Kijk, daar is Osmium-favoriet Steven Wilson met zijn achtste studioalbum. The Overview heet de nieuweling. Dat blijkt geen aankondiging van een loopbaanoverzicht te zijn maar een verwijzing naar het gevoel/effect dat astronauten ervaren wanneer zij vanuit de ruimte naar onze ‘pale blue dot’ kijken: een cognitieve verschuiving, vaak een verhoogd gevoel van verbinding met andere mensen en de aarde als geheel (dank u, Wikipedia). Het zal met de kwetsbaarheid van onze toch vrij kleine planeet van doen hebben.
Hoe dan ook, een nieuwe plaat van Steven Wilson dus. Maar dat zegt vaak nog niet zoveel, want de man kan vele kanten op. De kant waar ik het meest mee heb, is die van zielverstillende, soms (bijna) letterlijk tranen trekkend mooie songs als Happy Returns / Ascendant Here On – dat de menselijke sterfelijkheid vangt in een pijnlijk “But I’m feeling kind of drowsy now, so I’ll finish this tomorrow” –, het nogal “Prince-paarse” Pariah van To The Bone en all time favoriet en in memoriam The Raven That Refused To Sing. Daarnaast is er de intelligent rockende zijde die uitnodigt om met open mond aan te horen, jezelf afvragend hoe dit uit menselijke handen en brein kan komen. Ik ben nog steeds mee! Wat moeilijker wordt het als Wilson de muziek te zeer naar een concept vormt. Dat leek soms het geval in de klinische loops en afstandelijker piepjes van The Future Bites en (in mindere mate) op The Harmony Codex dat met Rock Bottom stiekem wel weer zo’n heel mooie gevoelige track had.
Voor degenen die de elektronische kant wel een beetje gehad hebben, komt de volgende regel van het promovel vast lekker binnen (ik zag al menig juichkreet op de sociale media): “Met The Overview keert Steven Wilson terug naar progressieve rock”. Twee zinnen later wordt daar dan wel aan toegevoegd dat hij daarbij ook elementen van sprankelende elektronica daar en post-rock combineert. Tsja, dan weten we nog niet hoe de vlag erbij hangt. Wat we wel weten is dat The Overview 42 minuten duurt en maar twee songs telt. Eerste track Objects Outlive Us duurt maar liefst 23 minuten en een beetje, terwijl de opvolgende titeltrack de 18 minuten overschrijdt. Dat belooft in progland!
Eerst Objects Outlive Us – dat overigens stiekem is onderverdeeld in acht subtitels – maar eens een duw geven. Loepzuiver zingend leidt de hoofdpersoon ons rustig een ruimtelijke soundscape binnen die al snel overgaat in een aangroeiend vocaal samenspel. Laag op laag worden de vocalen gelegd totdat een Beatles-esque geluid ontstaat (of misschien nog wel meer richting Electric Light Orchestra gaat, maar die band had ook wel eens van The Beatles gehoord). Indrukwekkend, maar echt mooi wordt het in het daarna. Het bijgeleverde tekstvel vertelt dat dit Objects: Meanwhile is. In dit deel van de compositie horen we de melancholische prog die we gewend zijn van de nummers genoemd in de tweede alinea van deze recensie. Ook tekstueel leunt het wel wat naar de eenzaamheid van Happy Returns: “A shopping bag broke sending eggs and flour crashing. Down to the ground, just like star clusters smashing. But no one will give her a glance.” Het muzikale thema en de zanglijnen pakken direct. Als je wilt weten of er voor jou wat te halen is op deze plaat is dit misschien een aardig beginpunt. Hoewel je het dan wel ergens midden in de eerste track moet zoeken. Ik vermoed sowieso dat Wilson zelf zou gruwen van de gedachte dat Objects Outlive Us in delen wordt beluisterd. Maar opknippen voor een video heeft hij uiteindelijk toch maar gedaan. Dus sla je slag.
Voor u mag het wel wat heftiger? Geen probleem! Stuiterende dikke snaren nemen over terwijl in het hogere gitaarwerk de feedback nog maar nauwelijks onder controle wordt gehouden. We zijn duidelijk los van de grond alvorens de aardse beslommeringen van een nieuwe baan en zorg voor ouderen worden gezet tegenover een imploderend zwart gat. En zo volgen de muzikale motieven en sferen elkaar op zonder afbreuk te doen aan het tekstuele thema, maar ook zonder daardoor beperkt te worden. Het is de vrijheid die de laatste platen misschien minder hadden, die deze zo goed maakt. En ik ben pas vijftien minuten onderweg.
Toetsenpartijtje dan maar? Tuurlijk en laten we de bas en de gitaar dan ook even ingewikkeld tegen elkaar in laten spelen, voordat een opnieuw behoorlijk vrije gitaarsolo de boel op scherp zet in aanloop naar een langer en best stevig instrumentaal stuk. Het “keert terug naar progressieve rock”-deel wordt hier genadeloos ingevuld en juist dat compromisloze maakt het zo aantrekkelijk. Maar nog niet zo aantrekkelijk als het opnieuw lange instrumentale stuk The Heat Death Of The Universe waarin werkelijk de laatste tranen uit een gitaar worden getrokken in een magistraal mooie solo.
Tot zover het goede nieuws! Nee, dat is flauw, maar The Overview (het nummer) begint wel aanmerkelijk minder “gemakkelijk”. De track opent met elektronische loops en koud uitgesproken maten van manen en sterren. De vervreemding die het geeft, is uiteraard volledig bedoeld, want hoe de omvang van het universum te vatten? Hier horen we de kilte van The Future Bites. Knap dat daar vrij naadloos het opnieuw Bowie-achtige A Beautiful Infinity I aan geplakt wordt: “What seemed important now like dust inside the squall”. Mooi, hoe onthechting hier een geluid krijgt in de stem(men) van Wilson.
Oh, en ik hoef toch niet te vertellen dat het geluid van de plaat licht meesterlijk is. Zelfs met kleine oordopjes voel je je bewegen in een ruimte zo groot als een kerk. Totdat je een hoek in gesmeten wordt door een paar felle gitaaraanslagen die in verschillende frequenties uit elkaar donderen (A Beautiful Infinity II). En dan ineens komt de natuurkundeles weer terug. Het is alsof meester Steven de luisteraar er even fijntjes op wil wijzen dat die kanten van hem helemaal niet zo verschillend zijn, maar alle onderdeel zijn van hetzelfde spectrum. Les geleerd dan, wanneer weer een meeslepende solo in Infinity Measured In Moments gepaste invulling geeft aan de titel.
Het promovel noemt The Overview het meest gedurfde werk van Steven Wilson tot nu toe. Of ik het daarmee eens ben, weet ik niet. Zover wordt er nu ook weer niet buiten de lijntjes gekleurd (hoewel een album met twee tracks van elk rond de twintig minuten ook geen dagelijks werk is). Wat The Overview vooral is, is een meeslepend muzikaal verhaal waarin emotie en intelligentie naast elkaar staan zonder dat de een de overhand boven de ander krijgt. Maar misschien nog beter: het is een heerlijke luisterplaat. Opzetten, ogen dicht en 42 minuten van de ene ontdekking naar de andere reizen.
Score:
92/100
Label:
Fiction Records, 2025
Tracklisting:
- Objects Outlive Us
- The Overview
Line-up:
- Steven Wilson – Zang, instrumenten
- Craig Blundell – Drums
- Adam Holzman – Keyboards
- Randy McStine – Gitaar
Links: