In 2021 spraken we met gitarist Jake en zanger Joseph van Witherfall. Daarbij vertelde Jake dat hij graag elk jaar een plaat zou uitbrengen. Toch zijn er al weer drie jaar verstreken sinds de band het avontuurlijke en ietwat wraakzuchtige Curse Of Autumn uitbracht. Maar nu is daar dan toch de nieuwe: het meeslepende Sounds Of The Forgotten. Goede reden om nog eens een lijntje te leggen naar de States, om erachter te komen dat de klok nog steeds niet de grootste vriend van Joseph en Jake is. Was het vorige keer Joseph die pas na verwoede pogingen van Jake aanhaakte, dit keer dacht Jake dat de opgegeven tijd Pacific Standard Time was. Nou, niet dus. We spraken dan ook vooral met Joseph, maar dat was zeker geen straf daar de zanger niet alleen op plaat voor vocaal vuurwerk zorgt, maar ook geen enkel blad voor de mond neemt wanneer we spreken over het nieuwe album, de muziekindustrie en de gevolgen van een actie van Iced Earth-opperhoofd Jon Schaffer
Ha Joseph, zullen we maar gewoon beginnen?
Nou, Jake komt eraan, maar als je een “me only”-vraag hebt, dan kunnen we los hoor.
Geen idee of deze vraag alleen voor jou is, maar ik ga gewoon voor deze: Er zijn drie jaar verstreken sinds jullie Curse Of Autumn uitbrachten. Wat heeft dat album jullie als band gebracht, of is dat een verkeerde manier om naar muziek te kijken?
Tsja, wat heeft Curse Of Autumn ons gebracht? Behalve hoofdpijn, de ellende van de pandemie en producers die het Capitool bestormden? Dat raakte ons natuurlijk helemaal niet! (lacht)
Ja, dat is natuurlijk ook nog gebeurd. Vorige keer hebben we het kort over Jon gehad, maar dan vooral over zijn rol in de studio. Ik zag wel dat Curse Of Autumn de album top 20 heeft gehaald in het metalgekke Duitsland.
Ja, in dat opzicht deed de plaat het prima. En ik denk echt dat als Jon niet het Capitool binnengedrongen zou zijn, het album het nog beter zou hebben gedaan. Ik bedoel: op enig moment was het platenlabel bezig om met de hand alle stickers van onze vinyluitgaven en cd’s af te pulken omdat Sony zijn naam nergens op wilde hebben. Jon is overigens nog steeds een vriend en ik denk dat hij in zijn hart een goede kerel is. En hij is uiteraard een legende in de wereld van de zware metalen. Maar ik denk dat de pandemie heel veel gedaan heeft met mensen. Ze duwde de mensen die al een beetje aan de rand zaten over die rand.
Maar dat gebeuren raakte onze verkopen echt hard. We mochten zijn naam niet gebruiken voor promotie of wat dan ook. Daar komt nog bij dat we mogelijk zouden spreken over een tour waarbij Witherfall zou aanschuiven bij Demons & Wizards. Geen garanties, maar als je producer in die band zit en je album doet het goed … Maar goed, dat alles ging van tafel.
Ja, ik dacht ook gezien te hebben dat jullie na Curse Of Autumn niet heel veel optredens hebben gedaan.
Nou, toch wel wat hoor. We speelden op het ProgPower Festival, waren hoofdact op het Hyperspacefestival in Canada en een festival in Texas en speelden met Cynic en Atheist in Los Angeles. Dat was erg tof. Maar we hebben niet getourd. We speelden festivals en eenmalige optredens.
Onze livesituatie is ook niet de meest makkelijke. We zijn geen goedkope band. Er zijn veel jonge, hongerige bands die touren als het winnen van de loterij zien en vol passie de baan op gaan. Zij zijn nog in de gelegenheid om vier of vijf gasten in een klein busje te proppen om de wereld over te reizen. Iedereen in deze band is een professionele muzikant die met spelen in zijn levensonderhoud moet voorzien. De aanbiedingen moeten daarom passen, anders kunnen wij onze gasten niet de weg op meenemen. Dat is pas mogelijk als we een bepaald niveau halen, want de voorwaarden zijn in het begin echt niet zo geweldig.
Denk je dat Sounds Of The Forgotten die extra stap op de ladder zal brengen?
Ik hoop het wel. De zakelijke kant doet het heel goed. De verkopen gaan prima. Ik weet dan ook in alle eerlijkheid niet zo goed wat het platenlabel “to the table” heeft gebracht.
Daar wilde ik inderdaad naar vragen. Prelude To Sorrow en Curse Of Autumn werden uitgebracht door Century Media, een grote speler in de metalwereld. De nieuwe komt echter via DeathWave Records: een label dat Jake en jij zelf hebben opgezet. Wat maakte dat jullie de zaken weer terug in eigen hand wilden nemen?
Precies. ‘Terug’ is hier inderdaad het juiste woord, want toen we de band begonnen, deden we het ook allemaal zelf. In die tijd had geen van de labels echt interesse in ons. Ze vonden wat we deden een beetje vreemd. Ik kan me voor ons debuut nog een kerel herinneren – ik ga zijn naam niet noemen, maar hij was een van de mannen die Nevermore tekenden – en hij zei dat mijn zang zou moeten klinken als de vocalen in een deathcoreband. Tuurlijk en ook nog eens op het moment dat de plaat al klaar was. En ik zei: dat is niet wat deze band is. Waarom zouden we dat doen?
En dat kwam van de man die Nevermore tekende.
Ja, en dat is met de kennis van nu best grappig (Joseph is nu bij Sanctuary de opvolger van Warrel Dane, de in 2017 overleden zanger van Nevermore, red.).
Maar goed, DeathWave Records …
Kijk, jij sprak met Yasmin om dit interview op te zetten (eigenlijk met Frank, maar die sprak vast met Yasmin, red.) en bij Century Media werkten we ook met haar. We dachten, laten we Yasmin gewoon weer inhuren. Ze doet een prima job daar. Er is eigenlijk niemand die door Century Media werd ingehuurd die we niet zelf kunnen inhuren. En het voordeel is dat we niet hoeven te werken met de door Century Media ingeschakelde mensen waar wij wat minder mee hadden. Dat klinkt misschien wat negatief, maar dat is het niet. Met 99% van de mensen die Century Media in Europa inschakelde, hebben we altijd heel graag gewerkt. Uiteraard houden we van Philip (nog steeds), maar ook van mensen als Stefan Frank (nu Nuclear Blast) en Melanie (Schmidt). Dat zijn mensen waarmee we echt op een lijn zaten. Maar toen Century Media onderdeel werd van Sony werd het allemaal wat stroever, minder flexibel vooral. Het werd op een gegeven moment zelfs moeilijk om zaken voor elkaar te krijgen die gewoon in ons contract stonden. Zij kijken ernaar alsof alle bands hetzelfde zijn totdat er een probleem ontstaat en zelfs dat moet je dan nog zelf oplossen.
Dus zij gaan er vanuit dat alle artiesten op dezelfde voorwaarden hebben getekend?
Ik denk niet dat de mensen hoger in de organisatie ooit maar één individueel contract met een artiest hebben gezien.
En dus kozen jullie voor verandering. Wat niet veranderd is, is jullie strategie om al voordat het album uitkomt veel songs uit te brengen in een poging in beeld te blijven bij streamingservices. Hebben jullie daar nu ook meer vrijheid in?
Ik stelde de zogenaamde “watervalcampagnes” voor het eerst voor voor Curse Of Autumn en Century Media ging daar toen min of meer in mee. Ik denk dat we toen vijf singles uitbrachten voor het album uitkwam. Maar waarom zou je je daartoe beperken in het paradigma van streamingdiensten. Wat als de watervalcampagnes werken? Waarom zou je dan de songs niet een voor een allemaal uitbrengen tot de dag dat het album uitkomt? Ik heb er zelfs al over nagedacht (en ik moet dit nog wel even langs Jake halen) om het album eerst uit te brengen en daarna de songs pas een voor een los te laten op de streamingservices. Niemand ript meer cd’s naar YouTube. Tenminste, dat is niet waar ik me zorgen om zou maken. We proberen ook niet om in de Billboard Top 100 te komen, waarvoor het nodig is dat de aantallen streams worden opgeteld bij de fysieke verkopen. Het zou betekenen dat mensen die echt een nieuw album willen horen de cd of LP zullen kopen. Daarna zou je nog steeds kunnen profiteren van het langzaam uitstrooien van de songs op digitale media en elke maand de belangrijke algoritmes te raken.
Dan zie je fysiek en digitaal als twee volledig losstaande markten?
Absoluut, dat zijn het ook. Dat zit ons ook wel in de weg bij het boeken van tours, want online lijken we veel kleiner dan dat we zijn, in ieder geval als je naar onze aantallen op Spotify kijkt, onze YouTube doet het beter. Als je naar de aantallen streams kijkt zitten we laag gemiddeld, maar we halen altijd de albumlijsten. We haalden 83 in de Verenigde Staten zelfs in alle gekte en dat is alleen omdat we fysiek zo veel verkopen.
Ja, dat is nog zoiets waar niet veel over gepraat wordt. Century Media heeft nog een paar klassieke metalbands met zangers. Maar 99% van hun bands hebben blaffende, schreeuwende vocalen. Deathcore, metalcore en geef er maar een naam aan. Het klinkt alsof er iemand een hond schopt. En het punt is: zij hebben 2,2 miljoen geabonneerde luisteraars. Toen wij tekenden, maakten we wat berekeningen en dachten als we twee video’s per plaat geven, dan gaat ons dat misschien fans opleveren. Het tegendeel was waar! Elke keer als we een video op het Century Media kanaal zetten, kreeg die een klap omlaag in het algoritme. De abonnees van dat kanaal willen namelijk vooral deathmetalvocalen horen en wat ze niet willen horen, klikken ze weg. Dat doet wat met het algoritme. Om er wat tegenover te zetten: toen we Insidious op ons kanaal zetten hadden we 9.000 abonnees, maar we kregen 175.000 views. En 260.000 views voor Ceremony Of Fire in minder dan vier maanden! Maar goed, dat is waarom ik denk dat de oudere video’s het zoveel minder deden.
Het verschil valt in ieder geval op! Je had het al over Insidious. Dat is een van de songs die je vorig jaar al uitbracht. Wat is de gedachtegang achter de volgorde van uitbrengen van nummers? Waarom waren Insidious en A Lonely Path de juiste songs om als eerste naar voren te schuiven?
We wilden de belachelijk zware track (Insidious, red.) als eerste uitbrengen. En verder denken we daar niet zo bij na. Maar juist vanwege die vocalen waar we het net over hadden, hebben we het best moeilijk om gedraaid te worden op de heavymetalradiostations hier in de Verenigde Staten. Die worden volledig beheerst door die zwaardere vocalen. Daardoor denkt de nieuwe generatie aan bands als Slipknot wanneer ze aan metal denkt. De jongeren denken niet aan Iron Maiden of Queensrÿche. Als er een song kans heeft om in die omgeving wat te doen dan is het Insidious. Oh, en ik wilde kijken hoever onze echte fans hier in mee konden gaan. Dat doen we graag en veel. We rekken de oren van mensen omdat er niet één genre is waarmee we getrouwd zijn.
Klopt, donkere melodieuze metal was het uitgangspunt toen we begonnen. Zeg maar, de eerste klodder verf op het canvas. Voor Jake en mij waren dat King Diamond van het tweede tot en met het vierde album, Them, Abigail en Conspiracy, en de “middenalbums” van Nevermore zoals This Godless Endeavor en Dead Heart In A Dead World. Dat is waar wij vandaan komen. Oh, en we houden allebei veel van Queen, van klassieke muziek en van Guns N’ Roses. Zo wisten we dat we met onze invloeden heel wat kanten op konden. Dat is waarom we met Witherfall aan de gang zijn gegaan. Daarvoor speelden we in White Wizzard en daar voelden we echt beperkingen omdat … ik wil niet zeggen dat dat een clichéband was, maar er was een wereld waar je aan vast zat. We wilden een band waarin we konden doen wat we maar wilden en dat is Witherfall.
Je noemde Guns N’ Roses. De vorige keer dat we elkaar spraken zei Jake dat jullie graag eens een clip in de stijl van November Rain zouden doen. Kort voor ons gesprek hebben jullie een video voor When It All Falls Away uitgebracht. Het verhalende van die clip doet toch stevig aan die roemruchte video van Axl en consorten denken.
Zeker, er zijn ook van die open vragen over wat er nu eigenlijk echt gaande is. Voor een tijd weet je niet welke van de meisjes zal overlijden (zegt hij lachend, red.). We hebben heel veel geluk gehad met onze vriend en regisseur Brad. We vragen veel van hem en duwen hem in verschillende richtingen. Voor de video’s hebben we de band gefilmd in de studioruimte waar we de muziek opnamen: een kerk! En daarna zijn we naar allerlei verschillende plekken in Los Angeles gegaan om de verhaallijnen op te nemen… voor elke video! We zijn dan ook al vanaf 1 januari 2023 bezig met de productie van of de plaat of de video’s. We begonnen met de drums van Marco Minnemann. Ik haalde producer Zeuss op Nieuwjaarsdag op van LAX luchthaven. Hij vloog om vier uur ’s nachts binnen… met een kater. De volgende dag begonnen we de drums op te nemen. Vervolgens hebben we anderhalve maand in New York in een studio gezeten. En daarna zijn Zeuss en ik Massachusetts gegaan om daar in drie weken de vocalen op te nemen. Het was (te) gek … en we zijn nog steeds video’s aan het opnemen. We schoten When It All Falls Away drie dagen voordat we dat fucking ding op de wereld loslieten.
Hmm, juist bij het vangen van de muziek, het opnemen zelf, heb je ervaren mensen nodig, mensen die heel goed weten wat ze doen. Vaak werken we in sessies van dertien uur en dat zes dagen per week. En dan krijg je inderdaad “ear fatigue”, maar je weet wat er gaat komen. En dat helpt, net als dat we feitelijk met drie producers werken. Als ik even weg ga om wat administratieve zaken te regelen of wat apparatuur op te halen, dan kunnen Zeuss en Jake door. Wanneer ik dan terugkom, zijn mijn oren weer fris en kan ik eventuele oneffenheden eruit halen. Er waren een paar van die situaties, bijvoorbeeld bij de opnamen van de Aerosmith-cover. Ik had het arrangement voor de keyboards en vocalen gedaan en Marco gebruikte die om zijn drums over te leggen, maar ter plekke besloten we om een passage langer te maken. Als je echt getalenteerde mensen om je heen hebt, dan kun je schakelen en vangen mensen elkaar ook op. In zekere zin is het een estafette.
Ik wil nog even terug naar When It All Falls Away. Of eigenlijk wil ik naar What Have You Done? Toen ik de tracklist zag, dacht ik dat die laatste titel misschien de vraag was die volgde op de onomkeerbare daad uit When It All Falls Away, maar er lijkt iets anders aan de hand.
Dat kun je wel zeggen! In zekere zin ben ik bijna blij dat Jake er nog niet is, want ik wil niet dat hij hier gezeur mee krijgt, maar de song gaat over Jon! (Schaffer, red.). Ik denk dat Jon het nummer deze week gehoord heeft, maar ik weet niet of hij zelf de optelsom al gemaakt heeft, dus ik moet het hem maar snel vertellen voordat de interviews uitkomen.
Je moet het Jon vertellen?
Ja, dat vind ik wel. Ik weet nog dat ik aan het schrijven was voor materiaal voor Sanctuary en de tekst die naar buiten kwam ging in zekere zin over Warrel. En ik vroeg aan Jon: is dit als een derde rail? Kan ik wel over Warrel en Sanctuary schrijven? Past dat wel? En John zei: je moet doen wat je hart je vertelt om te doen. Als jij voelt dat je dit moet schrijven, dan moet je dat doen. Op die manier heeft hij me bijna toestemming gegeven om ook over hem te schrijven.
We schrijven nu eenmaal over gebeurtenissen in ons leven. We schrijven niet over draken, elven en koningen hè? We schrijven over echte ervaringen en wat is er nu groter dan de pandemie? En Jon die een enorme schaduw over onze plaat werpt. En over zijn carrière man. Zijn band was hoofdact op Wacken Open Air! Ze waren gigantisch. En toen, ik weet het niet, ik weet het niet … Eerlijk gezegd, voor mij is er geen reden dat hij niet een nieuwe Iced Earth-plaat zou kunnen maken. Ik bedoel, kijk naar Tim Lambesis. Die gast heeft geprobeerd zijn vrouw te laten doden en hij toert weer! Wat Jon deed, was dom. Dat zal ik zeker zeggen en ik ben het niet eens met zijn politieke standpunten, maar “in the end” hij heeft niet geprobeerd om Nancy Pelosi om te brengen. Wat hij gedaan heeft is voor mij toch iets meer vergeeflijk dan dat iemand een huurmoordenaar achter zijn vrouw aanstuurt.
Een zwaar onderwerp dus, net als dat van When It All Falls Away. Die song gaat over suïcide, maar de muziek laat juist veel kracht en weerbaarheid horen, vooral in de gitaarsolo’s. En juist dat lijkt een overkoepelend thema voor het album te zijn: tegenslag en daartegen vechten.
Absoluut. De kleur paars in het artwork is dan ook geen toeval. Het is niet alleen de kleur van de favoriete gitaar van Jake, het is ook nog eens de kleur van vorstelijkheid. Ik denk dat mensen veel beter zouden handelen als zij zichzelf zouden bezien naar een objectieve standaard. Je moet niet alles naar de kloten laten gaan omdat je een keer iets stoms hebt gedaan of een keer een slechte gedachte hebt. Je moet je rug rechten en zorgen dat je er doorheen komt. Maar we zijn ook boos en teleurgesteld.
En daarmee lijkt er een connectie met Curse Of Autumn. Dat album leek wel wat wraakzuchtiger.
Curse Of Autumn was onze “frustratieplaat”. We wilden gewoon dingen kapot maken. De nieuwe is meer een plaat van kracht of van de rechte rug. Dit is wanneer je een gat in de muur hebt geslagen en onderweg bent naar de doe-het-zelfzaak voor spullen om het gat te vullen en weer te stucen.
De titel van de plaat zou ook zien op muziek uit het verleden. Muziek die niet vergeten mag worden. Je noemde King Diamond al. Het promovel noemt ook Type O Negative. Zijn dit bands die vergeten raken en streven jullie ernaar dit te voorkomen?
Dat is wel wat er achter de albumtitel zit. Het is ook waar we het eerder over hadden. Mensen houden van liedjes. Daarom zal metal in zijn huidige incarnatie nooit de belangrijkste stroming in pop worden en er geen echte rol van betekenis in kunnen spelen. Ja, de beelden die bij metal horen zul je in films zien, want die zijn iconisch, maar de muziek zul je niet horen. Misschien eens in de tien jaar een Cannibal Corpse– nummer in een film van Jim Carrey, maar dan wel als novelty. In de jaren 70, 80 en 90 was dat anders. Toen kon je naar het winkelcentrum gaan en heavymetalplaten en -shirts kopen. Die bands waren huishoudnamen, diep geplaatst in de zeitgeist van de popcultuur omdat ze songs schreven die mensen konden zingen. De hele transitie naar metal die alleen geassocieerd wordt met schreeuwen en niet met melodie heeft het genre echt geschaad. En nu hebben we hier dus een echt probleem met metalradio en de smaak van een paar mensen die de definitie van metal heeft gekaapt. Als je zingt, dan is het ineens geen metal meer. Dan is het power metal ofzo.
Dus ze hebben het te ver van de mainstream geduwd om nog interactie te hebben met de mainstream?
Ja, zelfs als je naar Metallica luistert – ik bedoel oude Metallica – dan klinkt dat gewoon als Pavarotti als je het legt naast wat er nu gebeurt (lacht). Ik denk dat heavy metal zijn songgeoriënteerde wortels is vergeten. Er zijn natuurlijk wel wat nieuwe bands … ik zeg niet dat ik een echte fan ben van Sleep Token, maar die band probeert wel melodieus te zijn en om songs te schrijven. Er zijn dus wel wat nieuwe groepen die ik waardeer om wat ze doen. Ik wijk wat af van wat ik wilde zeggen, maar Sounds Of The Forgotten gaat over al die soorten metal waarvan mensen lijken te vergeten dat zij ook een invloed kunnen zijn. Niet iedereen hoeft te klinken als een slechtere Phil Anselmo. Wat Phil deed was fantastisch, maar iedereen brengt het nu slechter: laten we Phil doen, maar dan met minder melodie.
Ik zag Phil ongeveer een jaar terug een briljant concert geven, maar de melodie is ook wel een beetje uit zijn stem als we eerlijk zijn.
Ja, het is ook wel moeilijk. Ik ga ook wel eens van het ruigere werk ineens naar falsetto en daarvoor moet je echt wel in vorm zijn. Je kunt dan niet doen, wat ik gisteravond deed (lacht): wodka drinken en praten met wat mensen die ik niet ken. Geeft me wel gelijk weer wat om over te schrijven.
Het is niet eenvoudig om te zeggen waar het door komt, maar de plaat lijkt een heel natuurlijke flow te hebben. Meer nog dan Curse Of Autumn.
We zijn heel nauwkeurig bij het bepalen van de volgorde van de nummers. We hebben het hier een beetje aangevlogen als bij Nocturnes and Requiems (het debuut, red.). Al bij het schrijven van de songs waren we ons heel bewust van hoe ze in elkaar over zouden moeten gaan.
En daar is Jake!
Joseph: Ja, laten we even op hem focussen!
Jake: Mijn verontschuldigingen, ik dacht dat we op Pacific Standard Time zaten.
Geen probleem Jake, we hebben het over songs, video’s, teksten en de albumtitel gehad, dus laten we het met jou nog eens wat meer over de muziek hebben. Jullie hebben twee nieuwe leden in de groep mogen verwelkomen. Onder hen keyboardspeler Gerry Hirschfeld. Heeft die toevoeging jullie meer mogelijkheden gegeven?
Jake: Gerry heeft inderdaad veel inbreng gehad op de keyboardpartijen en synths. Hij is een heel muzikale kerel. Joseph en hij hebben veel gewerkt aan pianostukken om de vocalen te begeleiden. In het eerste couplet van What Have You Done? zit ook een sterke melodielijn en hij heeft wat coole dingen gedaan voor When It All Falls Away. Ook heeft hij wat mooie pianodingen aangeleverd voor het refrein van Ceremony Of Fire. We houden ervan om de toetsen ambiance te laten geven maar ook om ze in te zetten als contrast. We hebben een berg aan klassieke invloeden en die geven we juist daarin een plaats.
En dan is er nog nieuwe drummer Chris Tsaganeas, maar die heeft de plaat niet ingespeeld. Dat wil zeggen: hij heeft wel wat percussie gedaan, maar mocht nog niet achter het drumstel gaan zitten. Wat vond hij daarvan?
Joseph (lachend): laat mij daar snel iets over zeggen Jake. Hij is niet de eerste drummer in Witherfall die erachter komt dat hij niet op het album speelt.
Jake: Chris is een teamspeler. We hadden al een soort van afspraak met Marco Minnemann toen hij op Curse Of Autumn speelde dat hij de volgende ook zou doen. In een studio opnemen is echt een ander beestje dan live spelen, zeker als je kijkt naar hoe wij schrijven en demo’s maken. Een gast als Marco kan onderdeel zijn van dat proces en we kunnen duizenden ideeën naar hem toegooien en hij gaat ze allemaal “nailen”. Dat is ook een kwestie van kosten natuurlijk: tijd is letterlijk geld als je opneemt. Maar Chris vond dat wel prima. Hij wist dat Marco al vastgelegd was voor de plaat en hij heeft een berg aan respect voor Marco als drummer, zoals we allemaal hebben eigenlijk.
En dan valt de verbinding naar de verre Verenigde Staten plots weg. Nieuw contact leggen is niet eenvoudig (dat gaat via een promotor in Duitsland) en zal zeker niet dezelfde dag lukken. Omdat het interview al een eind op weg is, laten we dat maar achterwege en vragen Frank om de heren te danken voor het meer dan prettige en vooral openhartige gesprek. En voor Sounds Of The Forgotten dat 31 mei uitkomt.
Links: