De bakermat van de tweede blackmetalgolf is natuurlijk Noorwegen. Bands als Immortal, Mayhem, Burzum, Darkthrone, Thorns, Emperor, Gorgoroth en Carpathian Forest worden beschouwd als de grondleggers van dit genre en ook het hier besproken Enslaved behoort tot deze giganten. Nu heeft Enslaved wel overduidelijk een heel ander pad bewandeld dan eerder genoemde bands en heeft zichzelf keer op keer nieuwe doelen gesteld.
Het schrijfproces voor Utgard begon in de nadagen van 2018. Gitarist Ivar Bjørnson zat in zijn woonkamer met zijn akoestische gitaar en zijn Noorse muses maakten overuren. Hij kon zelf niet bevatten hoe snel en makkelijk alles ging. Na twee avonden had hij de basis van de eerste nummers al af. Hij vertrouwde zichzelf niet en nam een pauze om alles te verwerken. Zo gauw hij de nummers aan Grutle Kjellson liet horen, moesten ze toch concluderen dat het Enslaved-waardige nummers waren. Ook de rest van de band was erg te spreken over het nieuwe materiaal. In oktober van 2019 werd begonnen met de opnames en de uiteindelijke master werd afgerond op de dag voor Kerst 2019 (Kjellson’s verjaardag). De bedoeling was om het album in het begin van 2020 uit te brengen, maar zoals iedereen weet is dit een erg lastig jaar geworden. Samen met Nuclear Blast is toen besloten het verschijnen van Utgard uit te stellen tot 2 oktober.
Utgard is, volgens de Noordse mythologie, een plek in de wereld Jotunheim waar reuzen leven en het enorm donker en koud is. Een plek waar de Goden van Asgard geen controle over hebben. Volgens de band heeft deze plek ook iets betoverends. Iets waar waanzin, creativiteit, humor en chaos rondwaren. Een perfect uitgangspunt voor het thema van dit album: je angsten overwinnen.
Het album opent met Fires in the Dark. Sluit je ogen en je ziet een groep Vikingen staan die een a capella stuk ten gehore brengen, alsof ze op het punt staan in te schepen voor een barre tocht. Na dertig seconden neemt een akoestische gitaar het over en valt de rest van de instrumenten in. Onder luid gezang klimmen zij aan boord van hun langschepen en verlaten de haven. Ineens slaat het nummer om en zien we in de verte een storm aankomen. Dan barst het geweld los en krijgen we te horen waar Enslaved goed in is. De combinatie van black en viking metal. De rauwe zang van Kjellson, de cleane zang en de keyboardpartijen van Vinje maken dat het nummer je alle kanten opslingert. In de tweede helft van het nummer hoor ik zelfs een klein raakvlak met Voivod en de solo die er op volgt heeft duidelijk iets oosters. Een mooie maar duistere start van de reis naar Utgard.
Jettegryta vertaalt zich als ‘Ketel der Reuzen’. Het is ook de benaming voor een natuurfenomeen van een door water uitgesleten cilindrisch gat in een massief stenen rots. In de Noordse mythologie maakten de reuzen deze ketels om in te koken. Zwaar en duister knalt dit nummer uit je speakers en laat horen dat Enslaved nog steeds in staat is om black metal in pure vorm te spelen. Echter verrassen deze noren je na drie minuten door ineens om te schakelen naar een progressief stukje rock à la King Crimson. Het nummer afsluiten doen ze weer in blackmetalstijl.
In Sequence vind je het meest progressieve nummer op het album. Hierin wordt je vaardigheid om progmetal te doorgronden behoorlijk op de proef gesteld. Afgezien van de zang van Kjellson is er weinig black metal terug te vinden en ik denk dat fans van het eerste uur veel moeite zullen hebben met dit nummer. Homebound was de eerste track die uitgebracht werd als single van dit album. Begrijpelijk, want het geeft een prima beeld van hetgeen Enslaved voor staat, namelijk progressive black/viking metal.
Het is niet mijn gewoonte om nummer voor nummer te bespreken maar ik kan onmogelijk de nummers van Utgard allemaal over dezelfde progressive black metal kam scheren. In het tweede deel van het album geven ze namelijk hun blackmetalgeluid hele nieuwe betekenissen door inmenging van industrial (Urjotun), progressive thrash (Storms of Utgard) en progrock (Distant Seasons). Ik zal het hier echter bij laten en mededelen dat het een album is dat van voor naar achter en weer terug beluisterd moet worden. Laat je meevoeren op een bijzondere reis naar en door Utgard, overwin je angsten en verwonder je over de dingen die je ziet. Utgard is een mijlpaal voor Enslaved. Deze komt zeker in mijn jaarlijst te staan.
Score:
93/100
Label:
Nuclear Blast Records, 2020
Tracklisting:
- Fires in the Dark
- Jettegryta
- Sequence
- Homebound
- Utgardr
- Urjotun
- Flight of Thought and Memory
- Storms of Utgard
- Distant Seasons
Line-up:
- Ivar Bjørnson – Gitaar, piano, achtergrondzang
- Grutle Kjellson – Zang (grunt), basgitaar
- Arve “Ice Dale” Isdal – Gitaar
- Håkon Vinje – Keyboards, zang (clean)
- Iver Sandøy – Drums, zang (clean)
Links: