Alcatraz zondag – Koningen en zwetskoppen

Alcatraz is al jaren een festival waar menig metalhead reikhalzend naar uitkijkt. De organisatie zet in op een knusse, gezellige opzet, maar weet ondertussen ook een line-up neer te zetten die mag meetellen in de scene. Dat blijkt wel: vorig jaar riepen de luisteraars van Studio Brussel het festival uit tot beste festival van 2024. Een mooie bekroning! Wat maakt dit festival nu precies zo bijzonder? Zware Metalen is er dit jaar weer om het met eigen ogen te ervaren. Friso Veltkamp doet verslag terwijl Tessa Verstraete de foto’s maakt. Samen proberen zij zoveel mogelijk van de unieke sfeer van Alcatraz te vangen.

Congress (Helldorado)

H8000-hardcore op de plek waar het ooit ontstaan is. Dat wil ik wel even meemaken. En met mij blijkbaar best veel, want voor relatief vroeg op de dag staat de tent best vol. Hoewel ik Congress vorig jaar allesbehalve een overtuigende show op Revolution Calling zag weggeven, ben ik benieuwd hoe de band het er vandaag afbrengt. Vooral ook omdat het geluid in de Helldorado natuurlijk een stuk beter is dan die kluisjesruimte in die betonnen fabriek. Dat valt meteen op bij opener Nyarlathotep, een instrumentaal stuk muziek afkomstig van tape. Het schalt door de tent. Vervolgens schakelt de band door naar The Release, waarbij er gelijk wat actie in de pit ontstaat in de vorm van fingerpoints.

Op dit festival staan niet zoveel hardcorebands, en Congress kun je ook niet een hardcoreband per definitie noemen. Er zitten behoorlijk wat metalinvloeden in de muziek, waardoor het merendeel van het Alcatraz-publiek er toch iets in kan vinden. De nummers klinken vet en vol, al vind ik het gitaargeluid soms net iets te schel. Wat ik echter ook mis, is venijn. Het is natuurlijk mooi dat Congress hier staat, maar de band komt toch echt beter tot zijn recht in een tent. Hoe goed nummers als Slaves of Decay en Mainstream ook zijn, live wil het allemaal net niet overslaan.

Gaerea (The Swamp)

Het laatste deel van de set van Congress laat ik schieten, want ik wil op tijd zijn voor het Portugese Gaerea. De band is al jaren een hype, een status die alleen maar groeide met het vorig jaar verschenen Coma. Een licht meesterwerk dat door onze Marleen met maar liefst de maximale score werd beoordeeld. Zelf heb ik gek genoeg de band nog nooit live gezien, dus de show in de Swamp is mijn Gaerea-ontmaagding. En, spoiler alert: die mag er zijn.

Op het podium staan twee halve manen die regelmatig van kleur wisselen. Bij opkomst zijn deze licht rood gekleurd. Een voorbode van wat er gaat komen? De nadruk in de setlist ligt vandaag sterk op Coma. Als eerste nummer natuurlijk The Poet’s Ballet. En dat is het moment waarbij het kippenvel zich op mijn armen ontwikkelt. Na de gezongen voordracht (iets trager dan op plaat) gaat de band los met zijn tremolo riffs terwijl de zanger (de bandleden wensen anoniem te blijven) zich als een ware danseur over het podium beweegt. Sierlijk en theatraal. Ik vind dit persoonlijk wel vet, deze bewegingen bij de muziek. Het geeft de show een bijna hypnotiserend karakter.

Gedurende de set wordt duidelijk dat Gaerea zijn optreden als een voorstelling beschouwt. Alles is doordacht en visueel sterk. Maar wel een voorstelling waarbij veelvuldig de participatie van het publiek gevraagd wordt, de aansporingen zijn nauwelijks te tellen.

De band koppelt agressie aan sfeer, en dat komt prachtig naar voren in Salve en Hope Shatters, die boordevol melodieuze riedeltjes zitten. De gitaristen rennen over het podium en maken veelvuldig gebruik van de raisers, waarbij ze soms letterlijk in de omhoog blazende rook staan. Het geeft de muziek een gevoel van urgentie en intensiteit, zeker in een relatief kort nummer als Unknown, dat vandaag helaas niet helemaal foutloos gespeeld wordt, maar waar de overtuiging wel vanaf spat. Bij Wilted Flower zakt de zanger nog even op zijn knieën, alsof hij het laatste beetje uit zichzelf moet persen. Daarna lijkt de show klaar. Denken we. Maar blijkbaar heeft de band zich wat vergist in de tijd, en heeft nog ruimte voor nog een nummer: Laude. En wat voor afsluiter is dat: de volledige Helldorada-tent zwaait en klapt mee met de muziek. Gaerea wint vandaag. Zeker met zo’n eindriff. Dankbaar nemen de bandleden ook met een theatrale buiging afscheid van het publiek. Ik buig terug.

Pig Destroyer (The Swamp)

Nog even wat vermorzelende grindcore van Pig Destroyer meepakken. Daarbij valt vooral één man op: Alex Cha die de synthesizer bedient. Of moet ik eerder zeggen: sloopt. Wat een intensiteit gaat er van hem schuil. De manier waarop hij zijn toetsen behandelt doet meer denken aan een piñata dan aan een instrument. De rest van de band gaat iets minder tekeer, maar staat hier wel zelfverzekerd zijn ding te doen en vuurt ondertussen de ene mokergranaat na de ander op het publiek af. Thumbsucker, Pretty in Casts en Crippled Horses worden in noodtempo gespeeld. Pauzes zijn er sporadisch.

“In case you haven’t seen us before: we’re Sleep Token“, zegt zanger H.R. tijdens een de korte adempauzes. Haha, H.R., grappig, jammer dat je alleen niet méér kan vertellen dan zulke onzinnigheden. Hij lijkt niet goed te weten wat hij allemaal moet zeggen, behalve aankondigingen van een nieuw nummer. Hij loopt maar wat boos rond. Ik moet eerlijk zeggen dat ik zijn zangperformance ook niet optimaal vind, als je het vergelijkt met de screams van Alex, maar goed, de zang van H.R. is wel onlosmakelijk verbonden met Pig Destroyer. Net als het typische geschakel tussen volle snelheid en midtempo, en daar is waar Pig Destroyer vandaag het meeste effect mee sorteert. Zoals bij Valley Of The Geysers, waar in het publiek de hoofden synchroon heen en weer beuken. In de tent is het vrij rustig, waardoor er dus ruimte is voor moshers. Een handvol maakt dankbaar gebruik van de ruimte. Eén figuur wil zich wapenen tegen het opvliegende stof en heeft een boxershort voor zijn neus heeft geknoopt. Viezerik. Na een tiental nummers gekeken te hebben besluit ik de hele set van Fear Factory maar te gaan bekijken.

Fear Factory (Prison Stage)

De reden dat ik de hele set wil zien is omdat de band Demanufacture in zijn geheel speelt. De plaat verscheen dertig jaar geleden via Roadrunner Records en ter ere van dat jubileum wordt deze op Alcatraz integraal gespeeld. Het bijzondere daarbij is dat dit ook echt chronologisch gebeurt. Je ziet bij abumvertolkingen nog weleens dat de hits, die soms aan het begin van de set staan, als laatste worden gespeeld. Fear Factory kiest er echter voor om de volgorde strikt aan te houden. Hulde.

Zo gebeurt het dus dat fanfavorieten als Self-Bias Resistor, New Breed en Replica vroeg in de set staan. Op zich niet erg, want op de tweede helft van het album staan minstens zo interessante nummers. Maar laten we eerst even terug naar de band gaan. Fear Factory heeft door de jaren heen zoveel gezeik en geklier gehad met line-up wisselingen, dat Dino Cazeras het enige overgebleven bandlid is. Om zich heen heeft hij een aantal ervaren en minder ervaren mensen verzameld. Tony Campos kennen we natuurlijk van Static X, drummer Pete Webber ramt ook op zijn vellen bij Havok en zanger Milo ken je wellicht nergens van. Die laatste is misschien niet zo goed als Burton C. Bell (originele zanger), maar weet wel aardig dicht in de buurt te komen. Hij kwijt zich prima van zijn taak.

Dat doet de rest van de band ook. Het klinkt nog altijd retestrak, zo valt op bij Demanufacture en Self Bias Resistor, waarbij het publiek fanatiek meeschreeuwt. Het halve veld heeft met name Demanufacture destijds wel gehoord en met vuisten in de lucht wordt er “I’ve Got No Goddamn Respect/Regret” meegebruld. Zelf vind ik dat Replica er wat plichtmatig vanaf komt, maar goed, dat nummer is onderhand ook al 50.000 keer gespeeld ofzo (1.011 keer volgens setlist.fm), wat dat betreft laat de band meer energie en fut zien bij een nummer als New Breed. Mooi is ook dat het publiek wel bijft staan na de eerste helft van de plaat. Je krijgt zo nummers te zien die je niet zo snel live hoort, zoals Pisschrist, dat vandaag opvallend goed gezongen wordt. Dan komt alleen het rare: je wilt een plaat integraal spelen, maar waarom wordt dan A Therapy Of Pain niet gespeeld, maar in plaats daarvan Linchpin? Ik snap best dat A Therapy of Pain een wat rare afsluiter is, maar als je toch je plat integraal wilt vertolken, maak het dan gewoon af. Of hadden ze geen tijd meer? Hoe dan ook: prima show.

Kerry King (Prison Stage)

Een paar nummers Tsjuder meegepikt, maar daar viel weinig bijzonders te beleven. Black metal volgens het Noorse boekje. Door naar Kerry King. Bruut en hard start de band rondom de tribale kaalheid met Where I Reign, afkomstig van de plaat die vorig jaar verscheen: From Hell I Rise. De snelle tempo’s, de schelle solo’s, de zang van Mark Osegueda; alles aan deze band ademt natuurlijk gewoon Slayer.

En dat is totaal niet erg. Dat Mark wat anders zingt dan bij Death Angel is logisch, deze muziek vraagt om een wat andere vocale benadering. Hij brengt bovendien een flinke bevlogenheid aan de muziek mee, wat ook wel geldt voor bassist Kyle Sanders en de metalinhuurkracht bij uitstek, Phil Demmel. Kerry King blijft de hele show voornamelijk op zijn plek staan, headbangend en goedkeurend kijkend.

De meeste nummers vandaag zijn, hoe kan het ook anders, afkomstig van de debuutplaat. En daar zitten enkele nummers bij die live uitstekend werken, zoals Trophies of Tyrant of de vette break in Residue die er hard in klapt. Mark lijkt zich ook als een vis in het water te voelen en geeft af en toe een vrij indrukwekkende performance, met name bij het einde van Idle Hands.

Maar hoe enthousiast de band het ook brengt, ik had toch lichtelijk meer verwacht van het publiek. Tenslotte staat hier toch een all-star metalband te spelen. Of staat iedereen te wachten op de covers die onvermijdelijk langskomen? Welnu, die komen vandaag. Maar liefst vier Slayer-nummers worden gespeeld, waarbij het meeste enthousiasme natuurlijk losbarst bij Raining Blood,. Een heel veld ramt goedkeurend de vuisten in de lucht. Er wordt ook meer recenter materiaal gespeeld, en ben ik ietwat verrast dat de band voor Disciple kiest. Dit nummer past overigens feilloos in de set en blijkt nog altijd een supervet nummer te zijn. Ook Repentless klapt er weer in. Maar het zijn niet alleen de Slayer-nummers die overtuigen, ook het eigen werk zit ook boordevol vette hooks en riffs. Shrapnel steekt er wat dat betreft bovenuit als hoogtepunt.

Mark is degene die het woord vandaag neemt en heeft een quotum aan fucks te halen. Na elk woord wordt er wel een fuck vandaan gehaald. Fucking dirt, fucking sun, fucking metal, fucking dit en fucking dat. Ach, het hoort ook wel bij de bravoure en muziek van Kerry en zijn kornuiten. En het werkt: iedereen blijft moeiteloos de set uitkijken en wordt nog getrakteerd op Black Magic en uiteindelijk op From Hell I Rise, waarmee de band de set afsluit onder een genadeloze middagzon.

Cult of Luna (The Swamp)

Cult of Luna in de Swamp. Dat kan een hit-or-miss zijn, gezien het bij vlagen geworstel met geluid in de tent. Vandaag valt dat gelukkig wel mee. Het geluid is zelfs opvallend goed, zo wordt duidelijk tijdens Gold Burn. En meteen is er ook weer herkenbaarheid: het massieve geluid, het bombardement aan invloeden en een enorme hoeveelheid sfeer. Gitarist/zanger Johannes Persson oogt weer bruut en gitarist Frederik Kihlberg heeft weer veel oog voor detail. Daar wil ik vandaag even op inzoomen: Cult of Luna presenteert zoals altijd een tot in de puntjes verwerkte show. De aankleding, dat vooral uit vele (witte) doeken bestaat, de belichting, die altijd spot on en in dienst van de muziek is en zelfs de positionering van de bandleden draagt bij aan het totaalplaatje. Vooral Fredrik valt daarin op: hij heeft een fraaie manier van bewegen, en regelmatig zien we alleen zijn silhouet dat heel fraai wegsteekt ten op zichte van het achtergrondlicht. Het levert regelmatig karakteristieke poses op. Heel vet. En dan heb je bassist Andres die bij vlagen op zijn bas loopt te beuken als Donkey Kong op een krat, met name bij I: The Weapon.

Maar naast de podiumpresentatie is de muziek natuurlijk weer ijzersterk. Doordat het geluid zo goed staat, komt ook het subtiele percussiewerk prachtig naar voren. Zelfs de tamboerijn draagt bij aan de sfeer. Het geeft een extra kleur aan het nieuwe nummer In The Shadow Of Your Shadow, wat verder vooral loodzwaar wordt ingezet.

Cult Of Luna is live eigenlijk altijd top, en dat is dit vandaag niet anders. Mooi om te zien dat een stilistisch ietwat afwijkende band als deze gewoon een volle Swamp in zijn greep houdt. De band is daarbij altijd dwingend zonder tot het publiek te spreken, de dwingendheid zit volledig in de muziek. Neem bijvoorbeeld het steeds meer versnellende Ghost Trail, waarbij de band weer stokstijf blijft staan tot het einde van het nummer. Het zijn elementen die je vaker hebt gezien, maar het blijft vet om deze band live te zien, al kan een kniesoor zeggen dat de band de setlist wel eens op de schop mag.

B R I Q U E V I L L E (The Morgue)

Voor ik mij posteer bij Machine Head, heb ik nog een lastige keuze wat ik ga kijken. Ik neem de voor Zware Metalen wellicht impopulaire en verkies B R I Q U E V I L L E boven Emperor (daar gaan mij trve scene points). Dat komt vooral omdat ik het laatste plaatwerk van de Belgische band best interessant vind en de band nog niet live aan het werk heb gezien. En ik word niet teleurgesteld. De band zet vooral in op sfeer, met een podium wat vrijwel continue blauw verlicht is.

De identiteit van de bandleden is niet bekend en de nummers kennen allemaal een titel die begint met een akte en een nummer. Het zou allemaal afleiden van de muziek zelf. Die is gewoon goed. De Belgen brengen een post-rock zonder dat er gewerkt wordt met climaxen. Dat is ook wel eens verfrissend in dit genre. Waar de band wél mee speelt zijn spanningsbogen, en die worden vandaag ondersteund door de vaak oosters getinte vocale bijdragen, zoals in Akte XVII. Waar de zang op plaat vaak in de muziek valt, is het live wel echt goed te horen wat er gebeurt. Dat maakt het optreden ook de moeite waard. Er wordt vandaag een achttal nummers gespeeld, die allemaal het publiek in zijn greep houdt, wat heet: dit staat tot buiten the Morgue opgesteld om dit nog te zien. Uiteindelijk toch een juiste keuze geweest.

Machine Head (Prison Stage)

Dan is het tijd voor de betwiste headliner van Alcatraz: Machine Head. Robb Flynn zal ongetwijfeld blij zijn dat hij met zijn huurlingen op de laatste dag als headliner op mag treden. Die man is een ongelooflijke zwetskop maar heeft natuurlijk het geluk om te kunnen buigen op een aantal fantastische platen. Het is bovendien een band die ik gedurende de hele carrière geboeid ben blijven volgen. Kutplaat of niet, ik kocht altijd de nieuwe. Soms was dat een goed idee, maar bij bijvoorbeeld Catharsis kun je je dat afvragen.

Ik was vooraf benieuwd waar hij vandaag mee op de proppen zou komen, met bijna anderhalf uur aan speeltijd. Welnu, het is een ratjetoe. Merkwaardige keuzes en veel te veel gezwets. Maar laten we bij het begin beginnen. Dat is gewoon dik: een gigantische frontdrop vult het podium. Zodra die valt, krijgen we vuurwerk, letterlijk en figuurlijk. De band opent onder de wegschietende vuurpijlen met Imperium. Dat is nog eens binnenkomen, met die kenmerkende Hear Me Now-zanglijn waarbij er gelijk een uitgelaten sfeer ontstaat. Die sfeer verdwijnt ook niet echt, dat komt overigens niet zozeer door de keuze van de setlist, maar wel doordat het bijna de laatste band van festival is, iedereen met bier loopt te smijten (regelmatig aangemoedigd door Robb Flynn zelf) en gewoon nog een keer wil meebrullen met klassiekers als Davidian en … gek genoeg Is There Anyone Out There?, dat bijkans de grootste publieksreactie krijgt. Merkwaardig, want ik vind het echt een kutnummer, maar goed.

Sowieso is de set merkwaardig. Er wordt gekozen voor Now We Die, waardoor je al tien minuten kwijt bent, en twee nieuwe, matige songs: Outsider en Bonescraper. Die laatste is veelvuldig aanwezig op T-shirts met de tekst Love Is A Loaded Gun. Ook dit vind ik een draak van een nummer. Voor je nu denkt vind je dan alles kut? Nee hoor, de band speelt bijvoorbeeld ook Choke On The Ashes Of Your Hate en (de nog altijd uitstekende song) From This Day. Het is enerzijds te prijzen dat Robb Flynn ervoor kiest om bijna van elke plaat een song te spelen (alleen Catharsis ontbreekt, maar daar zal niemand een traan om laten), maar dat betekent ook dat je veel klasse songs van topplaten als Burn My Eyes, The Burning Red en The Blackening niet aan bod komen. Maar goed, zo krijg je wel alle fanfavorieten van elke plaat. En het blijft natuurlijk een festival.

Dat laatste gebruikt de band ook door om de haverklap vuurbollen de lucht in te schieten, discoballen het publiek in te keilen en bij Davidian een ware vuurwerkshow op te tuigen. En dat is natuurlijk wel vet, daar komt het publiek voor en de band laat daarmee ook wel zien dat die headlinerplek terecht is. Het is een show. Het is vooral ook Robb Flynns show. Mijn god, kan die man zwetsen zeg. Het gaat maar door. Bij A Darkness Within memoreert hij aan Ozzy. Heel sympathiek, maar ga verdomme niet allerlei anekdotes van jezelf erbij vertellen. Hij lult net zo lang als dat nummer duurt. Het is een continue stroom van gelul met allerlei aanmoedigingen tijdens nummers om bier te smijten, om circle pits, en hij vraagt zich bijna wanhopig af waar zijn crowdsurfers zijn en heeft daarnaast het woord Alcatraz goed geoefend. Zelfs bij het einde, voor de laatste drumslagen van Choke On The Ashes Of Your Hate, weet hij dat er nog een seconde tijd is om Alcatraz te roepen. Waarom? Afijn. Ik ben misschien wat kritisch, want het merendeel lijkt het allemaal fantastisch te vinden. Die malen niet zo om welke nummers gespeeld worden en welke niet, die willen een festival in stijl afsluiten. En dat gebeurt ook. Na anderhalf uur Machine Head is het met Halo ook daadwerkelijk afgelopen en gezien de vele gekochte Machine Head shirts in het publiek zal die band ook nog wel een keer terugkeren. Even Robb mailen voor een goede setlist.

Dat markeert een einde aan Alcatraz. Een best fraaie editie, waarbij ik ook geen onvertogen woord of andere incidenten heb gezien. Er heerste een heel positieve vibe op dit festival. Zowel tussen de mensen, als ook de vele vrijwilligers en medewerkers. Mensen kwamen voor elkaar en natuurlijk voor de bands. Dat daar niet heel grote verrassingen tussen stonden, maakt niet zoveel uit. Dit is een festival met een trouwe fanbase die ongetwijfeld volgend jaar terugkeert. Ik heb ook het idee dat dit festival nog wel door kan groeien, maar de vraag is of de organisatie dat wil. Die vinden het ook goed zoals het is, en dat is ook wel wat waard. Alcatraz is een aanrader voor mensen die er nog niet geweest zijn en metal een warm hart toedragen. Tot volgend jaar?

Omdat Zware Metalen met zijn tweeën vertegenwoordigd was, was het onmogelijk om elke band te beschrijven of te fotograferen. Tessa nam ook nog foto’s van de volgende bands: