Komt de cover art van het nieuwe album van Ellende – een everzwijn in koninklijke kledij – wat vreemd op je over? Een verklaring afkomstig van L.G., het creatieve brein achter het in 2011 in Graz, Oostenrijk opgerichte atmosferische en post-black metal solo project Ellende, heb ik niet voorbij zien komen. Maar dat maakt vast niet uit. Zal het niet zijn zoals met alle kunst? Vrij interpreteerbaar door de ontvanger?
De hoes kan natuurlijk niet los gezien worden van de titel van het album van Ellende: Ellenbogengesellschaft. Dit laat zich vertalen als “Elleboogsamenleving”: een samenleving waarin het geaccepteerd lijkt te zijn dat mensen met hun ellebogen werken om hun eigen zaken ten koste van anderen te behartigen, een maatschappij waarin egoïsme, competitie en meedogenloosheid hoogtij vieren. Het woord kennen we sinds het eind van de twintigste eeuw en werd in Duitsland in 1982 gekozen tot woord van het jaar. In een dusdanige maatschappij kan het toch niet anders dan dat het zwijn, een traditionele jagersprooi, wordt opgedoft en neergezet als een symbool van een maatschappij waar je geen deel van uit wil maken? Of geef jij er een andere interpretatie aan?
Ellenbogengesellschaft is de zevende uitgave van Ellende en het vierde volledige album. Op elk album was evolutie terug te horen en op dit album is dat niet anders. In de loop der jaren zijn de composities gevarieerder en kleurrijker geworden, en zijn er steeds meer invloeden vanuit de post-metal het werk in geslopen. Het ietwat holle, ruwe geluid van debuutalbum Rückzug in Die Innerlichkeit – wat overigens prima bij dat album past – heeft plaatsgemaakt voor een helderder geluid. Nieuw op dit album is de intrede van harmonieuze samenzang. Aan het einde van Ich Bin – wat niet alleen dient als een fraai intro van het album, maar ook een heerlijk contrast biedt met Unsterblich – doen ze al hun intrede. En je komt ze vaker tegen. Zo vormen ze in Hands aufs Herz en Abschied een fraai tegengewicht met het gebruikelijke kommerlijke geschreeuw en het gejammer van de gitaren en in slotnummer Verletzlich nemen ze een groot deel van het begin, en daarmee de sfeer van het nummer, op zich.
Nu is evolutie leuk, maar als dat zich niet uitbetaalt in sterke composities, schiet je er eigenlijk weinig mee op, toch? In het geval van Ellenbogengesellschaft hoef je daar niet bang voor te zijn. Ook op dit album gaan meeslepende atmosferische melodieën hand in hand met vertwijfeling en hopeloosheid en ontstaat er een ietwat mysterieuze, donkere sfeer. Daarnaast zijn alle composities zorgvuldig uitgewerkt en kennen ze een doordachte opbouw. Nummers als Unsterblich, Ruhelos – met een gastoptreden van J.J. van Harakiri for the Sky – en Abschied zijn doorspekt met woede, passie, radeloosheid en ontmoediging. De nummers worden tot in de details ingekleurd en behoedzaam opgebouwd, alvorens tot een ware uitspatting van kwetsbaarheid en deceptie te komen. Zo kent Ruhelos een akoestische gitaar ter inleiding en wordt het onstuimige Hands aufs Herz halverwege tot rust gemaand door ingetogen gitaarspel, aleer de frustratie er weer uitknalt en strijkers het uiteindelijk tot het einde begeleiden. Halverwege het album bouwt het op piano gestoelde Someday een moment van rust en bezinning in, waarna het nummer in de laatste twee minuten doorholt in venijnigheid, als de gitaar zijn kop opsteekt en felle vocalen worden uitgespuugd. De laatste seconden zijn weer voor de piano.
Freier Fall kent een rustiek intro, voordat je wordt ondergedompeld in zware, donkere riffs en zeeën van vertwijfeling, waarna een akoestische gitaar het nummer uitleidt. Abschied, dat vertrouwt op fraaie melodieën, kent halverwege een moment van reflectie als gefluister en ingetogen spel de overhand krijgen. In de video van dit imponerende nummer toont Ellende op treffende, pijnlijke wijze hoe huiveringwekkend neurologische aandoeningen zijn. Het bekijken waard. In slotnummer Verletzlich, dat geïnspireerd is op het werk van de Ierse schilder Francis Bacon, vormt de vertwijfeling in de schreeuw een mooi tegenwicht met de harmonieuze koorzang; aan het einde nemen samples, uit een interview dat de schilder in 1966 had, het nummer – dat in zijn geheel wat ingetogener is – over.
De door Ellende genuanceerd aangebrachte aanpassingen ten opzichte van de eerdere albums blijken op Ellenbogengesellschaft een absolute meerwaarde te hebben. Zo is de inpassing van de harmonieuze samenzang een absolute verrijking. De wisselingen in de dynamiek zijn heel weloverwogen en vernuftig aangebracht in de composities; nergens gekunsteld, maar heel bedreven verweven. Het zorgt er voor dat de rauwe gevoelens in de beladen nummers zich nog overduidelijker en openhartiger ontvouwen. Dit alles maakt Ellenbogengesellschaft tot een meeslepende, intense ervaring en brengt emoties als vertwijfeling, kwetsbaarheid, ontmoediging en verdriet op imponerende, treffende wijze naar de oppervlakte. Liefhebbers van atmosferische post-black metal kunnen vast een plekje voor deze pracht van Ellende inruimen in hun jaarlijst.
Score:
90/100
Label:
AOP Records, 2022
Tracklisting:
- Ich bin
- Unsterblich
- Ruhelos
- Hand aufs Herz
- Someday
- Freier Fall
- Abschied
- Verletzlich
Line-up:
- L.G. – Gitaar, zang, basgitaar, piano, synthesizer, koren, samples en teksten
- P.F. – Drums
Links: