Ronnie James Dio: Een terugblik op een icoon van formaat – deel 2

Op 16 mei 2010 stierf één van de meest toonaangevende gezichten van de heavy metalwereld. Ronnie James Dio werd op 10 juli 1942 geboren als Ronald James Padavona in de stad Portsmouth, gelegen in de Amerikaanse staat New Hampshire. In zijn lange carrière groeide een man met een korte lengte uit tot een gigant, die voor altijd zijn stempel zal hebben gezet op de hard rock en metalmuziek. Zij het naast gitaarlegende Ritchie Blackmore (ex-Deep Purple) in Rainbow of als opvolger van Ozzy Osbourne in Black Sabbath en tot slot zelfs nog als bandleider in zijn eigen getitelde Dio, zijn status als ’protector of the metalrealm’ is er één die hem tot ver na zijn overlijden nog altijd zal overstijgen. In dit tweede deel van een driedelige serie blikken we terug op de vruchtbare, succesvolle carrière van één van de meest geliefde zangers binnen het genre. (Lees hier deel 1)

Nadat in 1975 Elf succesvol werd geannexeerd door Ritchie Blackmore en de band Rainbow verrees, ontstond in 1978 tussen Blackmore en Dio onenigheid over de koers van de band. De twee scheidde hun wegen en Rainbow nam de excentrieke Graham Bonnet in de gelederen om het zeer commercieel klinkende Down To Earth op te nemen in 1979. Het noodslot slaat toe, wanneer in datzelfde jaar Black Sabbath de wereldtournee voor het album Never Say Die! heeft afgerond en inmiddels van plan is om te werken aan nieuw materiaal. De band wordt op dat moment echter al geruime tijd hevig gedomineerd door excessief drankgebruik en drugsmisbruik, maar het is de apathische instelling van Ozzy Osbourne die ervoor zorgt dat het kenmerkende gezicht van de band ontslagen wordt. Op 27 april 1979 scheiden ook deze wegen zich.

Met de kennis van nu in 2020, zal het voor velen een verbazingwekkende gedachte zijn dat het juist Sharon Arden was die Ronnie James Dio tipt als opvolger van Ozzy. Immers zijn we met Sharon Ardon, de dochter van Black Sabbath manager Don Arden, beter bekend geraakt als mevrouw Sharon Osbourne. Het advies wordt opgevolgd en in juni wordt de kleine Amerikaan officieel de nieuwe zanger van de Britse metalvaders uit Birmingham. Tony Iommi beschreef treffend het verschil tussen de beide zangers: ‘Op elk vlak waren ze anders. Niet alleen de stem, maar ook de gehele houding. Ozzy was een geweldige showman, maar toen Dio kwam was er een andere attitude, een andere stem en een andere muzikale benadering. Dio zong langs de riff, terwijl Ozzy met de riff meezong’.

Met het opvolgen van een icoon als Ozzy Osbourne had Dio meteen een grote uitdaging in handen, maar nadat op 25 april 1980 het album Heaven and Hell werd uitgebracht, waren alle twijfels meteen verdwenen. Het album, geproduceerd door Martin Birch, werd een succes en wist in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten respectievelijk plaats 9 en 28 te bereiken, het beste resultaat van de band sinds Sabotage uit 1975. Het gitaargeluid was nog steeds onmiskenbaar als dat van Tony Iommi, met zijn kenmerkende onheilspellende gitaarriffs, maar het kreeg met de toevoeging van Dio tevens een meer epische laag. Ook verschoof de lyriek van de band in de richting zoals we eerder al gewend waren geraakt van Rainbow, waarbij elementen van fantasie naar de voorgrond werden gebracht. De band ging op tournee, maar een paar maanden later al besloot Bill Ward de band te verlaten omdat hij het niet kon verkroppen zonder zijn vriend Ozzy op het podium te staan. Hij wordt vervangen door Vinny Apiche, wat hem uiteindelijk een lange samenwerking met Ronnie James Dio zal gaan opleveren. Toch is Heaven and Hell  tot op de dag van vandaag één van de beste werken die de individuele bandleden ooit uitgebracht hebben in hun carrière, met klassiekers als het titelnummer en Die Young.

Een opvolger op het eerste wapenfeit uit het tweede leven van Black Sabbath kon dan ook niet lang op zich laten wachten, en een jaar later was daar alweer Mob Rules, wederom geproduceerd door Martin Birch, die eerder dat jaar nog Killers van Iron Maiden produceerde en vervolgens tot zijn pensioen diens vaste producer werd. Ook Mob Rules wist met onder andere een krachtig titelnummer en nummers als Country Girl en The Sign Of The Southern Cross een directe metalklassieker te worden, al waren aanvankelijk de reacties gemixt. Het nummer The Mob Rules verscheen tevens nog in de cult animatiefilm Heavy Metal uit 1981. Jaren later spraken de bandleden, hoewel content met het album, over een vreemde periode tijdens het opnemen van het album, waarin drugsmisbruik wederom een grote rol bleek te spelen. Onenigheid bleek er ook te ontstaan, toen het label Warner Bros Ronnie James Dio benaderd had voor een solodeal na het succes van Heaven and Hell een jaar eerder.

In 1982 werd het opgevolgd met de eerste officiële live plaat van Black Sabbath, genaamd Live Evil, waarin een gelijke mix van zowel de nummers van Dio als uit de Ozzy-era worden gepresenteerd. De opnames worden vervaardigd uit optredens in Dallas, Seattle en San Antonio in 1982. Het proces in de studio bleek geen gemakkelijke opgave door de interne strubbelingen en in november van dat jaar verliet Ronnie James Dio Black Sabbath om zich vanaf dan te focussen op zijn zelfgetitelde soloband Dio, terwijl Black Sabbath later het album Born Again zal gaan opnemen met Ian Gillan van Deep Purple.

In 1983 meldde Dio zich al met hun eerste wapenfeit, Holy Diver. Ronnie James Dio had Vinny Apiche meegenomen van Black Sabbath en aan de band voegde hij voormalig Rainbow-bassist Jimmy Bain toe. Het kwartet wordt afgerond met de toen twintigjarige gitarist Vivian Campbell (Sweet Savage). Holy Diver wordt een groot succes en staat vandaag de dag bekend als één van de beste platen uit de klassieke dagen van de heavy metal. Het fantasiethema vindt zijn doorgang door deze nieuwe band en ook het gebruik van keyboards en synthesizers wordt inmiddels steeds meer gangbaar in deze tijd. Zo is Rainbow In The Dark met het kenmerkende toetsenloopje een uitstekend heavy metalnummer in haar tijdsgeest. Maar het zijn daarnaast ook vooral nummers als Holy Diver en Stand Up And Shout dat vele harten doet veroveren. Voor Ronnie James Dio was één ding zeker: hij had geen Rainbow of Black Sabbath nodig om ijzersterke platen af te leveren.