentality that shows me that music is life for the person that is making it?” Commodificatie van muziek, gereduceerd tot hersenloos vermaak of tot achtergrond van een lifestyle, is het doemscenario. Kevin stelt dat het aanvechten van die oppervlakkigheid vereist dat de luisteraar verantwoordelijkheid neemt, met de vuist op tafel slaat en hardop waarde toeschrijft aan de oprechte muziek die hem weet te raken. Kortom: Kevin Richard Martin is een ideale kandidaat voor de rol als curator van het Utrechtse Le Guess Who?-festival.
Het cureren van ontdekfestival Le Guess Who?
Toch is Kevin verrast wanneer hij de uitnodiging ontvangt. In 2018 ligt hij namelijk nog in de clinch met de organisatie vanwege het norm overschrijdende geluidsniveau waarmee hij als The Bug wil spelen in de Ronda-zaal van TivoliVredenburg. Als weerbarstige kunstenaar weet hij precies hoe zijn optreden in elkaar moet zitten en sinds de jaren ’90 heeft hij een reputatie opgebouwd rond zijn oorverdovende concerten. Om alsnog gevraagd te worden als curator voor de opvolgende editie, laat zien dat de organisatie van Le Guess Who? de muziek op de eerste plaats zet. Hiermee schaart Kevin het eigenzinnige evenement in hetzelfde rijtje als Roadburn, Supersonic, Unsound en Outlook. In tegenstelling tot gezichtsloze, door geld gedreven trendfestijnen voel je als bezoeker van deze idiosyncratische ontdekfestivals dat alles draait om de liefde voor de muziek. De intenties liggen dus op de juiste plek; de ontoegankelijke line-up vloeit niet voort uit interessantdoenerij, maar uit oprechte passie voor grensverleggende muziek. Zelfs voor een veelvraat als Kevin is het affiche van Le Guess Who? grotendeels een vraagteken, maar sinds hij het festival in 2017 ontdekte, vertrouwt hij de curatie. De slogan van het festival, “embrace the unkown”, is niet bedoeld als een wedstrijdje obscurantisme en Kevin gaat hier in mee. “The last thing I want my curation to be, is a massive nerd fest.”
Het doel is om zoveel mogelijk muzikale deuren te openen aan een zo groot mogelijk publiek. Kevin weet dat hij het de organisatie niet makkelijk maakt wanneer hij een aantal onmogelijke wensen op zijn boodschappenlijstje zet, maar het valt op dat ze minstens zo eclectisch zijn als dat wat daadwerkelijk geboekt is: soul- en R&B-zangeres Erykah Badu, shoegazeband My Bloody Valentine, ambientduo Stars Of The Lid, experimentele jazztrio The Necks, hiphop-producent DJ Muggs. Wat uiteindelijk wél gestrikt is, vormt een expansieve weergave van Kevin’s geschiedenis, heden en toekomst. Le Guess Who? vraagt niet om een overkoepelend concept, maar wil graag muziek voorgesteld zien die het zelf nog niet kent. Zonal met Moor Mother (curator in 2018) wordt door de vingers gezien. Kevin probeert bands neer te zetten die formatief voor hem zijn geweest (Drew McDowall die een Coil-show doet, Jah Shaka, Godflesh, Mala), alsook bands die hij graag zelf wil zien (LOTTO, Kali Malone) en bands van nieuwe vrienden (Rabi Beaini, Rob Lowe). Kevin’s programmering brengt tegelijkertijd alle facetten van zijn carrière samen in vier dagen. Dat de organisatie graag vijf totaal verschillende en uiteenlopende shows van hemzelf ziet, is voor Kevin geen enkel probleem. Mensen zijn complex, en Kevin dus ook. Je kan hem niet reduceren tot een ééndimensionale karikatuur.
De haat/liefde-verhouding met het metalgenre
Voor iemand die innig bevriend is met metalgiganten als Dylan Carlson (Earth), Al Cisneros (Sleep, Om), Justin Broadrick (Napalm Death, Godflesh, Jesu) en Aaron Turner (Isis, Sumac, Old Man Gloom) heeft Kevin een tegenstrijdige band met het metalgenre. Hij wil de muziek graag waarderen, maar er zijn teveel elementen die hem in de weg zitten. Door een moeder die vroeger alsmaar Deep Purple en Rainbow draaide, heeft hij lange tijd een hekel gehad aan gitaarmuziek – hetgeen ook zijn keuze voor de saxofoon motiveerde bij GOD. Bands als Killing Joke en Caspar Brötzmann Massaker hebben daar verandering in gebracht door te laten zien dat een leadgitaar niet altijd hoeft te leiden. Swans, Sunn O))), Earth, Om en Godflesh krijgen zijn goedkeuring vanwege de manier waarop ze metal zijn zonder de ‘metaalheid’ eromheen, tot op het punt waarop traditionalisten die bands niet meer als metal zien.
In de staart van het gesprek opent Kevin de aanval op de cartooneske, showboaterige clichés die onlosmakelijk verbonden zijn met de oorspronkelijke vormen van het metalgenre. Hij ziet ze als een belediging, de slechts mogelijke vorm van theater. Het constant herhalen van dezelfde trucjes is een artistiek compromis, het leveren van gemakkelijk en herkenbaar vermaak ronduit idioot. Wederom valt het adagium dat ook zware muziek vanuit een oprechte, intrinsieke motivatie gemaakt moet worden. In de monoculturele metalscene voelt Kevin zich ongemakkelijk. “White dudes dressed in black, unfortunately like myself. The last thing I want, is to be surrounded by a room full of me’s.” Het is geen reflectie van de maatschappij en cultuur om hem heen in het dynamische Londen en Berlijn. En ook al waardeert Kevin het gevoel van broederschap en de loyaliteit van de fanschares, hij kan zich niet in die menigte laten opgaan. Kevin is wortelloos en eenzaam. “I want to exist outside of a genre”, want wanneer je in een genre opereert, gehoorzaam je aan de bijbehorende do’s en don’ts.
Op de vraag wat metalheads kunnen leren van Kevin Richard Martin komt naarmate het gesprek vordert langzaamaan een helder antwoord: een tegendraadse, eigenwijze en compromisloze aanpak van muziek vind je buiten de grenzen van de metal ook. Het is niet iets dat aan één genre toebehoort, maar een filosofie. Beperk jezelf dus niet tot het beluisteren van één soort muziek, maar ga op zoek naar artiesten met de juiste motivaties en intenties. Vind schoonheid in onderling verschil en stel jezelf haaks op tegen de huidige politieke tendens van afzondering en angst voor het onbekende. Het gaat er niet om wie er trve of kvlt is, maar om wie trouw is aan zijn eigen visie. Dat heeft Walter Hoeijmakers van Roadburn ook laten zien, als een herder die de schapen naar velden brengt waar het gras nog niet afgegraasd is. Richting duistere synthwave, gevoelige folk of de Le Guess Who?-curatie van Kevin Richard Martin.
Le Guess Who? is een eclectisch en vierdaags festival dat zich van 7 tot en met 10 november door heel Utrecht afspeelt. Zowel dagkaarten als combitickets zijn nog te koop via de festivalwebsite.
Links: