Neurosis in Doornroosje, Zware Metalen had zich al helemaal ingesteld op een sfeervol optreden in de Rode Zaal. Tot verbazing vindt deze concertavond echter plaats in de kleinere, Paarse zaal waar het post-metalcollectief The Ocean onlangs nog een verbluffende opvoering van de moderne klassieker Precambrian bracht. De zaal heeft dus al bewezen het decor te kunnen zijn voor in het geheugen gegrifte optredens. Vanavond heeft Neurosis als onbetwiste grootmeester van de post-metal aan een degelijk optreden genoeg om zijn dominante status te bevestigen, maar zoals gewoonlijk geeft de band meer dan dat. Zware Metalen stuurde redacteur Pim Kastelein en fotograaf Koen de Gussem naar Nijmegen voor een uitgebreid verslag.
Eerst staat Deaf Kids nog op het podium, een Braziliaans trio dat vorig jaar het debuutalbum Configuração do Lamento mocht uitbrengen bij Neurot Recordings, het onafhankelijke muziekinstituut van Neurosis-bandleden. Duidelijk is meteen dat hier Roadburnmateriaal op het podium staat: een basoverladen, ruizige en industriële versie van Aluk Todolo (met gelijkende instrumentplaatsing op het podium in de vorm van een centrale drummer met gitaristen aan zijn weerszijden) stopt abrupt voor een d-beat passage van een aantal seconden. Deze tegenstrijdigheid staat centraal in dit optreden, dat dankzij zijn warmere geluid beter overkomt dan het kille, afstandelijke geluid van het studiomateriaal. De nummers beginnen veelal met een waas van verwarring en spookachtige, vervormde keelklanken die zonder pardon omslaan en de aandacht vestigen op een Motörhead-riff of Black Flag-snaredrum, wat dan weer telkens na maximaal dertig seconden als in drijfzand tot stilstand gebracht wordt. Bij vlagen doen de vocalen dan weer denken aan bands als Algiers of Ed Schrader’s Music Beat.
Het tomgebruik verleidt tot het maken van vergelijkingen met Sepultura en naarmate de set vordert krijgt dit een steeds prominentere rol met een drummer die tussenin zijn afro en weggezakte bril bezeten naar het plafond staart. Bovenop die tribale tempi headbangt een lange krullenbolige gitarist alsof hij in het Death Angel van twintig jaar geleden zit, en op andere momenten dankzij zijn vuvuzelageblaas eerder uit het WK voetbal van 2010 stamt. Ondanks de oervormige drumritmes regeert de novelle structuurloosheid; zelden heb ik een groep jonge honden dwars door bestaande conventies heen zien spelen als dit Deaf Kids. Het drietal neemt geen tijd om applaus in ontvangst te nemen, want het hoeft alleen aan zichzelf verantwoording af te leggen. Wanneer Steve von Till aan de zijlijn gehypnotiseerd met de ritmes mee staat te knikken, vertroebeld door de van een bandje afkomstige en afstandelijke elektrodeuntjes, weet je dat hier iets vooruitstrevends op de planken staat.
Fotograaf Koen de Gussem heeft Neurosis ontzettend hoog zitten, en in een alternatief universum was het mijn favoriete band geweest. In anticipatie voor dit optreden denk ik terug aan de overweldigende Roadburnshows van 2016, waar ter gelegenheid van het dertigjarige bestaan van de band over twee avonden een uitvoerige bloemlezing van de discografie opgevoerd werd. Toen bestond het recentste album Fires Within Fires echter nog niet, en dus horen we vandaag alsnog andere nummers dan die voorbij kwamen tijdens de vier uur aan speeltijd die twee jaar geleden ingenomen werd. Daarbuiten houdt Neurosis het vanavond spannend voor zichzelf en publiek door ook van de eerdere platen andere nummers te spelen. Waar Beyoncé en Jay-Z als machtsvertoon voor een videoclip het Louvre afhuren, flext Neurosis het ongeëvenaarde niveau van zijn studio-opnames door van tour tot tour ieder willekeurig nummer te spelen.
De stortvloed anticiperende, sust het publiek zichzelf stil wanneer de zaalverlichting uitdooft. Opener Given To The Rising definieert ‘de idee’ Neurosis en bevat haast ieder tekenend element van het vijftal: de loodzware inval, de sprookjesachtige praatstem van Scott Kelly, de Jane Doe-achtige betovering van het instrumentale middenstuk en de prominente rol voor synthman Noah Landis die zijn installatie op de achterpoten laat rusten en langzaamaan steeds verder kantelt. Opvolger Bending Light wordt met de juiste hoeveelheid introspectie gebracht als waar de muziek om vraagt, waarbij de beheerste en langzame aanslagen van drummer Jason Roeder meteen opvallen (net als bij Sleep in TivoliVredenburg enkele weken geleden). Vanuit de dromerige aanvang van End Of The Harvest is het tijdens de vernietigende conclusie haast ongemakkelijk om zo’n monolithische grootheid van zo dichtbij te zien. De zwierige post-metal grooves doen de toeschouwers machteloos heen en weer wiegen.
Het dynamische gebeuk van de Times Of Grace-klassieker herbergt ook de brute basstrot van Dave Edwardson, het meest punkerige type getuige de vocale inzet bij albums als Souls At Zero, zijn gedragen wifebeater en roze geverfde haar. Belangrijker nog is dat gitarist Steve von Till zich eindelijk aan de microfoon meldt. Daarvoor speelt Neurosis wat gereserveerd, alsof er een glazen muur tussen band en publiek geïnstalleerd is, en leunend op de sterkte van de songwriting. Nu wordt de podiumverlichting democratischer over de muzikanten verdeeld en daardoor komt de hele groep uit zijn schulp. Niemand kan meer schuilen en daarmee wordt Neurosis gevaarlijker. Dit leidt meteen tot een piekpunt in de vorm van de lome gitaarlijnen van A Shadow Memory die langzaam escaleren richting de suizende climax waarbij de gitaristen het vocale werk verdelen en niet meeheadbangen onmogelijk is. Maar hoe overweldigend de toppen ook zijn, steeds weer gaat het licht tussen de nummers op zwart en overheersen de eenzame samples in combinatie met warm applaus.
Om je heen zie je echt dat mensen met hun ogen dicht aan de grond genageld staan, maar in hun hoofd door de zaal rondzwevend. Dat is het effect van een kraker als The Last You’ll Know, waarbij de iets te prominente mondharmonicaklanken gelukkig niet afbreuk doen aan de emotioneel beladen en neerslachtige tendens van de compositie. Burn is evenzo misantropisch en kitscherig door het orgeleinde, maar door de focus op melodie haast Mastodontisch. Het optreden baant zich vervolgens een weg door de Amenra-tonen van An Offering en het post-punkerige gitaarspel en de uit de tenen geperste duozang van The Reach om vervolgens uit te monden in het uitbundige gejoel van het publiek dat in de dreunende technobeat en de uitvoerige percussie de afsluiter Through Silver In Blood herkent. Een magisch vertoon van speelkracht is dit monument met zijn als een wasmachine ronddraaiende drumsalvo’s en microfoonafwisseling. Het geldt als de laatste, maar meest intense, overlading van Neurosis over het publiek, doordrenkt van het zweet en met een van uitputting dik en cohesief geworden rochel op het podium.
Foto’s:
Koen de Gussem (Visual Violence)
Datum en locatie:
19 juni 2018, Doornroosje, Nijmegen
Link: