Dubbel zo emotioneel, dubbel zoveel melancholie, maar ook dubbel zo veel hoop in een donkere wereld. Dat is onze rubriek Dubbel Zo Zwaar met een nieuwe, bewogen, empathische plaat, die simpelweg vraagt om van meer dan één kant bekeken te worden. Daarnaast zouden de redacteuren elkaar de tent uitvechten om te bepalen wie uiteindelijk het gouden lot in handen krijgt. Deze keer behandelen we Solastalgia van Heretoir. Joris (favoriete genre: black) en Patrick (favoriete genre: dissonant death) zijn deze keer de gelukkigen.
De naam van de band uit Augsburg (Duitsland) wordt gevormd door een uitdrukking die is samengesteld uit het woord here-, van het Engelse woord ‘heretic’ en de Franse lettergreep ‘-toir.’ Samen vormt dat dus Heretoir; een fictief synoniem voor ‘zijn eigen weg gaan’. Een prima, betekenisverwante naamgeving, want het is precies wat de Duitse band al jaren doet. Een eigen plan trekken, een eigen invulling geven aan hun muzikale koers. Eentje van black metal, weloverwogen en gevoelvol verweven met post-rock. Post(-black) metal, zo je wilt. Of zoals collega Bart zo treffend verwoordde in zijn recensie van het debuutalbum Heretoir uit 2011: “Boordevol sfeer. Zwoele composities, zowel met negatieve als positieve energie. Zweverig en ijzig, parallel naast elkaar. Geen wankele labiliteit maar een wisselvallige winterse bui. Impulsen en gedachten bij een haast poëtisch werkje. Voor de genieters.”
“We’re living in the shade of a disillusioning truth. What separated you from your own will? From opening your eyes to see the great depression? This is a world lost in degeneration.” (The Ashen Falls)
Het nieuwe album heeft de pakkende titel Solastalgia meegekregen. Een woord voor het verdrietige gevoel dat opgeroepen wordt als gevolg van veranderingen in je directe omgeving, door factoren waar je geen vat op hebt. Het zien veranderen van het landschap om je heen door een (natuur)ramp, menselijk ingrijpen (mijnbouw) of klimaatverandering heeft invloed op de menselijke gemoedstoestand. De Australische filosoof Glenn Albrecht gaf dit gevoel de term solastalgia mee. Nu is Heretoir op al zijn vorige albums altijd al pure emotie geweest. Of als je het wat meer beeldend wilt brengen: de pijn van het hedendaagse leven naar muziek vertalend. Krijgen we met het thema op het nieuwe album een o zo emotionele, bedrukte kijk op de huidige stand van de wereld of gloort er ook nog wat hoop aan de horizon?
In de begeleidende tekst bij de promo staat te lezen: “Na hun duistere en grimmige kant te hebben verkend op Nightsphere, is Heretoir dit keer een andere richting ingeslagen. De nummers van Solastalgia bestrijken een breed scala aan emotionele en zware muziek. Van moderne metal tot black metal tot postrock en misschien zelfs screamo. Hoe je het ook wilt noemen: in wezen is dit pure melancholie en een sprankje hoop in de diepe duisternis.” In hoeverre moeten we de waarschuwing voor deze muzikale koerswijziging ter harte nemen? Waarin komen de veranderingen het meest naar voren?
Joris: Een koerswijziging? Veranderingen? Ik zie het eerder, en ik zal het nog een paar keer schrijven, als het continu evolueren van een band. Het zoeken of opzoeken van bepaalde grenzen om de muziek zo nog meer zijn eigen leven te laten leiden. Het is voor mij geen verrassing dat een band als Heretoir dit soort zaken doet. Het is geen band die zich vasthangt, vastpint in één bepaald genre en maar goed ook want hierin ligt de kracht van de band.
Patrick: Wat mij betreft zijn woorden als ‘een andere richting ingeslagen’ veel te beperkt en daarmee misschien wel verkeerd gekozen. Er is in mijn optiek helemaal geen sprake van een drastische koerswijziging. Hebben we hier niet simpelweg te maken met de ontwikkeling die de band doormaakt? Want dat is hoe ik Solastalgia ervaar: een volgende stap, een verdere, logische ontplooiing van de muziek van Heretoir. Hoewel het album nog steeds volop herkenbare karakteristieken als dichte, donkere melodieën, progressieve structuren, gelaagde arrangementen, lange, atmosferische soundscapes, en de combinatie van een diepe blackmetalschreeuw en emotioneel geladen, melodieuze, cleane vocalen staat. En ook nu slingert de band voortdurend heen en weer tussen felle, rauwe intensiteit en ingetogen, melancholische reflectie.
Subtiel en fijngevoelig wordt er echter net even meer nadruk gelegd op een dromerige sfeer en warme, behaaglijke harmonieën, waarmee zich op het album een nog diepere, sluimerende melancholie – intens en doordringend – ontvouwt. Er wordt als het warme een emotionele schaduw over het album gedrapeerd, die als een warmtevolle gloed over heel Solastalgia ligt.
Waarom moet je dit Solastalgia beluisteren?
Joris: Omdat het gewoon een steengoede plaat is. Niks meer aan doen, klaar! Als ik toch wat meer fundament moet geven dan zou ik schrijven en stellen dat een continu evoluerende band als Heretoir het telkenmale aandurft om weg te rijden van hun (post-) black metal maar er wel weer naar terugkomt. Je hoort in de composities dat het drietal David, Matthias en Nils andere achtergronden hebben maar dit perfect weten te vermengen. Die tweede heeft ook een andere band die magistrale platen aflevert. Bonjour Tristesse is zeker ook het beluisteren waard.
Patrick: Waarom zou je ervoor kiezen zoveel gevoelvolle pracht aan je voorbij te laten gaan? Ook het eerdere werk van Heretoir kon op mijn aandacht rekenen, maar dit Solastalgia lijkt net even een stapje bedachtzamer, verder geëvolueerd en fijngevoeliger bij me binnen te komen. Een goed voorbeeld daarvan is een nummer als Dreamgatherer. Ik ga niet meer proberen om in woorden te vangen wat dit nummer met me doet, maar heb ervoor gekozen het elke keer simpelweg op me in te laten werken. Het raakt me diep, laat me vervolgens niet meer los en brengt steevast een golf van tedere ontroering met zich mee. Voor mij is muziek pure emotie en is het op zijn mooist wanneer het me tot op het bot raakt en iets in mij losmaakt. En precies dat gebeurt hier.
Joris: Je hoort dat de band enorm gegroeid is. Je hebt weinig bands waarvan je na tien à twintig seconden kan zeggen, dat is die of deze. Heretoir is zo’n band. Door zijn unieke sound, door zijn unieke klank die hij elke keer verder verfijnt en op dit album ook weer merk je dat deze band continu evolueert maar toch weer dichtbij zichzelf blijft. Daarom, die verwijzing naar post-rock en screamo is zeker ook niet mis te interpreteren. Nochtans liggen voor mij de fundamenten van deze band bij de (post-)black metal.
Patrick: De black-invloeden zijn nog altijd aanwezig binnen de muziek van Heretoir, al liggen ze – ter vergelijking met albums uit de beginjaren, als Heretoir (2011) en Substanz (2012) of het meer recente Nightsphere (2023) – minder prominent aan de oppervlakte. Kenmerkende blackmetalelementen als vervormde tremologitaren, het voortdurende spanningsveld tussen agressie en introspectie en betoverende, melancholische melodieën zijn nog altijd nadrukkelijk aanwezig. Deze keer zijn ze onmiskenbaar en nog soepeler vervlochten met de dromerige gelaagdheid van postrock.
De speelse dynamiek krijgt deze keer meer ruimte. Het is wat dikker aangebracht, herbergt daardoor nog net even wat meer rauwe emotie en valt daardoor extra op. Het contrast tussen nummers met rauwe, krachtige intensiteit, zoals Season of Grief, en meer tedere, ingetogen melancholiek, zoals het fragiele Rain of het zachtmoedigere The Heart of December, brengt een rijk geschakeerd onderscheid aan. Maar ook binnen de afzonderlijke nummers zelf, zoals You Are The Night, Burial of Solastalgia, wisselen sfeer en emotie veelvuldig. Ook in Inertia kom je het tegen, al is daar nog een speciaal plekje ingeruimd voor een plotseling opduikende, ijzige piep, die bij de eerste keren beluisteren voor je gevoel net even een fractie te lang wordt aangehouden, om vervolgens plaats te maken voor een ijzige brul. Subtiel, onderscheidend en expressief aangebracht. Door voortdurend te laveren tussen contrasten, weet de band een fascinerend spanningsveld te creëren dat uitmondt in een diep doorvoelde, gelaagde luisterervaring. Eentje die het fraaist en best tot zijn recht komt als je het album van in zijn geheel beluistert.
Wat zijn de meest aangrijpende momenten van het album?
Joris: Ik vind de openingstrack The Ashen Falls met de drums die er op eigenaardige wijze inkomen een bijzonder interessant nummer. Zeker ook omdat de variatie in de blastpartij een monumentaal stukje is. Dreamgatherer opent zich heel wijds, doet je inderdaad dromen op een bijna Alcest-achtige wijze. The Heart of December voelt voor mij in het begin aan als dwarrelende sneeuwvlokken in het midden van december. Het start op akoestische wijze, en dan die inkomende toms met de cleane zanglijnen. Vervolgens wordt er nog meer koude en kilte over je uitgestrooid.
Patrick: Je komt op het album veel bijzondere momenten en hoogtepunten tegen. En hoewel ik ervan overtuigd ben dat deze plaat het beste tot zijn recht komt en zichzelf pas echt in al zijn pracht openbaart als je hem in zijn geheel beluisterd, komen (op dit moment) vooral de nummers The Ashen Falls, Inertia, Dreamgatherer, het gevoelige The Heart of December en het titelnummer als ware pareltjes naar boven.
Het drumwerk mag echter ook niet onbenoemd blijven. De karaktervolle wijze waarop Nils Groth deze invult, is lovenswaardig. De eigenzinnige manier waarmee de drums zich aan het begin van het openingsnummer The Ashen Falls aan het nummer verbinden, is niet alleen onverwacht, maar simpelweg pure schoonheid. In Inertia lijken de drums een volledig tegendraadse kant op te gaan, wars in tegen de melodieuze pianolijn. Ook Dreamgatherer kent een aantal onderscheidende, karakteristieke en minder alledaagse drumpatronen, die ervoor zorgen dat de gelaagdheid van het nummer nog meer versterkt wordt. In The Heart of December is de hoofdrol weggelegd voor de gitaar, maar de drums dwarrelen bijzonder fraai met dit gevoelige nummer mee, om vervolgens in het daaropvolgende nummer Burial een dreigende, bepalende toon aan te slaan. Stuk voor stuk momenten waarop de drums extra stralen.
Veel teksten van Heretoir gaan over diepe en emotionele thema’s en daar is dit Solastalgia geen uitzondering op. Welke tekst spring er voor jou het meest uit?
Joris: Oh, ik zal ze eens doornemen… Ik focus me altijd in eerste instantie op de cover, het hoesontwerp. Als het een fysieke release is, kijk ik naar alles wat met vormgeving te maken heeft en natuurlijk vervolgens naar de muziek. De teksten neem ik er pas later bij. Ik volg de vocalen graag zo zonder dat tekstuele kader erbij. Voor mij dienen vocalen perfect gefraseerd te staan op de muziek om zo het geheel te dienen.
Patrick: Ik houd ervan als een band komt met tot nadenken stemmende teksten. Soms kan muziek een geweldig bevrijdend gevoel geven, maar op andere momenten houd ik ervan als een band mij confronteert en uitdaagt na te denken over allerlei onderwerpen. In die gevallen zijn teksten voor mij een absolute meerwaarde op een album.
Met regels als “We never learned to live, only to die. Empty days dominate our lives.” (You Are The Night) en “The dawn reveals to me, a world that’s ablaze. Black shrouds cover this realm. A realm that slowly fades.” (Solastalgia) deelt de band verbale speldenprikken uit. Hiermee roept Heretoir beelden op, bedoeld om iets in je wakker te maken. Op andere momenten zijn ze directer in hun teksten. Met “We’re neck deep in the water. Will there be stories left to tell?” (Season Of Grief) en “We consume this world, like we’re alone out there. Once there’s nothing left, will you still not care at all?” (Burial) stelt de band je – subtiel maar o zo doeltreffend – confronterende vragen. Probeer daar maar eens onverschillig onder te blijven. Of voel je je er wel door aangesproken?
De cover art is een schilderij Rudolf Hima: een illustrator en paleoartiest, die veelal illustraties maakt van prehistorische wezens. In hoeverre draagt de cover art bij aan bij het thema en/of het gevoel dat het album oproept?
Joris: Dit vind ik een moeilijke vraag daar ik het artwork in eerste instantie niet helemaal kon vatten. Met een aangehaalde thematiek die weliswaar zeer divers is maar die in zijn fundamenten veelal wel draait om de miserie op werelds – noem het aards – maar op persoonlijk vlak had ik net een andere insteek verwacht. Nochtans kan ik de keuze voor deze artiest zeker wel begrijpen. Misschien is het prehistorische wezen op de cover een verwijzing naar het oergevoel dat in ieder van ons zit. Een gevoel van overleven en dus blijven leven in een wereld van verandering. Zo interpreteer ik het.
Patrick: De cover art intrigeert, trekt de aandacht en kent met zijn zwart-wit uitvoering een dreigende interpretatie. Op de duistere afbeelding zie je een Phorusrhacidae; beter bekend als schrikvogel, of in het Engels: terror bird. De schrikvogel was een uitgestorven, vleesetende loopvogel uit Zuid-Amerika. Ze verschenen kort na het uitsterven van de dinosauriërs, in het tijdvak tussen het Paleoceen en het Plioceen. Met hun scherpe klauwen, krachtige snavel en imponerende, krachtige, roofzuchtige gestalte doen ze denken aan hun prehistorische voorgangers.
De Phorusrhacidae zal onmiskenbaar een directe verwijzing zijn naar de titel van het album. De term Solastalgia draait immers om een veranderende of verloren natuurlijke omgeving. Is de schrikvogel een metafoor voor de relatie tussen levende wezens en hun habitat? Is het daarmee een passend symbool voor een breuk met en onthechting van de natuur: roofzuchtig, vervreemd … en uiteindelijk verdwenen? Vult de subtiele ondertitel van het album – Extinction Songs – het antwoord op deze vraag wellicht al voor ons in?
Joris: Eerlijk gezegd luister ik weinig of nooit naar covers, ook niet als dit type bands ze maken. Ik blijf altijd vastgeroest zitten aan de originele versie en begin dan ook ongewild zaken te vergelijken en dat is niet altijd de bedoeling. Deze keer liep het anders want de plaat speelde gewoon door omdat ik wat afgeleid bleek te zijn. Je mag rustig stellen dat Metaphor misschien een eigenaardige keuze van nummer is maar als je de hele Solastalgia-plaat beluisterd hebt, is dat ook weer niet zo vreemd te noemen. De cover heeft iets In Flames-achtig, doch dat wordt aardig aan de kant geschoven door de Heretoir-vibe die er heerlijk in verweven wordt.
Patrick: Covers zijn toch alleen interessant als een band er een eigen karakter aan mee weet te geven? Op een klakkeloze kopie van het origineel zit toch niemand te wachten? Waarom ernaar luisteren als het origineel voor handen is? Ja, Metaphor is nog steeds herkenbaar maar Heretoir geeft het, zeker door de melancholische vocalen van Conrad, een donkerdere, gevoeligere interpretatie mee. Verder heeft de band het einde van het nummer wat anders ingevuld dan dat op het origineel gebeurt. Waar In Flames de laatste vijftig seconden kiest voor een zichzelf repeterend verloop van gitaar en drums en daarmee het nummer uiteindelijk weg laat lopen, kiest Heretoir ervoor de laatste tekstregels nog een keer te herhalen. Door “The sickness that you are, a plague that made me starve. Do you think you can show me, how I’ve come this far?” te benadrukken, krijgt de tekstuele inhoud net even meer lading mee. Niet geheel onlogisch, aangezien het niet alleen inhoudelijk prima lijkt aan te sluiten bij het thema van het album, maar ook passende slotwoorden voor dit album blijken te zijn.
Eindconclusie: in de begeleidende promo tekst van AOP Records staat: “Essentially, this is pure melancholy and a spark of hope in utter darkness.” Kun je je daarin vinden? Gaat er van het album vertrouwen en verwachting uit of bekleedt het album je met een gloedvolle deken van beklagenswaardige malaise?
Joris: Goh, een dekentje van malaise voel ik wel nochtans geeft de muziek de kracht om het van je af te gooien en hoopvol vooruit te kijken. Je kan dat dekentje krachtig van je afwerpen mede gezien er naar mijn gevoel genoeg black of noem het post-black elementen verwerkt zitten in de muziek. Je kan dit op een rustige wijze doen omdat er ook heel wat finesse en fijnmazigheid verwerkt zit in de composities.
Patrick: Daar waar de wereld meer en meer lijkt af te brokkelen en tot een plek lijkt te zijn verworden waar fascistische narcisten met dogmatisch, racistisch, politiek geneuzel en hun latente leugens de lakens uit lijken te delen, de zorgwekkende aantasting van de ecosystemen, met alle navenante gevolgen van dien, maar niet de volle aandacht krijgt die het zou moeten krijgen en waar mensen in bijvoorbeeld Gaza, Oekraïne en Soedan dagelijks moeten worstelen om überhaupt voort te kunnen bestaan en de wereld de andere kant op lijkt te kijken, zou een zwaarmoedige, naargeestige indruk zeker niet ontoepasselijk zijn. En ondanks dat stemt Heretoir positief. Solastalgia weet welgemeende empathie op te roepen en daarmee een diepe emotionele ervaring te creëren, dat er een haast geruststellende werking vanuit gaat. Even geen sores meer van de dagelijkse uitdagingen van het leven, maar een verzachtend antwoord op de hectiek in een voortdurend in beweging zijnde wereld? De band zelf geeft er een fraaie uitleg aan: “Hoewel de mensheid als geheel het grootste probleem is voor de hele planeet, is het de individuele mens die het leven in de eerste plaats de moeite waard maakt.” Legt het drietal daarmee niet de vinger perfect op de zere plek?
Score Joris: 90/100
Score Patrick: 92/100
Score:
91/100
Label:
AOP Records, 2025
Tracklisting:
- The Ashen Falls
- Season of Grief
- You Are the Night
- Inertia
- Rain
- Dreamgatherer
- The Heart of December
- Burial
- Solastalgia
- The Same Hell (MMXXV)
- Metaphor
Line-up:
- David Conrad – Zang, gitaar
- Matthias Settele – Gitaar, basgitaar, fluit, hertenbotten, extra zang
- Nils Groth – Drums, extra zang
Links: