Laibach in Theaters Tilburg
11 april 2016, concertzaal Theaters Tilburg
Er mag met recht worden gezegd dat het Sloveense collectief Laibach een pionier en een legende is. Al 36 jaar maakt de groep baanbrekende muziek, waarbij (zowel auditief als visueel) de grenzen van het gangbare worden opgezocht en vervaagd. Vorig jaar bleek dat ook geografisch gezien de nodige grenzen worden opgezocht, want het collectief werd uitgenodigd om in Noord-Korea twee shows te spelen als onderdeel van de viering van de zeventigjarige ‘bevrijding’ van het stalinistische land.
2015 was ook het jaar dat het collectief 35 jaar bestond, hetgeen groots gevierd werd en wordt met een tour. Die tour is de reden voor mijn aanwezigheid in Tilburg, want daar speelt de groep een bijzondere show als onderdeel van de Occupied Europe Sound Of Music Tour. Gedurende de shows van deze tour zal de band ten dele het optreden uit Noord-Korea nabootsen, wat voor een groot deel (zoals de naam van de tour al verraadt) bestaat uit Laibach’s interpretatie van de soundtrack van The Sound Of Music. De show vindt plaats in de concertzaal van Theaters Tilburg, in samenwerking met 013 (waarbij dank aan Jostijn Ligtvoet Fotografie voor de fotografie).
Bij binnenkomst blijkt dat het collectief handig gebruik maakt van het gegeven dat er in Noord-Korea is opgetreden. Een aanzienlijk deel van de merchandise is een parodie op de propaganda die door Noord-Korea wordt verspreid met behulp van posters en pamfletten. Tot groot genoegen van mij, moet ik daarbij gezegd hebben, want de posters en shirts zijn weer heerlijk provocerend op een manier zoals alleen Laibach dat kan.
Als de deuren naar de indrukwekkende concertzaal eenmaal open gaan, wacht ons een nieuwe referentie naar het afgesloten land: op het reusachtige scherm op het podium is een Noord-Koreaanse poster van een ijverige boerin geprojecteerd. Gedurende het kwartier dat er gewacht moet worden voor de start van de gezeten show, zoekt iedereen een plekje, terwijl op de achtergrond de originele soundtrack van The Sound Of Music klinkt. Uiteindelijk blijkt het contrast tussen deze muziek en de militaristische interpretatie die we hier vanavond te horen gaan krijgen, op het hilarische af te zijn.
Als het tijd is om te beginnen, bouwt de groep de atmosfeer tergend langzaam op door middel van Olav Tryggvason, een stuk dat door Edvard Grieg is gecomponeerd, maar uiteraard in een industrieel jasje is gestoken door onze Sloveense vrienden. De adembenemende beelden die achter de groep worden geprojecteerd onderbouwen de atmosfeer uitstekend en de band blijft ingetogen genoeg om niet af te leiden van de projecties. Na deze uitstekende opening worden we getrakteerd op Smrt za Smrt, Now You Will Pay, The Great Divide en Eurovision, wat voor een mooie afwisseling tussen oud en nieuwer werk zorgt. De nummers zijn ook stuk voor stuk typerend voor het collectief en zetten de grauwe atmosfeer die bij Laibach hoort goed neer.
Na deze overdonderende opening volgt er, toch vrij onverwacht, een intermezzo van vijftien minuten. Voor aanvang van het tweede deel van de set lijkt de zaal al wat voller, hetgeen alleen maar goed is (in mijn ogen kan een collectief als Laibach niet genoeg publiek hebben). Tijdens dit tweede deel wordt geopend met enkele nummers uit The Sound Of Music, waar weer mooi blijkt hoe eigenzinnig Laibach precies is. Natuurlijk is er de engelachtige stem van Mina Špiler, die zich goed leent voor dit werk, maar als daarnaast de grommende stem van Milan Fras wordt geplaatst, wordt er toch een typische draai aan de composities gegeven. Het meest bijzondere is dat het werkt en de groep er in slaagt om zelfs wat van de lieflijkheid door te laten klinken, ondanks de keiharde mokerslagen die de realiteit van Laibach vormen.
Ondanks de grimmige boodschap van de muziek en de serieuze omstandigheden waaronder de groep soms moet optreden, is er toch de nodige humor aanwezig (afgezien van de overduidelijke satire). Tussen de nummers door spreekt een gerobotiseerde stem, inclusief zwaar Sloveens accent, het publiek toe met verschillende boodschappen. Dit leidt meermaals tot een goede interactie, aangezien de muzikanten het publiek niet zelf toespreken.
Deze bijzondere vertoning wordt opgevolgd door een rits nieuwere nummers, waarbij vooral het bemoedigende Whistleblowers op een luid applaus kan rekenen. Er wordt veel van het nieuwste album, Spectre, gespeeld en ik constateer tot mijn genoegen dat de nummers live nog veel beter zijn dan op het album. Het album is behoorlijk wat keren gedraaid bij mij thuis, maar het kwartje viel pas echt tijdens deze indrukwekkende opvoering, waarbij de impact van de muziek enorm is. Er wordt afgesloten met persoonlijke favoriet Resistance Is Futile, waarna men terugkomt voor nog eens drie nummers: Favourite Things, B-Mashina en Life & Leben (voor aanvang vraagt de robotstem het publiek om niet de Hitlergroet te brengen, hetgeen refereert aan het satirische en veelal verkeerd geïnterpreteerde hakenkruis in de hoes van Opus Dei). Die eerste is weer een nummer uit The Sound Of Music, waarbij meneer Fras toch af en toe met een grijns op zijn smoelwerk staat te zingen, en die laatste is een kruising van Opus Dei, het bekendste nummer van Laibach, en Leben Heisst Leben, de Duitse tegenhanger van dat nummer.
Na een staande ovatie is er nog een kort filmpje, waarin Laibach The Movie wordt aangekondigd. Dit zal een document worden van de tijd die het collectief doorbracht in Noord-Korea en uit dit korte fragment alleen al blijkt dat er de nodige provocerende handelingen zijn verricht. Met een uiterst tevreden gevoel begeef ik me naar huis, na één van de beste optredens die ik de afgelopen tijd heb mee mogen maken. Een bijzonder collectief met een bijzonder optreden, dat ook nog eens op een onmogelijke manier aan de haal gaat met één van de meest totalitaire regimes ter wereld: wat een avond!
Setlist Laibach:
- Olav Tryggvason
- Smrt za Smrt
- Now You Will Pay
- The Great Divide
- Eurovision
- Do Re Mi
- Edelweiss
- The Sound Of Music
- Warszawskie Dzieci
- We Are Millions And Millions Are One
- Whistleblowers
- No History
- Bossanova
- Resistance Is Futile
- Favourite Things
- B- Mashina
- Life & Leben
Intermezzo
Toegift
Fotografie: Jostijn Ligtvoet
Links: